Đẩy mạnh hợp tác trong giải quyết các thách thức về ô nhiễm môi trường

TMO - Bộ Tài nguyên và Môi trường phối hợp cùng Phái đoàn Ngoại giao Hoa Kỳ tại Việt Nam, thông qua Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) vừa chính thức khởi động Dự án Giảm thiểu ô nhiễm nhằm định hướng và tạo điều kiện nâng cao năng lực cho các tổ chức, mạng lưới tại Việt Nam để cùng giải quyết các thách thức về ô nhiễm môi trường.

Dự án giảm thiểu ô nhiễm sẽ được thực hiện trong 5 năm, với ngân sách dự kiến là 11,3 triệu USD, do đối tác của USAID là Tổ chức Winrock International phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường thực hiện. Dự án được xây dựng với mục tiêu thúc đẩy triển khai các sáng kiến giảm thiểu ô nhiễm môi trường nhằm định hướng và tạo điều kiện nâng cao năng lực cho các tổ chức, mạng lưới tại Việt Nam để cùng giải quyết các thách thức về ô nhiễm môi trường bằng cách tiếp cận và đánh giá các tác động ô nhiễm môi trường mang tính khu vực và toàn cầu.

Đặc biệt giải quyết các vấn đề về chuyển đổi năng lượng, ô nhiễm rác thải nhựa, tăng cường việc tái chế, tái sử dụng chất thải, nâng cao ý thức cộng đồng về giảm thiểu ô nhiễm môi trường trong tương lai. Đây là một trong những dự án của USAID với Bộ Tài nguyên và Môi trường hướng tới việc xử lý ô nhiễm đa phương diện và huy động sự tham gia của nhiều đối tượng khác nhau trong lĩnh vực bảo vệ môi trường.

Dự án giảm thiểu ô nhiễm (2021-2026) do USAID tài trợ có mục tiêu hỗ trợ Việt Nam trong nỗ lực giải quyết những vấn đề về ô nhiễm môi trường tại các khu vực mục tiêu thông qua cách tiếp cận tác động tập thể. Cách tiếp cận mới này giúp giải quyết những vấn đề môi trường bằng cách tăng cường mạng lưới các bên liên quan, bao gồm các tổ chức địa phương, chính phủ, khu vực tư nhân và các đơn vị nghiên cứu để cùng hợp tác, xây dựng chương trình hành động chung, từ đó, triển khai các hoạt động dựa trên vai trò và thế mạnh của từng bên.

Dự án hướng đến các sáng kiến tác động tập thể nhằm giảm thiểu ô nhiễm.Ảnh: TTX  

Dự án gồm 3 Hợp phần chính để hướng tới các mục tiêu nêu trên: Hợp phần 1: Hỗ trợ xây dựng và thực thi chính sách giảm thiểu ô nhiễm. Dự án sẽ hỗ trợ Bộ Tài nguyên và Môi trường và các địa phương liên quan xây dựng và thực thi hiệu quả Luật Bảo vệ Môi trường năm 2020. Trong khuôn khổ Hợp phần 1, sẽ có ít nhất 7 văn bản quy phạm pháp luật, chính sách, quy định.. được Dự án hỗ trợ đề xuất, ban hành hoặc thực hiện. Dự án cũng sẽ hỗ trợ ít nhất 6 cơ chế địa phương nhằm kết nối công dân với chính quyền các cấp trong việc thực thi pháp luật về bảo vệ môi trường. Hợp phần 2: Nâng cao năng lực cho các bên liên quan để triển khai thành công và duy trì bền vững hiệu quả các sáng kiến tác động tập thể.

Hợp phần 3: Triển khai các sáng kiến tác động tập thể nhằm giảm thiểu ô nhiễm. Trong khuôn khổ Hợp phần 2 và 3, để thúc đẩy vai trò lãnh đạo của Việt Nam trong việc giải quyết những thách thức ô nhiễm môi trường, Dự án sẽ hỗ trợ cho các sáng kiến tác động tập thể. Theo đó, mỗi sáng kiến sẽ được dẫn dắt bởi một tổ chức địa phương, có vai trò là “Tổ chức nòng cốt”. Các “tổ chức nòng cốt” sẽ huy động sự hỗ trợ của cộng đồng và khu vực tư nhân, hợp tác với cơ quan nhà nước và các nhà nghiên cứu để thực hiện các sáng kiến, góp phần hoàn thiện và thực thi chính sách bảo vệ môi trường, thúc đẩy thay đổi hành vi của cộng đồng nhằm giảm thiểu ô nhiễm tại Việt Nam, đồng thời hình thành cơ chế để giải quyết vấn đề môi trường một cách bền vững.

