Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý chất thải rắn sinh hoạt

TMO - Với sự chủ động và hành động quyết liệt của các địa phương, thời gian qua tỉnh Quảng Trị đã xây dựng các mô hình quản lý và xử lý rác thải giữ vai trò quan trọng trong công tác bảo vệ môi trường trên địa bàn tỉnh. 

Thông tin từ UBND tỉnh Quảng Trị cho biết, thời gian qua, trên cơ sở chủ trương, định hướng của quốc gia, tỉnh đã chủ động ban hành các chương trình, kế hoạch hành động cụ thể phù hợp với tình hình thực tiễn ở địa phương. Hiện nay, tình hình triển khai thiết lập hệ thống thu gom xử lý chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn toàn tỉnh rất hiệu quả, ở khu vực đô thị đạt 90%, ở khu vực nông thôn đạt trên 60 %; tất cả các thành phố, huyện, thị xã, 10 đơn vị hành chính trên địa bàn đều có bãi chôn lấp rác hợp vệ sinh, đầu tư các lò đốt rác thải sinh hoạt.

Đặc biệt, tỉnh cũng đã quy hoạch phát triển kinh tế xã hội giai đoạn 2021 - 2030 tầm nhìn đến năm 2050 về các việc thu gom, xử lý chất thải rắn sinh hoạt, cũng như kế hoạch phân rác tại nguồn, cải tiến nâng cao chất lượng hệ thống xử lý chất thải rắn sinh hoạt cũng như chất thải nhựa, để thực hiện thành công Chương trình Mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới (NTM), trong các tiêu chí xã đề xuất đạt chuẩn NTM và NTM nâng cao phải có tiêu chí về môi trường rất cụ thể, nên người dân cũng dần dần nâng cao ý thức, có trách nhiệm trong thu gom rác thải trong nhà, trong vườn, trong các sản phẩm, đảm bảo an toan toàn vệ sinh môi trường. 

Quảng Trị chú trọng triển khai thiết lập, nâng cao hiệu quả hệ thống thu gom xử lý chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn toàn tỉnh (Ảnh minh họa). 

Cùng với các giải pháp của địa phương, tỉnh Quảng Trị cũng tham khảo, thực hiện các mô hình của các địa phương khác trong việc thực hiện các giải pháp về quản lý chất thải rắn có hiệu quả như giảm thiểu chất thải nhựa. Tuy nhiên, nguồn lực của địa phương rất khó khăn, nhất là công tác phân loại, xử lý, tái chế, giảm thiểu rác thải nhựa còn đặt ra nhiều thách thức đối với các cơ quan quản lý. Vì vậy rất cần sự hỗ trợ về nguồn lực của Chính phủ, các bộ, ngành về khoa học công nghệ, để đóng góp tích cực trong việc thực hiện thành công mục tiêu và chiến lược quốc gia về quản lý, xử lý chất thải rắn đến năm 2025, tầm nhìn 2050; xây dựng mô hình kinh tế tuần hoàn bền vững, xã hội phát triển. 

Tỉnh Quảng Trị đặt mục tiêu giảm thiểu rác thải nhựa trong các khu vực đô thị, nông thôn và ven biển. Trên địa bàn tỉnh, dân số nông thôn chiếm 60%, có 4/10 đơn vị hành chính cấp huyện có biển, chiều dài bờ biển trên 75km, nên việc thực hiện các giải pháp giảm thiểu ô nhiễm rác thải nhựa phải thường xuyên, liên tục và song song với nhau. Từ năm 2018, địa phương đã ban hành kế hoạch giảm thiểu sử dụng, phòng chống rác thải nhựa trên địa bàn tỉnh. Tỉnh đã phát động phong trào chống rác thải nhựa tại tất cả các địa phương.

