Giá cà phê biến động liên tiếp khiến người trồng “bất an”

TMO - Sau giai đoạn tăng “sốc” đầu năm 2025, giá cà phê đang dần hạ nhiệt, kéo theo tâm lý vừa tiếc nuối, vừa bất an của người nông dân trồng cà phê, đặc biệt là vùng Tây Nguyên.

Giá cà phê tại Việt Nam có nhiều biến động

Mặc dù giá cà phê Arabica từng ghi nhận những đợt điều chỉnh tăng nhẹ, nhưng giới phân tích nhận định thị trường vẫn thiếu động lực phục hồi rõ ràng. Lượng tồn kho cao và áp lực từ nguồn cung lớn khiến giá khó bật trở lại trong thời gian tới.

Cụ thể tính đến đầu tháng 6/2025, giá cà phê nhân tại khu vực Tây Nguyên dao động từ 115.000 đến 119.000 đồng/kg, giảm khoảng 15.000 đồng/kg so với mức đỉnh hồi tháng 2 và 3, khi giá từng chạm mốc kỷ lục 130.000–133.000 đồng/kg.

Đầu năm 2025, trước tình hình khan hiếm nguồn cung toàn cầu, giá cà phê tăng mạnh vượt xa dự đoán, khiến nhiều hộ dân kỳ vọng đây sẽ là năm “trúng lớn”. Tuy nhiên, sau vài tháng, thị trường bắt đầu điều chỉnh khi Brazil và Colombia có tín hiệu phục hồi sản lượng, cùng với việc một số nhà đầu tư tài chính rút vốn khỏi thị trường hàng hóa. Diễn biến này khiến nhiều người dân trồng cà phê ở Tây Nguyên lâm vào tình huống khó đoán: bán sớm thì tiếc, chờ giá tăng lại rơi vào vùng giảm.

Giá cà phê biến động khiến người dân không khỏi lo lắng. (Ảnh: Internet).

Bà Nguyễn Thị Nguyện ở huyện Lâm Hà (tỉnh Lâm Đồng) chia sẻ “Gia đình mới bán ra khoảng 1 tấn cà phê hồi tháng 2 với giá 127.000 đồng/kg, còn gần 2 tấn giữ lại đến giờ. Thấy giá cứ tụt dần, mà thương lái gọi mua giờ chỉ còn chào 113.000–114.000 đồng/kg. Cũng tiếc, mà không bán thì lo giá giảm nữa. Cứ như đánh bạc với thời tiết và thị trường”.

Tình cảnh này không phải hiếm gặp, bởi phần lớn nông dân nhỏ lẻ ở Tây Nguyên thiếu công cụ bảo hiểm rủi ro giá và phụ thuộc nhiều vào thị trường tự do. Nhiều chuyên gia cảnh báo không nên đầu cơ với lượng hàng lớn, mà nên chia nhỏ từng phần để bán theo nhu cầu chi tiêu, vừa tránh bị ép giá, vừa có thể chủ động tài chính tái đầu tư cho vụ sau.

Cực nhọc mưu sinh trên đất đỏ

Canh tác cây cà phê ở vùng đất Tây Nguyên hiện vẫn gặp nhiều khó khăn. Ngay cả khi giá đạt mức cao kỷ lục, nông dân vẫn chưa thể an tâm hoàn toàn. Những vườn cà phê bạc màu sau nhiều năm khai thác, chi phí đầu tư tăng vọt và thời tiết khắc nghiệt đang khiến đời sống của người trồng thêm chật vật. Trong đợt hạn đầu mùa năm 2025, nhiều vùng phải vật lộn với thiếu nước tưới trong giai đoạn cây ra hoa. Nhiều hộ phải khoan giếng sâu hoặc kéo đường ống xa hàng cây số để duy trì độ ẩm cho vườn. Sương muối vào tháng 3 cũng khiến nhiều diện tích hoa rụng trắng gốc, đe dọa sản lượng vụ tới.

