Dấu hiệu nhận biết, kỹ năng phòng, tránh sạt lở đất, lũ quét

TMO - Bước vào mùa mưa bão, hiện tượng sạt lở đất, lũ quét xảy ra tại nhiều nơi, gây thiệt hại tài sản thậm chí là tính mạng. Do đó việc nhận biết dấu hiệu thiên tai cũng như trang bị kỹ năng phòng, tránh sạt lở đất, lũ quét là hết sức rất cần thiết. 

Dấu hiệu nhận biết, kỹ năng phòng, tránh sạt lở đất

Theo Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản, Bộ Tài nguyên và Môi trường, thiên tai trượt lở là sự dịch chuyển của những vật liệu đất, đá, mảnh vụn trên sườn dốc xuống phía dưới và ra phía ngoài dưới tác động của trọng lực. 

Về dấu hiệu nhận biết sạt lở đất, theo Cục Quản lý đê điều và Phòng, chống thiên tai, người dân cần quan sát những thay đổi xảy ra xung quanh khu vực sinh sống như các rãnh thoát nước mưa trên các sườn dốc (đặc biệt là những nơi mà dòng nước chảy tụ lại), xuất hiện dấu vết sạt lở, cây bị sạp… Cửa hoặc cửa sổ bị kẹt, không thể mở ra. Vết nứt mới xuất hiện trên tường, trần, gạch, hoặc nền. 

Bức tường ngoài, lề đường hoặc cầu thang không nguyên dạng. Xuất hiện các vết nứt mở rộng trên mặt đất hoặc trên lối đi. Vỡ mạch nước ngầm. Mặt đất có hiện tượng phồng rộp, đường bấp bênh. Nước phun ra từ mặt đất tại nhiều vị trí mới. Hàng rào, tường chắn, cột điện, cây cối bị nghiêng hoặc di chuyển. Chú ý sự thay đổi của dòng nước. Nếu nước đang từ trong chuyển sang đục thì đây cũng là một dấu hiệu cho thấy sắp có sạt lở đất... 

Sạt lở đất là loại hình thiên tai nguy hiểm cho tính mạng, tài sản của người dân. (Ảnh minh hoạ). 

Khi bắt đầu nghe thấy tiếng rơi của đất đá và âm lượng tăng dần, mặt đất bắt đầu dịch chuyển xuống theo chiều dốc, các lớp đất thụt xuống, những âm thanh lạ, như tiếng cây gãy hoặc tảng đá va chạm với nhau tức là sạt lở đất sắp xảy ra và việc cần làm là nhanh chóng di dời khỏi khu vực nguy hiểm và thông báo cho chính quyền địa phương và hàng xóm để có thể được hỗ trợ kịp thời. 

Đảm bảo tính mạng con người trước, tài sản sau; di dời trẻ em, người già, người ốm, phụ nữ trước. Địa điểm di dời là những nơi sinh hoạt cộng đồng như: trường học, bệnh viện hoặc những nhà kiên cố an toàn trong những vùng lân cận. Mang theo những nhu yếu phẩm cần thiết như: nước uống, thức ăn, thuốc men, quần áo và đèn pin…

Hơn hết, người dân cần theo dõi thông tin cảnh báo lũ quét, sạt lở đất. Thông báo cho chính quyền và những người xung quanh khi có dấu hiệu; Sẵn sàng sơ tán theo hướng dẫn của chính quyền địa phương. Cần bảo vệ tính mạng trước tiên; Chạy nhanh ra khỏi nơi nguy hiểm khi nghe hoặc nhận thấy tiếng động lớn hoặc dấu hiệu không bình thường; Không được đi qua và lại gần quanh khu vực sạt lở đất; Không được đánh cá, vớt củi, bơi lội qua sông, suối khi có mưa lớn hoặc nếu thấy nước có dấu hiệu bất thường như nước sông suối từ trong chuyển sang đục dần; Không đi gần khu vực cầu, cống khi nước đang lên, dòng chảy mạnh. 

