Gia Lai nâng cấp hệ thống thủy lợi, phục vụ sản xuất bền vững

TMO - Thời gian tới, tỉnh Gia Lai chủ động tiếp cận đa dạng nguồn vốn cho để nâng cấp các hồ chứa, hệ thống thủy lợi, kênh mương, khuyến khích xã hội hóa đầu tư thủy lợi... nhằm đảm bảo nguồn nước cho phát triển kinh tế-xã hội trên địa bàn. 

Tỉnh Gia Lai hiện có 283 hồ chứa với tổng dung tích khoảng 1.275 triệu m3, cùng 486 đập dâng và 53 hồ thủy điện với tổng công suất gần 2.700 MW. Đây là hệ thống hạ tầng thủy lợi quan trọng, đóng vai trò thiết yếu trong việc cung cấp nước tưới cho hơn 270 nghìn ha đất nông nghiệp mỗi năm. 

Các công trình trên còn phục vụ nhiều mục đích khác như cấp nước sinh hoạt, phát điện, nuôi trồng thủy sản và đáp ứng nhu cầu sản xuất công nghiệp. Tuy nhiên, hạ tầng thủy lợi giữa khu vực phía Đông và phía Tây tỉnh vẫn còn nhiều chênh lệch. Nếu như vùng Đông Gia Lai hiện đã ổn về nước tưới thì vùng Tây Gia Lai mới chỉ 14% đất sản xuất chủ động nước tưới… 

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh, vùng Tây Gia Lai có 845.000 ha đất sản xuất nông nghiệp, đứng tốp đầu cả nước; trong đó, có 75.000 ha đất sản xuất lúa. Khu vực này còn có vùng nguyên liệu mía 40.600 ha - cao nhất cả nước và gần 80.000 ha sắn (mì), cũng là địa phương có diện tích sắn lớn nhất nước.

Đặc biệt, vùng Tây Gia Lai có 34.000 ha cây ăn quả, như: Chanh leo, sầu riêng, bơ, nhãn, xoài và các loài cây có múi khác.  Theo định hướng, đến năm 2030 diện tích cây ăn quả của vùng Tây Gia Lai sẽ tăng lên 90.000 - 100.000 ha, đưa vùng này thành 1 trong những thủ phủ cây ăn quả của cả nước, mang lại giá trị xuất khẩu cao. Ngoài ra, vùng Tây Gia Lai hiện có 106.000 ha cà phê; trong đó, đã có khoảng 56.000 ha cà phê được sản xuất theo tiêu chuẩn xuất khẩu. 

Tiềm năng phát triển nông nghiệp của vùng Tây Gia Lai là rất lớn, tuy nhiên hiện nay chỉ có 68.000 ha đất sản xuất được chủ động nước tưới, tương đương với 14%, đồng nghĩa còn 777.000 ha đất canh tác thiếu nước tưới. 

Tỉnh Gia Lai cần tiếp tục đầu tư, nâng cấp hạ tầng thủy lợi đảm bảo nguồn nước cho sản xuất nông nghiệp (Ảnh minh họa). 

Trước thực trạng trên, tại Hội nghị lần thứ nhất Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Gia Lai (7/2025),  Bí thư Tỉnh ủy địa phương này nhấn mạnh: Việc giải quyết nguồn nước là vấn đề hết sức quan trọng trong phát triển nông nghiệp bền vững. Bí thư Tỉnh ủy chỉ đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh phải đề xuất ngay việc xây dựng hệ thống tưới cho hồ chứa ở vùng Tây Gia Lai để đảm bảo nhu cầu nước tưới. Để giải quyết căn cơ bài toán nước tưới, tỉnh Gia Lai cần đầu tư hệ thống thủy lợi cho vùng Tây Gia Lai với tổng kinh phí ước tính 17.000 tỷ đồng. 

Tỉnh xác định đây là vùng trọng điểm cần ưu tiên đầu tư trong giai đoạn 2026 - 2030. Một số dự án thủy lợi lớn đã được quy hoạch, như: Công trình Ea Thul, hệ thống chuyển nước Ayun Thượng - Đăk Pờ Tó, cùng nhiều hạng mục sửa chữa, chống sạt lở, hiện đại hóa hệ thống tưới. Bên cạnh đó, tỉnh cũng thúc đẩy ứng dụng công nghệ tưới tiết kiệm, tăng cường liên kết hồ chứa, đầu tư kênh mương phù hợp địa hình.

Trước mắt, tỉnh sẽ rà soát, đánh giá hiện trạng toàn bộ công trình để lập danh mục ưu tiên sửa chữa theo mức độ khẩn cấp và khả năng huy động vốn. Bên cạnh đó, tỉnh đẩy mạnh ứng dụng công nghệ quan trắc, dự báo khí tượng thủy văn, điều tiết hồ chứa; tăng cường đào tạo đội ngũ vận hành, bảo trì định kỳ và tuyên truyền cộng đồng nhằm đảm bảo an toàn trong mùa mưa bão. 

Đồng thời địa phương này cũng chủ động tiếp cận đa dạng nguồn vốn cho các dự án hồ chứa, tưới tiết kiệm, kênh mương; khuyến khích xã hội hóa đầu tư thủy lợi. Tỉnh kiến nghị Trung ương hoàn thiện cơ chế phân cấp quản lý, bổ sung ngân sách thường xuyên cho bảo trì, duy tu hồ đập trọng điểm, nhất là công trình bảo vệ vùng hạ du.../.

Lê Đức