Tỉnh cũng ban hành kế hoạch để tăng cường quản lý giảm thiểu chất thải nhựa trên địa bàn, do đó yêu cầu các địa phương triển khai các hoạt động tuyên truyền để nâng cao nhận thức của cộng đồng dân cư về rác thải, rác thải nhựa và thu gom sử dụng và tái chế, phối hợp các đơn vị báo chí tuyên truyền xây dựng các tin, bài về phát động và thực hiện các mô hình phân loại và thu gom rác thải nhựa. Bên cạnh đó, về cơ chế, địa phương cũng luôn tích cực tìm kiếm các nguồn tài trợ, khuyến khích các cơ sở doanh nghiệp kinh doanh hoạt động trong lĩnh vực tái chế đầu vào, thực hiện thí điểm Đề án xử lý chất thải rắn sinh hoạt bằng phương pháp phân tách chất thải nhựa và vi sinh, Dự án giảm thiểu rác thải nhựa đại dương do Cục Biển đảo Việt Nam (WWF) thực hiện tại 9 địa phương, trong đó có Quảng Trị.

Trên địa bàn tỉnh cũng biểu dương một số mô hình về thu gom xử lý, tái chế và hạn chế rác thải nhựa hiệu quả như: Mô hình chống rác thải nhựa trên đảo Cồn Cỏ, Mô hình hạn chế sử dụng túi ni-lông; Mô hình thu gom ve chai; Mô hình hạn chế sử dụng đồ nhựa, bao bì, ni-lông và nhiều mô hình tiêu biểu hiệu quả khác của các tổ chức đoàn thể phát động… đã giảm thiểu phần nào rác thải, trong đó có rác thải nhựa trong khi nguồn lực đầu tư còn hạn chế. Dựa vào các mô hình này, hằng năm tỉnh Quảng Trị tổ chức tổng kết, rút kinh nghiệm, chia sẻ, động viên, khuyến khích để các tổ chức hội, đoàn thể tích cực hưởng ứng thành công.

Từ cuối 2023, tỉnh ban hành Quy định chi tiết quản lý chất thải rắn sinh hoạt hộ gia đình, cá nhân trên địa bàn, trong đó nêu quy định chậm nhất 31/12/2024 phải thực hiện phân loại chất thải rắn thành 3 nhóm: (1) có khả năng tái sử dụng, (2) tái chế - chất thải thực phẩm và (3) chất thải sinh hoạt khác. Bên cạnh đó có cơ chế khuyến khích hộ gia đình, cá nhân phân loại, có bao bì ghi rõ, tuân thủ các quy định. Tháng 1/2024, UBND tỉnh cũng ban hành Quyết định về thực hiện Đề án chất thải rắn sinh hoạt với mục tiêu nâng cao năng lực của các tổ chức, cá nhân hoạt động thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt, trong đó, phân công trách nhiệm cụ thể từng ngành, từng địa phương để thực hiện quy định phân loại rác theo Luật Bảo vệ môi trường cũng như quy định về cơ chế, chính sách, lộ trình, nguồn lực đầu tư thu gom, vận chuyển, xử lý trên địa bàn toàn tỉnh.

Tỉnh Quảng Trị phát động phong trào chống rác thải và rác thải nhựa, hạn chế việc sử dụng và thải ra môi trường. 

Thực tế, từ cuối 2023, mô hình phân loại rác hữu cơ, xử lý bằng chế phẩm sinh học được thí điểm và nhân rộng tại nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh. Thông qua đó, UBND tỉnh giao Sở Tài nguyên và Môi trường cùng các đoàn thể cấp huyện, xã tích cực tuyên truyền vận động người dân tham gia vào công tác bảo vệ môi trường, việc phân loại rác thải sinh hoạt tại nguồn theo quy định có tăng lên qua các năm. Cụ thể, đạt 12% vào năm 2021 thì đến 2023 tăng lên 30%, hiện nay tiếp tục đẩy mạnh thiết kế các mô hình qua sở, ngành, địa phương, đoàn thể và mục tiêu đến 2025, 100% các hộ gia đình thực hiện phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn theo đúng quy định của pháp luật, nếu không tuân thủ sẽ xử lý theo pháp luật.

