EU đề xuất thiết lập quy định toàn cầu nhằm kiểm soát ô nhiễm nhựa

TMO - Liên minh châu Âu (EU) vừa đề xuất thiết lập một khung pháp lý toàn cầu với mục tiêu kiểm soát ô nhiễm nhựa, hướng đến việc cắt giảm sản xuất và tiêu thụ nhựa. Sáng kiến này được đưa ra trong bối cảnh thế giới đang đối mặt với cuộc khủng hoảng rác thải nhựa, đe dọa nghiêm trọng đến môi trường biển và sức khỏe con người.

EU kỳ vọng các quốc gia cùng chung tay xây dựng hiệp ước ràng buộc pháp lý để giải quyết vấn đề một cách toàn diện và bền vững. Trước thềm các cuộc đàm phán cuối cùng về hiệp ước toàn cầu kiểm soát ô nhiễm nhựa do Ủy ban Đàm phán Liên chính phủ (INC-5.2), Ủy ban châu Âu (EC) tin rằng đây là thời điểm thuận lợi để thúc đẩy một khuôn khổ pháp lý toàn diện, bao phủ toàn bộ vòng đời sản phẩm nhựa, từ khâu thiết kế, sản xuất đến xử lý rác thải.

EU kỳ vọng đạt thỏa thuận toàn diện về nhựa tại Geneva, đề xuất khung pháp lý xuyên suốt vòng đời sản phẩm nhằm kiểm soát ô nhiễm và đảm bảo sự bình đẳng. Mục tiêu của EU, đại diện cho 27 quốc gia thành viên, là giải quyết vấn đề ô nhiễm nhựa bằng cách tiếp cận đa phương, toàn diện và xuyên quốc gia, thay vì để mỗi nước tự đặt ra quy định riêng lẻ, bởi các nghiên cứu khoa học đã chứng minh ô nhiễm không dừng lại ở ranh giới quốc gia.

Thực tế, hiện các cam kết quốc tế chủ yếu tập trung vào mục tiêu ngắn hạn, nhấn mạnh vào việc xử lý, quản lý rác thải nhựa ở cuối vòng đời sản phẩm. Một số nước chỉ dừng lại ở các biện pháp giảm tiêu thụ, tăng tái chế hoặc loại bỏ một số sản phẩm nhất định như nhựa dùng một lần khỏi thị trường. Do đó, EU muốn mở rộng nỗ lực toàn cầu, chú trọng cả các biện pháp về chính sách, từ quyết định sản xuất, thiết kế, lắp ráp, đóng gói, vận chuyển đến tiếp thị sản phẩm.

Ô nhiễm rác thải nhựa đang gây ảnh hưởng kinh tế rất lớn cho toàn thế giới.

Theo EC, nếu chỉ tập trung vào xử lý rác thải là chưa đủ, mà cần kiểm soát từ gốc đến ngọn. Một trong những vấn đề cấp bách mà hiệp ước cần giải quyết là tình trạng ô nhiễm ngày càng trầm trọng, đặc biệt ở hệ sinh thái biển và nguồn nước ngầm.

Với mức sản xuất nhựa hiện tại, các cam kết hiện có sẽ không đủ để ngăn chặn ô nhiễm. EC nhấn mạnh, nếu xây dựng được các cam kết rõ ràng và đảm bảo tuân thủ trên phạm vi toàn cầu, doanh nghiệp sẽ có môi trường pháp lý minh bạch, ổn định để phát triển bền vững. Nguyên tắc “Người gây ô nhiễm phải chịu toàn bộ chi phí xử lý, khắc phục” nên xuyên suốt hiệp ước.

Theo EU, điều quan trọng là hiệp ước cần linh hoạt để thích ứng với tiến bộ khoa học, kỹ thuật trong tương lai, đồng thời có cơ chế giám sát, thực thi nhằm đảm bảo tất cả các bên đều tuân thủ quy định.

Đáng chú ý, Hội nghị tại Geneva mới đây với  sự tham dự của hơn 170 quốc gia, trong 1 báo cáo được công bố đã cho thấy thế giới đang trong “cuộc khủng hoảng nhựa”, gây thiệt hại ít nhất 1.500 tỷ USD mỗi năm cho kinh tế toàn cầu và đe dọa sức khỏe con người từ khi còn trong bụng mẹ cho đến tuổi già. Sản lượng nhựa đã tăng hơn 200 lần kể từ năm 1950 và dự kiến gần gấp ba vào năm 2060, chủ yếu do nhu cầu đối với sản phẩm nhựa dùng một lần.

Vũ Lan