Điện Biên khai thác hiệu quả nguồn nước trước tác động của biến đổi khí hậu

TMO - Những năm trở lại đây, biến đổi khí hậu đã làm gia tăng các hiện tượng thời tiết cực đoan như nắng nóng gay gắt, mưa lớn gây sạt lở ảnh hưởng đến chất lượng nguồn nước trên địa bàn tỉnh Điện Biên.  

Tình trạng thiếu nước sinh hoạt không chỉ diễn ra vào mùa khô mà còn gây phiền toái cả trong những ngày mưa. Tại nhiều địa bàn như Keo Lôm, Xa Dung, Háng Lìa (huyện Điện Biên Đông); Trung Thu, Lao Xả Phình, Sín Chải, Tả Sìn Thàng (Tủa Chùa); Rạng Đông, Pú Nhung, Phình Sáng, Pú Xi (Tuần Giáo); Vàng Đán, Nậm Tin, Na Cô Sa (Nậm Pồ)… tình trạng khan hiếm nước sạch diễn ra phổ biến. 

Theo phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Tủa Chùa: Địa hình đồi núi, độ dốc lớn, cùng với thiên tai, mưa lũ thường xuyên khiến nhiều công trình cấp nước bị hư hỏng, sạt lở. Nhiều công trình được xây dựng từ lâu, nay đã xuống cấp nghiêm trọng, ảnh hưởng lớn đến việc cung cấp nước sinh hoạt, nhất là vào mùa nắng nóng. 

Không chỉ ảnh hưởng đến sinh hoạt, tình trạng thiếu nước còn tác động nặng nề đến sản xuất nông nghiệp, nhất là tại các huyện vùng cao và cả khu vực có hồ chứa quy mô lớn. Nhiều diện tích lúa, hoa màu ở các địa phương như Điện Biên, Mường Nhé, Tủa Chùa, Điện Biên Đông… canh tác kém hiệu quả do khan hiếm nước tưới, đặc biệt vào mùa khô.

Việc đảm bảo cho người dân được sử dụng nước sạch là nhiệm vụ quan trọng được các địa phương đẩy mạnh triển khai. 

Trước thực trạng khan hiếm nguồn nước, các địa phương trên địa bàn tỉnh đã chủ động triển khai nhiều giải pháp bảo vệ, khai thác và sử dụng hiệu quả tài nguyên nước. Từ các nguồn vốn đầu tư công, chương trình mục tiêu quốc gia và nguồn xã hội hóa, nhiều công trình cấp nước sinh hoạt tập trung đã được xây mới, cải tạo hoặc mở rộng.

Trong giai đoạn 2021 - 2024, toàn tỉnh có 64 công trình, dự án cấp nước sinh hoạt được đầu tư xây mới và nâng cấp với tổng mức đầu tư hơn 153 tỷ đồng. Nâng tổng số công trình cấp nước sinh hoạt tập trung nông trên địa bàn toàn tỉnh lên 1.048 công trình. Đến hết năm 2024, tỷ lệ hộ dân nông thôn sử dụng nước hợp vệ sinh đạt 92,86% (vượt 7,86% mục tiêu đến năm 2025); tỷ lệ hộ dân nông thôn trên địa bàn toàn tỉnh được sử dụng nước sạch đạt quy chuẩn đạt 14,62%.

Theo thống kê, toàn tỉnh hiện có 9 hệ thống cấp nước sạch tập trung, tổng công suất thiết kế khoảng 31.100m³/ngày đêm, đáp ứng khoảng 67% nhu cầu sử dụng nước. Trong khi đó, với dân số hơn 630.000 người, nhu cầu sử dụng nước của tỉnh ước tính hơn 225 triệu m³/năm.

Đáng chú ý, kết quả từ chương trình giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về đầu tư, quản lý, cấp nước sinh hoạt trên địa bàn tỉnh Điện Biên giai đoạn 2021 - 2024” của Đoàn giám sát HĐND tỉnh cho thấy, toàn tỉnh hiện có 199 công trình không còn hoạt động do hết niên hạn sử dụng, hỏng, xuống cấp nhưng chưa được các địa phương quan tâm thực hiện thủ tục thanh lý; 237 công trình hoạt động kém bền vững chưa được bố trí kinh phí sửa chữa, nâng cấp. Khu vực nông thôn còn nhiều công trình chưa phát huy hết công suất thiết kế; một số tổ quản lý khai thác, vận hành các công trình còn hạn chế.

