Đảm bảo chất lượng nguồn nước sạch trong xây dựng nông thôn mới

TMO - Nâng cao tỷ lệ nước sạch vùng nông thôn là mục tiêu quan trọng mà tỉnh Sóc Trăng thực hiện trong nhiều năm qua, qua đó góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống người dân trong xây dựng nông thôn mới. 

Tỉnh Sóc Trăng xác định, nước sạch là một trong những chỉ tiêu đóng góp cho sự thành công của Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới. Từ tháng 5/2022 UBND tỉnh đã sớm ban hành quy định đối với chỉ tiêu “Tỷ lệ hộ sử dụng nước sạch theo quy chuẩn trong Bộ tiêu chí xã nông thôn mới và xã nông thôn mới nâng cao, với mức quy định thực hiện trên địa bàn tỉnh cao hơn so với yêu cầu của trung ương 5%”. Bên cạnh đó, tỉnh đã ban hành cơ chế đặc thù hỗ trợ lắp đặt đồng hồ nước và nước sinh hoạt cho hộ nghèo vùng nông thôn tỉnh Sóc Trăng giai đoạn 2021-2025 với tổng kinh phí là 5.355 triệu đồng từ nguồn chi phí sản xuất của Trung tâm Nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn. 

Tính đến cuối năm 2023, tỷ lệ hộ dân nông thôn toàn tỉnh được sử dụng nước sạch đạt Quy chuẩn Quốc gia từ các công trình cấp nước tập trung đạt 61,3% (tương đương là 165.735 hộ sử dụng nước sạch trên tổng số 270.396 hộ dân nông thôn), đạt 100,5% so với kế hoạch năm 2023 (61%). Toàn tỉnh có 70/80 xã đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó có 20 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, 02 xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu. 

Tính đến cuối năm 2023, tỷ lệ hộ dân nông thôn toàn tỉnh được sử dụng nước sạch đạt Quy chuẩn Quốc gia từ các công trình cấp nước tập trung đạt 61,3%. 

Tranh thủ nguồn vốn từ các Chương trình, dự án và nguồn quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp của đơn vị, Trung tâm Nước sạch và Vệ sinh môi trường nông thôn (Trung tâm) tỉnh đã mở rộng tuyến ống các trạm cấp nước với chiều dài 87.549m trên địa bàn các huyện, thị xã, cung cấp nước sinh hoạt cho thêm 2.267 hộ. Tiếp tục thực hiện Đề án Hỗ trợ lắp đặt đồng hồ nước và nước sinh hoạt cho hộ nghèo vùng nông thôn tỉnh Sóc Trăng giai đoạn 2021-2025: Trong năm 2023, Trung tâm đã lắp đặt đồng hồ nước miễn phí cho 252 hộ nghèo chưa sử dụng nước sạch (đạt 107,2% kế hoạch năm), nâng tổng số đồng hồ được lắp đặt miễn phí lên 5.207 cái và miễn thu tiền 219.847 m3 nước cho các hộ nghèo đang sử dụng nước sạch trên địa bàn tỉnh.

Thực hiện công tác chuyển đổi số, Trung tâm đã thành lập Văn phòng Giám sát - Điều hành (IOC) và lắp đặt hệ thống camera giám sát hoạt động xúc rửa hệ thống lọc tại một số trạm cấp nước; lắp đặt thí điểm hệ thống quan trắc online tự động để theo dõi và giám sát lưu lượng khai thác và áp lực nước tại trạm tái định cư Thuận Hòa và Tân Hưng. Đồng thời tham mưu Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn xây dựng Đề án Cấp nước sạch nông thôn tỉnh Sóc Trăng giai đoạn 2023-2030 và tầm nhìn đến 2045 đã được UBND tỉnh Sóc Trăng phê duyệt tại Quyết định số 2124/QĐ-UBND ngày 24/8/2023, làm cơ sở để triển khai đầu tư các công trình cấp nước giai đoạn 2023-2030 phục vụ cấp nước cho các xã xây dựng nông thôn mới và chủ động ứng phó hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn trong thời gian tới.

Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác cấp nước nông thôn thời gian qua còn gặp một số khó khăn: Trong đó, việc điều hòa lưu lượng khai thác, cấp nước giữa các trạm chưa hiệu quả, do bị giới hạn bởi lưu lượng khai thác theo giấy phép của từng công trình riêng lẻ. Tuyến ống mạng một số trạm quá dài và đường ống có tiết diện nhỏ dẫn đến lưu lượng nước không đủ cấp cho nhu cầu sinh hoạt của người dân trong các dịp lễ, tết; Việc thi công nhiều công trình di dời tuyến ống cấp nước để phục vụ công tác giải phóng mặt bằng cho các công trình, dự án trọng điểm của ngành giao thông (năm 2023 đã di dời 96 km đường ống), làm gián đoạn cấp nước, ảnh hưởng đến chất lượng nước cấp cho người dân;

Công tác vận động hộ dân giải phóng mặt bằng để triển khai thi công một số công trình mở rộng đường ống cấp nước còn nhiều khó khăn. Tiến độ triển khai thực hiện phương án đền bù, tái định cư các công trình xây dựng mới thuộc Dự án do Bộ NN&PTNT làm chủ đầu tư còn chậm, do chờ Hội đồng nhân dân tỉnh ban hành Nghị quyết thông qua danh mục các dự án cần thu hồi đất, mức vốn bồi thường, giải phóng mặt bằng năm 2024... 

Trung tâm Nước sạch và Vệ sinh môi trường nông thôn tỉnh tiếp tục mở mới các tuyến đường ống cấp nước đến các hộ dân. Ảnh: TL. 

Trong năm 2024, Trung tâm Nước sạch và Vệ sinh môi trường nông thôn tỉnh xây dựng phương hướng và triển khai một số nhiệm vụ trọng tâm: Phấn đấu đến cuối năm 2024, tỷ lệ người dân nông thôn được sử dụng nước sạch đạt Quy chuẩn quốc gia từ hệ thống cấp nước tập trung đạt 65% (175.757 hộ/ tổng số 270.396 hộ, tăng thêm 10.000 hộ).

Trung tâm sẽ tiếp tục triển khai thêm các công trình nâng cấp, mở rộng tuyến ống mạng cấp nước tại các huyện, thị xã với tổng chiều dài 258.130 mét, phục vụ cấp nước cho 7.059 hộ dân. Trong đó, đối với các tuyến dân cư có quy mô nhỏ chiều dài từ 1.500 mét trở xuống, ưu tiên tuyên truyền, vận động người dân tham gia theo hình thức xã hội hóa, với phương châm chính quyền địa phương vận động người dân, cùng các tổ chức đoàn thể tham gia ngày công lao động đào, lắp đường rãnh đặt đường ống nước, Trung tâm cung cấp vật tư, phụ kiện và lắp đặt tuyến ống (theo Công văn số 2969/UBND-KT ngày 01/11/2023 của UBND tỉnh).

Tiếp tục hoàn thiện hồ sơ, triển khai thực hiện các công trình, dự án: Dự án thành phần số 02: Các công trình cấp nước tập trung nông thôn tỉnh Sóc Trăng thuộc Dự án Công trình trữ nước và hệ thống cung cấp nước sinh hoạt tại các vùng có nguồn nước bị ô nhiễm, vùng khan hiếm nước, vùng bị ảnh hưởng xâm nhập mặn do Bộ NN&PTNT làm chủ đầu tư; Dự án Trạm cấp nước tập trung xã Hòa Tú 1, huyện Mỹ Xuyên; Dự án Mô hình xử lý nước thải sinh hoạt nông thôn Khu dân cư An Lạc, ấp Trà Sết, xã Vĩnh Hải, thị xã Vĩnh Châu; Dự án Mô hình thu gom, xử lý nước thải sinh hoạt nông thôn áp dụng công nghệ sinh thái trên địa bàn xã Hoà Tú 1, huyện Mỹ Xuyên, tỉnh Sóc Trăng.