Mỗi vườn cà phê trung bình cần tưới ít nhất ba đợt trong mùa khô, chưa kể chăm bón, làm cỏ và thuốc bảo vệ thực vật. Giá phân bón tăng liên tục trong hai năm qua, từ mức 11.000 đồng/kg lên gần 15.000 đồng/kg. Giá thuê nhân công cũng leo thang, có nơi lên tới 500.000 đồng/người/ngày vào vụ thu hoạch, nhưng vẫn rất khó tìm người.

Người dân cần tính toán kỹ khi canh tác cà phê. (Ảnh: BDV).

Theo anh Tấn Khanh, một hộ trồng cà phê tại Lâm Đồng chia sẻ. “Trồng cà phê bây giờ không còn lời nhiều nếu chỉ tính giá bán. Phải tính công mình, công thuê người, tiền dầu, tiền phân...Còn nợ đại lý vật tư đầu mùa thì lãi chẳng được bao nhiêu”.

Thực tế cho thấy, không phải ai trồng cà phê cũng đang hưởng lợi từ đợt tăng giá này. Những hộ có sẵn vốn, vườn chăm tốt sẽ dễ xoay xở. Nhưng phần lớn nông dân nhỏ lẻ vẫn phụ thuộc vào đại lý đầu vào, vay nợ ngân hàng hoặc ứng vật tư từ đầu vụ. Khi thu hoạch xong, áp lực trả nợ khiến nhiều người buộc phải bán ngay, dù giá có thể chưa đạt đỉnh. Chính vì vậy, dù giá đang rất cao, nhưng mức độ hưởng lợi của các hộ không đồng đều.

Nhiều khó khăn trong việc mở rộng diện tích cây cà phê

Cà phê là mặt hàng nông sản xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, chiếm hơn 10% giá trị xuất khẩu toàn ngành nông nghiệp. Riêng khu vực Tây Nguyên đang chiếm hơn 90% sản lượng cà phê cả nước. Tuy nhiên, tương lai ngành cà phê không chỉ phụ thuộc vào giá bán, mà còn phụ thuộc vào khả năng của người dân gắn bó với cây cà phê.

Trong khi đó, việc mở rộng diện tích trồng cà phê hiện gần như không còn khả thi, do quỹ đất canh tác đã khai thác gần hết. Thực tế, diện tích cà phê già cỗi cần tái canh chiếm khoảng 15–20% tổng vùng trồng. Nếu thiếu nhân lực, thiếu vốn tái đầu tư, ngành cà phê Việt Nam có thể đối mặt với nguy cơ sụt giảm sản lượng nghiêm trọng trong vài năm tới, bất chấp giá bán đang cao. Một số chuyên gia đề xuất các giải pháp cấp thiết như phát triển mô hình hợp tác xã kiểu mới để giúp nông dân giảm chi phí, tiếp cận thị trường tốt hơn; thúc đẩy sản xuất cà phê bền vững có chứng nhận để tăng giá trị; áp dụng công nghệ số vào canh tác nhằm thu hút lớp trẻ quay về.

Lãnh đạo Hiệp hội Cà phê Buôn Ma Thuột nhận định Việt Nam đang hội nhập rất tốt vào ngành cà phê toàn cầu. Nhưng việc phát triển đại trà cà phê đặc sản hiện vẫn còn nhiều khó khăn. Một trong những nguyên nhân chính là quy mô sản xuất còn nhỏ lẻ, manh mún và phương thức canh tác vẫn mang tính tự phát. Nhiều hộ nông dân vẫn e ngại việc tuân thủ các quy chuẩn sản xuất cần thiết.

Theo giới kinh doanh, dù giá cà phê hiện ở mức cao nhưng phía sau niềm vui ngắn hạn là những thách thức dài hạn, như thời tiết cực đoan, chi phí sản xuất tăng cao đến nguy cơ thiếu hụt nhân lực trẻ. Chỉ khi người nông dân cảm thấy trồng cà phê là một nghề đáng sống, chính sách hỗ trợ đầy đủ… thì tương lai của ngành cà phê Việt Nam sẽ có những đột phá nhất định.

Ngọc Anh