Trước thực trạng trên, để các công trình cấp nước sinh hoạt phát huy hiệu quả, nâng cao tỷ lệ hộ dân nông thôn sử dụng nước hợp vệ sinh, các địa phương cần tập trung rà soát, đánh giá lại hiệu quả công trình cấp nước sinh hoạt tập trung trên địa bàn; xây dựng giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của các tổ quản lý, vận hành công trình cấp nước. Đối với những công trình đã hư hỏng hoặc không còn hoạt động, nếu đủ điều kiện thì xem xét, thực hiện thanh lý theo quy định.

Điện Biên triển khai đồng bộ các giải pháp để triển khai mục tiêu đảm bảo an ninh nguồn nước. 

Trước tác động của biến đổi khí hậu, bảo đảm an ninh nguồn nước trở thành nhiệm vụ quan trọng được tỉnh Điện Biên đẩy mạnh triển khai. Theo đó, định kỳ hàng năm, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh tổ chức tuyên truyền nâng cao nhận thức về bảo vệ an ninh nguồn nước, khai thác và sử dụng có hiệu quả nguồn nước sạch phát hiện ngăn chặn và xử lý các hành vi xâm hại nguồn nước, nhằm nâng cao nhận thức cho người dân, doanh nghiệp về vai trò của nguồn nước sạch.

Tăng cường quản lý, kiểm tra, giám sát đối với việc khai thác, sử dụng tài nguyên nước, xả nước thải vào nguồn nước; công tác quản lý sau cấp phép đối với các tổ chức, cá nhân được cấp phép khai thác, sử dụng tài nguyên nước, xả nước thải vào nguồn nước trên địa bàn tỉnh; xử lý nghiêm việc vi phạm các quy định theo nội dung giấy phép đã được cấp.

Cùng với đó, tuyên truyền nâng cao nhận thức về bảo vệ an ninh nguồn nước, khai thác và sử dụng có hiệu quả nguồn nước sạch chủ động ứng phó sự cố, khắc phục hậu quả sự cố ô nhiễm, phát hiện ngăn chặn và xử lý các hành vi xâm hại nguồn nước, nhằm nâng cao nhận thức cho người dân, doanh nghiệp về vai trò của nguồn nước sạch.

Điện Biên đặt mục tiêu đến cuối năm 2025 là: 50% lượng nước thải từ các làng nghề, 30% nước thải sinh hoạt đô thị và 40% nước thải sinh hoạt nông thôn sẽ được thu gom, xử lý bằng các biện pháp tập trung hoặc phân tán phù hợp...qua đó kiểm soát hiệu quả, ngăn chặn tình trạng ô nhiễm nguồn nước tại các lưu vực sông trên địa bàn. 

Địa phương này sẽ triển khai một số giải pháp trọng tâm như: thống kê, phân loại các nguồn thải có ảnh hưởng đến chất lượng nước lưu vực sông; tăng cường thanh tra, kiểm tra và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật về tài nguyên nước. Cùng với đó, tỉnh sẽ xây dựng kế hoạch thu gom, xử lý nước thải sinh hoạt tại đô thị và nông thôn, nước thải từ các cụm công nghiệp và làng nghề. Toàn bộ hệ thống hạ tầng thu gom, xử lý nước thải tại các đô thị từ loại V trở lên cũng sẽ được rà soát, đánh giá để đề xuất phương án cải thiện.

UBND các huyện, thị xã, thành phố, cần thực hiện đầy đủ các quy định của Luật Bảo vệ môi trường về bảo vệ môi trường nước mặt. Đồng thời, phải công khai thông tin về các nguồn thải, tổ chức hoạt động phòng ngừa và kiểm soát nguồn thải vào nguồn nước mặt, áp dụng các giải pháp giảm thiểu ô nhiễm nhằm bảo vệ bền vững tài nguyên nước trên địa bàn.../.

Trần Ngát