TMO - Việc khai thác khoáng sản tại Đồng Nai được định hướng theo nguyên tắc tiết kiệm, hiệu quả, gắn với tái tạo tài nguyên, qua đó đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế, xã hội của địa phương.

Tỉnh Đồng Nai sau khi sáp nhập với tỉnh Bình Phước, tạo thành tỉnh Đồng Nai mới được đánh giá là một trong những địa phương có tiềm năng lớn về tài nguyên khoáng sản, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn mới. Trữ lượng khoáng sản trên địa bàn khá đa dạng, bao gồm đá xây dựng, đất sét, cát, và nhiều loại khoáng sản làm vật liệu xây dựng khác…

Đây là nguồn lực quan trọng phục vụ các ngành công nghiệp, xây dựng, cũng như cung ứng cho nhu cầu hạ tầng của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Bên cạnh giá trị kinh tế, việc khai thác, chế biến và sử dụng hợp lý nguồn tài nguyên này còn góp phần thúc đẩy quá trình đô thị hóa, phát triển công nghiệp và nâng cao đời sống người dân.

Tuy nhiên, để bảo đảm tính bền vững, Đồng Nai chú trọng đến công tác quy hoạch, quản lý, tránh tình trạng khai thác tràn lan gây tác động xấu đến môi trường và mất cân bằng sinh thái. Việc gắn kết giữa khai thác khoáng sản với tái tạo tài nguyên và bảo vệ môi trường sinh thái đang trở thành định hướng xuyên suốt, giúp địa phương vừa tận dụng thế mạnh sẵn có, vừa giữ gìn nguồn tài nguyên quý giá cho thế hệ tương lai.

Với vị trí địa lý thuận lợi, hạ tầng giao thông ngày càng hoàn thiện và nguồn khoáng sản dồi dào, tỉnh Đồng Nai đang sở hữu nguồn tài nguyên quý giá để đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Những năm qua, hoạt động khai thác khoáng sản trên địa bàn tỉnh đã đáp ứng nhu cầu bức thiết của các công trình xây dựng, ngành công nghiệp vật liệu, phát triển đô thị, khu công nghiệp và nhất là các dự án hạ tầng giao thông trọng điểm quốc gia ở miền Nam.

Mỏ khai thác khoáng sản trên địa bàn tỉnh Đồng Nai. (Ảnh: LM).

Tuy nhiên, hoạt động này cũng để lại những tác động không mong muốn đối với môi trường tự nhiên và tiềm ẩn rủi ro với người dân khu vực lân cận cả giai đoạn khai thác và sau khai thác. Với quan điểm không đánh đổi môi trường lấy tăng trưởng kinh tế, tỉnh đã quy hoạch các khu vực được phép khai thác khoáng sản, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trước mắt, trung và dài hạn; đồng thời, xác định các khu vực cấm và tạm cấm khai thác. Riêng với cát xây dựng, tỉnh không còn cấp phép khai thác nhằm bảo vệ môi trường và dự trữ nguồn tài nguyên cho tương lai.

Các mỏ được cấp phép đều có trữ lượng rõ ràng, giới hạn khối lượng khai thác hằng năm; được yêu cầu tuân thủ nghiêm các giải pháp bảo vệ môi trường và khuyến khích chủ đầu tư ứng dụng công nghệ hiện đại trong khai thác, chế biến để nâng cao hiệu suất.

Hiện nay, Đồng Nai đang áp dụng nhiều biện pháp đồng bộ để quản lý nguồn tài nguyên khoáng sản như: tăng cường tuần tra, giám sát tại các mỏ và các điểm dễ phát sinh khai thác trái phép; yêu cầu chủ mỏ lắp đặt camera giám sát và thiết bị quan trắc tự động kết nối dữ liệu về cơ quan quản lý nhà nước; xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm trong khai thác, tiêu thụ, kể cả trách nhiệm của tổ chức, cá nhân buông lỏng quản lý.

