Giảm phát thải trong trồng trọt - cụ thể hóa cam kết đưa phát thải ròng về "0"

TMO - Bộ Nông nghiệp và Môi trường vừa ban hành Kế hoạch hành động triển khai Đề án sản xuất giảm phát thải trong lĩnh vực trồng trọt giai đoạn 2025 - 2035, tầm nhìn đến năm 2050. Kế hoạch hành động được xem là bước khởi động quan trọng để hiện thực hóa mục tiêu phát triển nền nông nghiệp phát thải thấp, gắn với tăng trưởng xanh và thích ứng biến đổi khí hậu, cụ thể hóa cam kết Net Zero vào năm 2050.

Lĩnh vực trồng trọt đang có sự dịch chuyển theo hướng giảm phát thải. Ở một số địa phương, mô hình "1 phải, 5 giảm" giúp giảm 30% lượng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật và khí metan, mô hình dùng phân hữu cơ, giảm phát thải N₂O, hay mô hình xen canh mắc ca – điều vừa tăng thu nhập, vừa phục hồi đất. Những mô hình này đang lan tỏa, hình thành hệ sinh thái canh tác đa tầng, nơi đất, nước và cây trồng cùng tương hỗ phát triển.

Theo các chuyên gia, lĩnh vực trồng trọt đang đi đúng hướng khi coi nông nghiệp sinh thái là trụ cột của an ninh lương thực và an ninh sinh học. Bên cạnh lợi ích về môi trường, chuyển đổi xanh còn giúp nâng cao năng lực cạnh tranh và đáp ứng tiêu chuẩn thị trường quốc tế – nơi người tiêu dùng ngày càng đòi hỏi sản phẩm carbon thấp và truy xuất nguồn gốc sinh thái.

(Ảnh minh họa)

Ngành trồng trọt đã đi từ "cách mạng hạt giống" đến "cách mạng sinh thái". Nếu như hạt lúa năm 1989 mở ra hành trình xuất khẩu, thì hôm nay, "hạt carbon" – biểu tượng của năng lượng tái sinh trong nông nghiệp – đang mở ra chương mới cho phát triển xanh.

Từ những cánh đồng lúa - tôm, vườn cà phê - chuối đến hệ thống canh tác thông minh ứng dụng dữ liệu khí tượng, tất cả đang khẳng định rằng nông nghiệp không còn chỉ là trụ đỡ của nền kinh tế, mà còn là cam kết mạnh mẽ của quốc gia trong việc phát triển hài hòa với thiên nhiên, vì một tương lai xanh và bền vững.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, việc thực hiện Đề án là bước đi cụ thể trong lộ trình đạt phát thải ròng bằng "0" (Net Zero) vào năm 2050. Bối cảnh biến đổi khí hậu đang tác động mạnh đến nông nghiệp: chỉ riêng xâm nhập mặn và hạn hán đã ảnh hưởng hơn 1,3 triệu ha đất trồng mỗi năm; nếu nước biển dâng thêm 1m, Đồng bằng sông Cửu Long có thể mất tới 40% diện tích sản xuất.

Điều đó đòi hỏi ngành trồng trọt phải chuyển từ tư duy tăng sản lượng sang tư duy sinh thái – nơi mỗi hecta đất không chỉ sản xuất mà còn phải tái tạo và bảo vệ môi trường. Các dự án như VnSAT, MD-ICRSL đã tạo nền tảng vững chắc với hơn 1,8 triệu nông dân được tập huấn kỹ thuật, gần 200.000 ha đất trồng lúa và cây công nghiệp chuyển sang mô hình giảm phát thải, giúp tăng hiệu quả sử dụng tài nguyên và cải thiện sinh kế.

Việc xây dựng hệ thống MRV – đo đạc, báo cáo, thẩm định phát thải khí nhà kính là nhiệm vụ khó nhưng cấp thiết. Sau khi hoàn thiện, sẽ thí điểm mô hình trao đổi tín chỉ carbon, trong đó nông dân có thể được hưởng lợi trực tiếp từ việc giảm phát thải.

Các nhóm cây trồng ưu tiên gồm lúa, cà phê, hồ tiêu, cây ăn quả và cây công nghiệp dài ngày, được lựa chọn dựa trên tiêu chí diện tích, tiềm năng giảm phát thải và lợi thế vùng sinh thái. Ngoài ra, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng đặt mục tiêu thí điểm thị trường carbon nội địa trước năm 2028, tạo nền tảng cho trao đổi tín chỉ carbon trong nông nghiệp.

LÝ LAN