Tiếp tục lắp đặt miễn phí đồng hồ nước cho 235 hộ và miễn thu tiền 03 m3/hộ/tháng cho các hộ nghèo; Triển khai thực hiện lắp đặt thiết bị công nghệ để quan trắc tự động tại các Trạm cấp nước do Trung tâm đang quản lý (theo Thông tư 10/2021/TT-BTNMT ngày 30/6/2021 của Bộ Tài nguyên và Môi trường)

Để thực hiện đạt mục tiêu xây dựng nông thôn mới đến cuối 2025, toàn tỉnh có 72 xã đạt chuẩn nông thôn mới; 32 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao; 06 huyện/ thị xã đạt chuẩn nông thôn mới; 02 huyện/ thị xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao. Trong đó, tỷ lệ người/hộ nông thôn sử dụng nước sạch đáp ứng QCVN từ hệ thống cấp nước tập trung đạt 65%. Sóc Trăng đã xây dựng Đề án cấp nước sạch nông thôn tỉnh Sóc Trăng, giai đoạn 2023-2030 và tầm nhìn đến năm 2045.

Đề án đã được Hội đồng nhân dân tỉnh thông qua tại Nghị quyết số 37/NQ-HĐND ngày 11/7/2023 và được UBND tỉnh phê duyệt tại Quyết định số 2124/QĐ-UBND ngày 24/8/2023, gồm 2 giai đoạn. Giai đoạn 2023- 2025, phấn đấu có 68% hộ dân nông thôn được sử dụng nước sạch theo quy chuẩn từ hệ thống cấp nước tập trung với số lượng tối thiểu 60 lít/người/ngày. Xây mới 12 công trình cấp nước tập trung và mở rộng 706.357 mét đường ống cấp nước, phục vụ cấp nước sạch cho thêm 22.481 hộ dân. Ước kinh phí thực hiện là 293.951 triệu đồng.

Trong thời gian qua, tác động của biến đổi khí hậu toàn cầu đã gây ra các hiện tượng thiên tai, hạn hán, xâm nhập mặn, dẫn đến nguồn nước ngày càng bị suy thoái. Do đó, việc huy động các nguồn lực đầu tư cho nước sạch mà tỉnh Sóc Trăng đã và đang thực hiện là rất cần thiết, vừa đảm bảo cấp nước phục vụ an sinh xã hội, vừa phát triển theo xu hướng thị trường; đảm bảo ổn định, bền vững trong điều kiện thiên tai, biến đổi khí hậu; góp phần quan trọng trong việc hạn chế tối đa tình trạng khai thác nước ngầm quá mức.

Ngày 2.8.2022, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 925/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình tăng cường bảo vệ môi trường, an toàn thực phẩm và cấp nước sạch nông thôn trong xây dựng NTM giai đoạn 2021-2025. Trong đó, nhiệm vụ cấp nước sạch nông thôn trong chương trình xây dựng NTM giai đoạn 2021-2025 tập trung rà soát, điều chỉnh và cập nhật nội dung cấp nước sạch nông thôn vào quy hoạch nông thôn, đảm bảo cấp nước sinh hoạt nông thôn bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu, suy thoái nguồn nước; Hỗ trợ đầu tư một số mô hình cấp nước sạch tại các vùng đặc thù, vùng khan hiếm, khó khăn về nguồn nước (vùng hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn, lũ, ngập lụt, úng, vùng sâu, vùng xa, miền núi, bãi ngang ven biển, biên giới, hải đảo). 

Sửa chữa, cải tạo, nâng cấp, mở rộng công trình cấp nước sạch tập trung đã có (trong đó tập trung nâng cấp công nghệ xử lý chất lượng nước, nâng công suất, mở rộng mạng lưới cấp nước, ổn định nguồn nước khai thác trong điều kiện ảnh hưởng của thiên tai và biến đổi khí hậu; Xây dựng và triển khai thí điểm một số mô hình thu, xử lý và trữ nước an toàn hộ gia đình hoặc nhóm hộ gia đình, mô hình cấp nước hộ gia đình thích ứng với biến đổi khí hậu cho dân cư vùng đặc thù, chưa có khả năng tiếp cận với cấp nước tập trung, khan hiếm, khó khăn về nguồn nước…

Nguyễn Minh