Hiện nay, tỉnh Quảng Trị đang tập trung mọi nguồn lực để nâng cao hiệu quả về hoạt động thu gom vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn của tỉnh và phấn đấu chất thải rắn sinh hoạt được xử lý theo phương thức chôn lấp đạt dưới 50% và triển khai đến 100% hộ gia đình thực hiện phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn như phần trước tôi đã trình bày, trao đổi. 70% tổ chức, cá nhân thu gom chất thải rắn sinh hoạt và 80% đơn vị vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt đáp ứng đồng bộ các phương tiện, trang thiết bị phù hợp với việc phân loại chất thải rắn sinh hoạt từ các hộ dân đến các địa điểm xử lý theo đúng quy định. 70% trạm trung chuyển tại các huyện, thị xã và thành phố được đầu tư xây dựng đảm bảo đáp ứng yêu cầu kỹ thuật về bảo vệ môi trường.

Đồng thời, địa phương này đang đầu tư một khu xử lý chất thải trên địa bàn với công nghệ tiên tiến, hiện đại trong tái chế xử lý chất thải rắn sinh hoạt thành nguồn hữu cơ để làm nguyên liệu sản xuất phân bón; đốt, tiêu huỷ để thu hồi năng lượng để phát triển. Đây là dự án mà Quảng Trị đang đầu tư xây dựng trong năm 2024 và phấn đấu đưa vào hoạt động trong năm 2025 để sử dụng có hiệu quả, thân thiện với môi trường và đảm bảo thu gom tái chế trên 90% rác thải nhựa tại các siêu thị, trung tâm thương mại.

Từ năm 2025 đến năm 2030, tỉnh Quảng Trị đưa lộ trình chất thải rắn sinh hoạt xử lý theo phương pháp chôn lấp đạt dưới 30%, và tập trung chất thải rắn sinh hoạt để xử lý tại các khu xử lý với quy mô và công nghệ xử lý phù hợp với chất thải rắn phát sinh của địa phương và xử lý triệt để, ưu tiên áp dụng công nghệ tái chế, thu hồi năng lượng và chỉ chôn lấp chất thải rắn sinh hoạt đã qua xử lý mà hiện nay chưa có giải pháp tiêu huỷ hiệu quả, tiến tới không chôn lấp chất thải rắn.

Đối với chất thải nhựa, kiên trì tuyên truyền để cán bộ, công chức, viên chức và người lao động trong các cơ quan, đơn vị và tổ chức xã hội, cộng đồng dân cư, doanh nghiệp về phát động phong trào chống rác thải và rác thải nhựa, hạn chế việc sử dụng và thải ra môi trường; khuyến khích sử dụng các sản phẩm có chất liệu thân thiện với môi trường. Các biện pháp hạn chế sử dụng các sản phẩm như túi ni-lông khó phân huỷ tại địa phương, những sản phẩm nhựa dùng 1 lần và lồng ghép, phát động các chủ đề về tác hại của các sản phẩm nhựa, túi ni-lông đối với môi trường trong các chiến dịch.

Cùng với các địa phương trên cả nước, tỉnh Quảng Trị đã phát động các chiến dịch, ra quân tuyên truyền nhân Ngày môi trường thế giới 5/6, Ngày đại dương thế giới 8/6, Chiến dịch làm cho thế giới sạch hơn, Ngày đất ngập mặn, ngập nước, Ngày quốc tế đa dạng sinh học 22/5, Tuần lễ quốc gia về rác thải và vệ sinh môi trường nông thôn… 

Các chương trình này được ngành chức năng tỉnh lồng ghép để tuyên truyền vận động không sử dụng nước uống đóng trong các chai nhựa tại các cuộc họp, các cơ quan công sở, các đơn vị, thay thế sử dụng bằng cốc thuỷ tinh hoặc các sản phẩm có thể sử dụng nhiều lần thay cho chai nhựa hiện nay; hạn chế tiến tới lộ trình không sử dụng các sản phẩm từ nhựa trong các hoạt động, mua sắm văn phòng phẩm tại các cơ quan, đơn vị trên địa bàn tỉnh; giảm thiểu việc sử dụng, tăng cường tái chế sử dụng các sản phẩm từ nhựa; khuyến khích công chức và người lao động tại các cơ quan đơn sử dụng sản phẩm từ nhựa sử dụng nhiều lần, hạn chế chất thải nhựa ra môi trường. Bên cạnh đó, động viên sử dụng vật liệu từ nhựa có thể phân huỷ trong môi trường, thay thế các sản phẩm từ nhựa bằng các sản phẩm thân thiện với môi trường...

Thanh Tú