Song song đó, quy trình cấp phép được minh bạch hóa, thông tin về các mỏ, công suất khai thác, trữ lượng còn lại được công khai minh bạch, nhằm bảo đảm công bằng, hạn chế tối đa thất thoát tài nguyên và ngân sách, đồng thời giảm áp lực lên môi trường và an ninh trật tự tại địa phương. Cùng với đó, tỉnh có chủ trương đưa các “vùng đất chết” sau khai thác trở về trạng thái an toàn, đáp ứng yêu cầu bảo vệ môi trường và tối ưu hóa mục đích sử dụng đất.

Theo đó, một số mỏ khoáng sản sau khai thác được đưa ra đấu giá quyền sử dụng đất để thực hiện các dự án phục vụ cộng đồng như: công viên, hồ chứa nước dự phòng hoặc điểm du lịch sinh thái kết hợp với thương mại - dịch vụ. Cách làm này vừa tránh lãng phí tài nguyên đất, vừa tạo giá trị mới cho môi trường sinh thái và cộng đồng. Các mỏ đang hoạt động cũng được yêu cầu thực hiện phương án cải tạo, phục hồi môi trường song song với quá trình khai thác và khi kết thúc.

Tại Đồng Nai, hoạt động khai thác khoáng sản phải đảm bảo yếu tố an toàn với môi trường. (Ảnh: LL).

Đồng Nai là địa phương có trữ lượng khoáng sản lớn ở khu vực Đông Nam Bộ. Trong Quy hoạch tỉnh Đồng Nai giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, hàng nghìn hécta đất được dành cho khai thác khoáng sản. Với mục tiêu khai thác và sử dụng tiết kiệm, hiệu quả và bền vững nguồn tài nguyên khoáng sản, trong Quy hoạch tỉnh Đồng Nai thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, tỉnh đã quy hoạch khai thác 40 mỏ đá xây dựng với tổng diện tích hơn 1,4 nghìn hécta để phục vụ xây dựng dân dụng và các công trình, dự án trọng điểm.

Về mỏ sét gạch ngói, sẽ tiếp tục thăm dò, khai thác các điểm mỏ đã quy hoạch trước; đồng thời mở rộng, bổ sung thêm khoảng 9 mỏ với tổng diện tích hơn 470 hécta. Tương tự, với nguồn vật liệu san lấp, tỉnh sẽ rà soát, điều chỉnh các mỏ chưa phù hợp quy hoạch, bổ sung thêm các điểm mỏ mới. Ngoài ra, còn có các loại đất quy hoạch khai thác khoáng sản khác.

Nguồn tài nguyên khoáng sản phong phú sau khi sáp nhập không chỉ mang lại lợi thế cạnh tranh cho Đồng Nai mà còn mở ra dư địa phát triển dài hạn cho nhiều ngành kinh tế chủ lực. Khoáng sản là nền tảng quan trọng phục vụ quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và mở rộng hạ tầng, từ đó tạo động lực thu hút đầu tư, phát triển đô thị và nâng cao chất lượng đời sống nhân dân.

Tuy nhiên, tỉnh Đồng Nai cần khai thác hợp lý, tiết kiệm, đi đôi với bảo vệ môi trường, bảo đảm sinh kế cho cộng đồng dân cư. Song song đó, tỉnh cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống quy hoạch, nâng cao năng lực giám sát, áp dụng khoa học công nghệ trong khai thác và chế biến khoáng sản để giảm thiểu tác động tiêu cực.

Đặc biệt, việc kết hợp hài hòa giữa khai thác tài nguyên với tái tạo, phục hồi môi trường sẽ tạo nên sự phát triển bền vững, củng cố niềm tin của người dân, cộng đồng vào công tác quản lý tài nguyên. Đây là hướng đi tất yếu để Đồng Nai phát huy hiệu quả nguồn khoáng sản phong phú, đồng thời bảo tồn giá trị thiên nhiên cho giai đoạn tiếp theo.

Ngọc Anh