Giải pháp giảm phát thải khí nhà kính trong sản xuất vật liệu xây dựng

TMO - Để đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng "0" các doanh nghiệp cần phải có các giải pháp ứng dụng khoa học công nghệ, sớm chuyển đổi mô hình sản xuất để xanh hóa ngành sản xuất vật liệu xây dựng.

Vụ Khoa học Công nghệ và Môi trường (Bộ Xây dựng) cho biết, ngành Xây dựng hiện đang đóng góp vào phát thải khí nhà kính quốc gia từ hai nguồn chính. Thứ nhất là nguồn phát thải khí nhà kính thông qua các phản ứng hóa học từ quá trình công nghiệp trong sản xuất vật liệu xây dựng (phần lớn là từ sản xuất ximăng, khí nhà kính phát thải trong quá trình nung clinker). Nguồn thứ hai từ quá trình sử dụng năng lượng là nhiên liệu hoá thạch cho các hoạt động và vận hành sản xuất, thương mại thuộc nhóm phát thải năng lượng. Thực tế cho thấy hoạt động sản xuất vật liệu xây dựng, ximăng sử dụng một lượng lớn năng lượng từ nhiên liệu hóa thạch, đất sét.

Hoạt động sản xuất ximăng chiếm 90% tổng phát thải trong sản xuất vật liệu xây dựng (Ảnh minh họa).  

Bên cạnh đó, việc phát thải từ quá trình sử dụng điện lưới cho các hoạt động sản xuất, thương mại cũng đã được tính đến trong hệ thống kiểm kê quốc gia, thuộc nhóm sản xuất năng lượng và được xem là phát thải gián tiếp. Ngoài ra, ngành Xây dựng còn có các nguồn phát thải khi tính đến chuỗi giá trị hay cácbon như sử dụng vật liệu xây dựng trong các toà nhà, công trình; phát thải rò rỉ khi sử dụng máy lạnh, phát thải khi sử dụng dịch vụ vận chuyển…

Thời gian qua, Bộ Xây dựng đã thực hiện kiểm kê khí nhà kính cho nhóm ngành vật liệu xây dựng ưu tiên. Kết quả kiểm kê do cơ quan này thực hiện từ năm 2014 đến nay cho thấy tổng phát thải khí nhà kính đối với sản xuất vật liệu xây dựng năm 2014 là 59,91 triệu tấn CO2 tương đương và năm 2022 là 101,89 triệu tấn. Trong đó, nguồn phát thải lớn nhất là từ hoạt động sản xuất ximăng chiếm gần 80% tổng phát thải trong sản xuất vật liệu xây dựng năm 2014; đến năm 2022, tỷ trọng phát thải tăng lên khoảng 90%.

Hệ số phát thải của từng nhóm ngành sản phẩm cũng cho thấy cường độ phát thải và phát thải công nghiệp của nhóm sản xuất xi măng là cao nhất. Cụ thể trong năm 2014, hoạt động sản xuất ximăng phát thải 47,64 triệu tấn CO2 tương đương; đến năm 2022, lượng phát thải tăng lên 91,93 triệu tấn. Trong khi đó, sản xuất gạch xây nung có tỷ lệ phát thải năm 2014 là 5,73 triệu tấn CO2 tương đương và 4,22 triệu tấn CO2 tương đương, năm 2022; sản xuất vôi công nghiệp năm 2014 có lượng phát thải 4,1 triệu tấn CO2 tương đương và 2,9 triệu tấn CO2 tương đương, năm 2022.

Để giảm phát thải khí nhà kính trong ngành công nghiệp sản xuất vật liệu cần ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi mô hình sản xuất. 

Quyết định số 01/2022/QĐ-TTg ngày 18/01/2022 của Thủ tướng Chính phủ ban hành danh mục lĩnh vực, cơ sở phát thải khí nhà kính phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính, trong đó có 50 cơ sở sản xuất xi măng đã được ghi nhận là đơn vị đầu tiên phải thực hiện nghĩa vụ kiểm kê khí nhà kính và đến năm 2026 bắt đầu xây dựng, triển khai các hành động giảm nhẹ phát thải khí nhà kính để đáp ứng hạn ngạch phát thải trước khi được phép tham gia thị trường giao dịch tín chỉ carbon.  Theo rà soát của Bộ Tài nguyên và Môi trường, năm nay sẽ trình Chính phủ bản cập nhật Quyết định số 01/2022/QĐ-TTg, trong đó đã bổ sung một số cơ sở sản xuất gạch, kính xây dựng vào danh mục các cơ sở phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính, văn bản dự kiến ban hành đầu năm 2024.

Để giảm phát thải khí nhà kính trong ngành công nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng nói riêng, ngành công nghiệp nói chung thì cần có các giải pháp ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi mô hình sản xuất để xanh hóa ngành công nghiệp sản xuất VLXD, xanh hóa ngành công nghiệp xây dựng góp phần xanh hóa nền kinh tế và thực hiện mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 như cam kết của Việt Nam Kế hoạch hành động ứng phó với biến đổi khí hậu đến năm 2030 của Bộ Xây đã đưa ra các nhiệm vụ ưu tiên về kiểm kê khí nhà kính, thực hiện đo đạc, báo cáo, thẩm định (MRV) giảm nhẹ phát thải khí nhà kính…

Với sự hỗ trợ của một số tổ chức quốc tế và tư vấn trong nước, Bộ Xây dựng đã xây dựng dự thảo hướng dẫn kiểm kê khí nhà kính và MRV giảm nhẹ phát thải khí nhà kính đối sản xuất vật liệu xây dựng, dự kiến sắp ban hành. Bộ cũng đang nghiên cứu xây dựng Kế hoạch thực hiện giảm phát thải khí nhà kính lĩnh vực quản lý của ngành xây dựng thực hiện theo quy định tại Nghị định 06/2022/NĐ-CP và dự kiến Văn bản sẽ ban hành vào năm 2024. 

Đức Minh