Hướng dẫn cho các thành viên trong gia đình, đặc biệt là trẻ em, người già, người khuyết tật những biện pháp phòng tránh cần thiết; Không nên xây nhà ở khu vực đã từng xáy ra lũ quét, sạt lở đất; khu vực ven sông, suối, sườn dốc, gần mái dốc đường giao thông; Gia cố nhà cửa, đập tạm, khơi thông dòng chảy trước mùa mưa lũ; Chủ động chuẩn bị thức ăn, nước uống, thuốc và đồ sơ cứu y tế, đèn pin, cuốc, xẻng, cuộn dây…; Trồng cây, bảo vệ rừng để giảm thiểu nguy cơ sạt lở đất. 

Dấu hiệu nhận biết lũ quét và cách phòng tránh

Theo Ban Chỉ đạo Trung ương về Phòng chống thiên tai, lũ quét là lũ xảy ra bất ngờ trên các lưu vực sông suối miền núi, nơi có độ dốc lớn, dòng chảy xiết, thường kèm theo đất đá, cây cối. Lũ lên nhanh, xuống nhanh, có sức tàn phá lớn. Khi xảy ra lũ quét thường kèm theo sạt lở đất, đá. Dấu hiệu xảy ra lũ quét là mưa lớn nhiều ngày, đặc biệt ở thượng lưu. Nước sông suối chuyển màu đục. Có tiếng động bất thường của đất đá, cây cối. Xuất hiện âm thanh lạ trong lòng đất.

Khi có các dấu hiệu này, người dân luôn cảnh giác đề phòng, nhất là khi có mưa lớn kéo dài. Thường xuyên theo dõi thông tin cảnh báo mưa, lũ quét, thông báo cho chính quyền và những người xung quanh khi có dấu hiệu lũ quét. Cần tránh xa các khu vực có nguy cơ lũ quét, không được lội qua sông, suối, ngầm, tràn, đường bị ngập. Sẵn sàng sơ tán theo hướng dẫn của chính quyền. Chạy thật nhanh ra khỏi nơi nguy hiểm đến các khu vực, vị trí cao hơn. 

Dấu hiệu của lũ quét, kỹ năng phòng, tránh để giảm thiểu rủi ro. 

Để đề phòng lũ lụt nói chung và lũ quét nói riêng cần phải tích cực khôi phục rừng phòng hộ đầu nguồn, đặc biệt là các khu vực thường gây ra lũ quét, nhằm bảo vệ môi trường sinh thái, bảo vệ lớp phủ thực vật, tăng khả năng giữ nước của lưu vực, hạn chế khả năng tập trung dòng chảy lũ.

Ở các khu vực thường xảy ra lũ quét cần được nghiên cứu kết hợp với việc quy hoạch khai thác trị thuỷ, xây dựng các hồ chứa nước nhiều tác dụng như chống lũ, tích nước phục vụ sản xuất nông nghiệp, phát điện, kết hợp với việc điều hoà lũ, phòng chống lũ quét. Tổ chức khai thông các đường tập trung lũ ở phía thượng lưu, các khu vực cần bảo vệ nhằm mục đích không để sinh ra hiện tượng tắc nghẽn dòng chảy, tích tụ nước tạo ra lũ quét nghẽn dòng. 

Để giảm thiểu thiệt hại do lũ quét gây ra, đối với các vùng có nguy cơ lũ quét cao, cần có các phương án cụ thể để phòng tránh. Chọn các khu vực, vị trí cao không bị ảnh hưởng của lũ quét, xây dựng một số nhà kiên cố để tập kết các tài sản, lương thực và con người khi có lũ quét. Có phương án sơ tán người lên các vùng cao và những địa điểm an toàn, nhất là đối với người già, trẻ em. 

Mỗi người dân cần nắm chắc và làm chủ các phương án sơ tán, chủ động trong phòng tránh. Chuẩn bị sẵn những nhu yếu phẩm cần thiết trong nhà. Bên cạnh đó chính quyền địa phương cần thành lập các đơn vị xung kích cứu nạn để sẵn sàng làm nhiệm vụ giúp dân sơ tán, tìm kiếm, cứu trợ, cấp cứu người và bảo vệ tài sản của dân trong thời gian có lũ quét. Lũ quét thường xảy ra rất nhanh và bất ngờ. Vì thế, người dân cần hạn chế đi lại qua sông suối sau lũ. Ngoài ra, nên di chuyển nhà tới những nơi an toàn trong trường hợp chỗ ở cũ bị san lấp hoàn toàn hoặc quá nguy hiểm. 

Thu Thảo