Thông qua tham vấn với các cơ quan chức năng, các tổ chức, chuyên gia trong lĩnh vực môi trường, Dự án đã xác định được 6 sáng kiến tác động tập thể để tập trung đầu tư và thực hiện nhằm giải quyết các vấn đề môi trường trọng điểm trong thời gian tới, bao gồm Sáng kiến Doanh nghiệp, cộng đồng và người tiêu dùng có trách nhiệm tiên phong giảm thiểu rác thải nhựa ở Việt Nam, thực hiện tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh; sáng kiến Xây dựng mô hình kinh tế tuần hoàn trong quản lý chất thải nhựa y tế, thực hiện tại Cần Thơ, Bình Định, Phú Thọ, Quảng Ninh và Hà Nội. 

Bên cạnh đó, sáng kiến Giảm thiểu ô nhiễm không khí từ hoạt động giao thông vận tải đường bộ tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh; sáng kiến Giảm thiểu ô nhiễm không khí từ hoạt động đốt mở tại Hà Nội và các khu vực, tỉnh, thành phố xung quanh Hà Nội; sáng kiến Giảm thiểu ô nhiễm tại làng nghề thuộc 1 trong những tỉnh thuộc miền Bắc Việt Nam; sáng kiến Xây dựng nền tảng công khai minh bạch thông tin môi trường. 

Sáng kiến về giảm thiểu ô nhiễm chất thải nhựa được nhấn mạnh triển khai trong khuôn khổ của Dự án. Ảnh: Trần Hiểu 

Việt Nam đang đối mặt với một loạt thách thức về ô nhiễm môi trường chủ yếu do sản xuất nông nghiệp, giao thông vận tải và công nghiệp gây ra. An ninh môi trường của Việt Nam đã, đang và sẽ tiếp tục bị đe dọa nghiêm trọng do đối diện với hầu hết các thách thức an ninh môi trường từ ô nhiễm đất, nước, không khí, các khu dân cư, khu công nghiệp, làng nghề, từ thành thị đến nông thôn, gia tăng ngập úng, lở đất, sụt lún nền và suy giảm đa dạng sinh học… Sự quan tâm của người dân đối với chất lượng môi trường đã liên tục gia tăng, kèm theo đó là những kêu gọi hành động để cải thiện môi trường. 

Chính phủ Việt Nam đã ban hành các Kế hoạch hành động quốc gia liên quan tới chất lượng không khí bảo tồn nước và ô nhiễm chất thải nhựa, thể hiện cam kết của Việt Nam trong việc đảm bảo hợp tác rộng rãi để giải quyết các thách thức về ô nhiễm môi trường. Trong đó, Luật Bảo vệ môi trường 2020 và các văn bản hướng dẫn thi hành Luật đã được ban hành, góp phần hoàn thiện hơn nữa khung pháp lý về bảo vệ môi trường; nhiều chiến lược, kế hoạch về bảo vệ môi trường đã được xây dựng, thực hiện và lồng ghép môi trường trong kế hoạch phát triển của các ngành, lĩnh vực. Tháng 4/2022, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Chiến lược bảo vệ môi trường quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Một trong những mục tiêu của Chiến lược là ngăn chặn xu hướng gia tăng ô nhiễm, suy thoái môi trường, giải quyết các vấn đề môi trường cấp bách, từng bước cải thiện, phục hồi chất lượng môi trường; ngăn chặn sự suy giảm đa dạng sinh học. 

Trong 5 năm qua, USAID đã hợp tác chặt chẽ với Việt Nam để thúc đẩy sự chung tay hành động của các chủ thể địa phương, bao gồm các cơ quan của Chính phủ Việt Nam, khu vực tư nhân, các tổ chức xã hội và người dân nhằm nâng cao nhận thức về nguyên nhân và tác động của các thách thức ô nhiễm môi trường, đồng thời nâng cao kiến thức về các chiến lược hiệu quả về giảm thiểu ô nhiễm môi trường.

Hồng Diệp