Đẩy mạnh xử lý, tái chế và sử dụng tro, xỉ, thạch cao

TMO - Kinh tế tuần hoàn đang được đánh giá là một trong những giải pháp góp phần thực hiện thành công mục tiêu phát triển bền vững. Trong đó, tái chế và tái sử dụng tro, xỉ, thạch cao vào sản xuất và các hoạt động kinh tế khác sẽ góp phần hướng tới phương thức sản xuất thân thiện với môi trường.

Theo Bộ Xây dựng, tình hình xử lý, tiêu thụ tro, xỉ của các đơn vị có xu hướng gia tăng theo thời gian, năm sau cao hơn năm trước. Tính đến cuối năm 2021, tổng lượng tro, xỉ nhiệt điện đã tiêu thụ cộng dồn qua các năm trên cả nước khoảng 48,4 triệu tấn, chiếm khoảng 48% tổng lượng phát thải từ trước tới nay (tăng hơn 7% so với thời điểm cuối năm 2020).

Tro, xỉ được sử dụng nhiều nhất là lĩnh vực như san lấp, làm phụ gia khoáng cho xi măng, sau đó là dùng làm phụ gia bê tông cho các công trình thủy lợi, công trình giao thông (đường bê tông xi măng vùng nông thôn) và công trình xây dựng dân dụng (kết cấu móng khối lớn ít tỏa nhiệt), ngoài ra tro, xỉ cũng được dùng để thay thế một phần nguyên liệu sản xuất gạch xây (nung và không nung).

Thời gian qua, Chính phủ đã tập trung chỉ đạo việc xử lý, sử dụng tro xỉ, thạch cao phát thải từ các nhà máy nhiệt điện, hóa chất, phân bón làm nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng và trong công trình xây dựng. Đồng thời, ban hành nhiều văn bản liên quan như Quyết định số 1696/QĐ-TTg; Quyết định số 452/QĐ-TTg; chỉ thị số 08/CT-TTg. Các nguyên tắc và điều kiện để bổ sung chi phí xử lý, tiêu thụ tro, xỉ vào giá điện trong trường hợp nhà máy điện có đề án xử lý, tiêu thụ tro, xỉ được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt để đảm bảo tiêu chuẩn về chất thải, khí thải, bảo vệ môi trường cũng được Bộ Công Thương quy định rõ tại Thông tư số 57/2020/TT-BCT. 

Bên cạnh đó, để đẩy mạnh xử lý tro xỉ, thạch cao làm nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã ban hành Thông tư số 02/2022/TT-BTNMT. Trong đó, quy định tro bay từ quá trình đốt than của nhà máy nhiệt điện là chất thải rắn công nghiệp thông thường thay vì phải kiểm soát ngưỡng nguy hại theo quy định tại quy chuẩn kỹ thuật môi trường. Việc thay đổi quy định này tạo điều kiện thuận lợi hơn cho tiêu thụ tro xỉ phát thải từ các nhà máy nhiệt điện đốt than.

Đẩy mạnh xử lý, tái chế và sử dụng tro, xỉ, thạch cao thúc đẩy kinh tế tuần hoàn, góp phần giảm ô nhiễm môi trường 

Theo Viện Chiến lược, Chính sách Tài nguyên và Môi trường, kinh tế tuần hoàn không chỉ là tái sử dụng chất thải mà chính là sự kết nối giữa các giữa các giai đoạn của toàn bộ vòng đời sản phẩm từ khâu thiết kế sản phẩm, sản xuất sản đến khâu phân phối, tiêu dùng và thải bỏ sau sử dụng để giảm khai thác, sử dụng nguyên liệu, nhiên liệu; kéo dài vòng đời sản phẩm; giảm chất thải phát sinh và tác động xấu đến môi trường. Để xử lý, tái chế tái sử dụng hiệu quả tro xỉ cần xác định đặc thù giai đoạn phát triển của các nền công nghiệp có thể sử dụng được tro xỉ. Theo đó, tro xỉ có thể được sử dụng trong 5 lĩnh vực: giao khoán cho xi măng, thay thế đất sét trong sản xuất clanh-ke xi măng, thay thế đất sét để sản xuất gạch đất sét nung, sử dụng để sản xuất bê tông, sử dụng để san lấp.

Mới đây, tại hội thảo với chủ đề “Xử lý và sử dụng tro, xỉ, thạch cao – Giải pháp cho phát triển bền vững”, các chuyên gia cho rằng, để đẩy mạnh tiêu thụ tro xỉ, cơ quan quản lý nhà nước cần rà soát, sửa đổi bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật, tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, hướng dẫn kỹ thuật, ban hành các đơn giá, định mức liên quan đến xử lý, xử dụng tro xỉ làm nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng và sử dụng trong các công trình xây dựng, giao thông. Đặc biệt phối hợp chặt với UBND tỉnh, các sở, ban, ngành địa phương để triển khai phương án tái sử dụng trò xi làm vật liệu san lấp, làm nền đường ô tô trong khu vực.

Về kỹ thuật, cần đảm bảo tuyệt đối về các vấn đề an toàn môi trường, công tác vận chuyển tro xỉ từ silo, bãi xỉ đến nơi tiêu thụ phải được kiểm soát và thực hiện theo đúng quy trình, quy định. Giải pháp về thương mại sẽ tập trung vào việc rà soát, cập nhật đầy đủ các giải pháp và chi phí xử lý tro xỉ nêu trong Đề án xử lý tro xỉ đã được ban hành.

Đồng thời, các đơn vị cam kết với các nhà thầu tiêu thụ tro xỉ thực hiện dùng theo các định hướng và tiêu chỉ lựa chọn đối tác xử lý, tiêu thụ tro xỉ trong dài hạn. Bên cạnh đó, tập trung tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho các nhà thầu trong phạm vi cho phép để có thể tiếp nhận, vận chuyển, tiêu thụ tro xỉ. 

Tái chế và tái sử dụng tro, xỉ, thạch cao vào sản xuất và các hoạt động kinh tế khác, sẽ góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế tuần hoàn. Đây cũng là lợi ích và trách nhiệm của doanh nghiệp trong việc chuyển giao những công nghệ hiện đại, hướng tới phương thức sản xuất thân thiện với môi trường.

Hoàng Chiến