Đảm bảo chất lượng môi trường trong khai thác và chế biến khoáng sản

TMO - Với trữ lượng khoáng sản dồi dào, trong những năm qua tỉnh Lào Cai đã đẩy mạnh khai khoáng, chế biến khoáng sản. Tuy nhiên cùng với sự phát triển của các ngành công nghiệp nặng, công tác bảo vệ môi trường cũng đặt ra những vấn đề cấp thiết, đòi hỏi địa phương cần có giải pháp mang tính chiến lược nhằm giảm thiểu tối đa tác động môi trường.  

Theo báo cáo của Sở Công Thương, Lào Cai hiện có hơn 130 mỏ, điểm mỏ, với hơn 30 loại khoáng sản khác nhau đã được phát hiện, trong đó có nhiều mỏ trữ lượng lớn và có giá trị cao như mỏ apatit là mỏ lớn nhất khu vực Đông Nam Á, có trữ lượng khoảng 2,1 tỷ tấn quặng; mỏ sắt Quý Xa là mỏ sắt lớn thứ 2 trong nước, có trữ lượng 112 triệu tấn quặng; mỏ đồng Sin Quyền là mỏ đồng lớn nhất cả nước, có trữ lượng 52 triệu tấn quặng (khoảng 550.000 tấn đồng kim loại)... là nguồn nguyên liệu tại chỗ thuận lợi cho các ngành công nghiệp khai thác, chế biến khoáng sản, hóa chất, phân bón. 

Những năm qua, hoạt động khai thác, chế biến khoáng sản hiệu quả đã góp phần quan trọng nâng cao giá trị sản xuất công nghiệp nói riêng và tăng trưởng kinh tế của tỉnh nói chung. Công nghiệp chế biến khoáng sản trở thành ngành kinh tế mũi nhọn. Để đáp ứng yêu cầu phát triển và khai thác tốt tiềm năng thế mạnh, những năm qua, tỉnh Lào Cai chú trọng xây dựng những khu chế xuất công nghiệp, đặc biệt là công tác chế biến khoáng sản.

Nhà máy luyện đồng số 2, huyện Bát Xát. Ảnh: Mạnh Dũng 

Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Lào Cai có 04 khu công nghiệp (KCN), thương mại, gồm: KCN Tằng Loỏng, KCN Đông Phố Mới, KCN Bắc Duyên Hải, Khu thương mại   công nghiệp Kim Thành và 03 cụm công nghiệp (CCN) đã đầu tư cơ sở hạ tầng và đi vào hoạt động ổn định (CCN Đông Phố Mới, CCN Bắc Duyên Hải; CCN Sơn Mãn thuộc Thành phố Lào Cai); 2 cụm công nghiệp đang trong quá trình đầu tư (CCN Khánh Yên Thượng, huyện Văn Bàn và CCN Phố Ràng huyện Bảo Yên). Ngoài ra còn có 13 cụm công nghệ đã được UBND tỉnh phê duyệt quy hoạch.

Trong nhiều năm qua, tỉnh đã thực hiện nhiều giải pháp, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, quản lý chặt chẽ tại các khu vực trọng điểm tiềm ẩn nguy cơ cao gây ô nhiễm môi trường như KCN Tằng Loỏng, khu vực khai thác khoáng sản, các nhà máy trọng điểm luyện kim màu,...

Theo thống kê tổng lượng nước thải phát sinh tại 4 khu, cụm công nghiệp, khu thương mại khoảng trên 6.204 m3/ngày đêm, tập trung chủ yếu tại KCN Tằng Loỏng, huyện Bảo Thắng. Việc xử lý nước thải đã và đang được đầu tư nhà máy xử lý nước thải tập trung tại các khu công nghiệp. Tại KCN Tằng Loỏng có 2 nhà máy xử lý nước thải tập trung, trong đó 1 nhà máy đã hoạt động ổn định và 1 nhà máy đang trong giai đoạn vận hành thử nghiệm.

Hiện đã có 11/16 nhà máy đấu nối với hệ thống xử lý nước thải tập trung vào nhà máy xử lý nước thải số 1 KCN Tằng Loỏng với công suất 3000m3/ngày, đêm. Tuy nhiên, đối với các cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh, đến nay vẫn chưa đầu tư xây dựng hệ thống thu gom, xử lý nước thải tập trung.

UBND tỉnh yêu cầu các sở, ngành chức năng đẩy mạnh quan trắc và kiểm soát khí thải công nghiệp. Theo đó, tại KCN Tằng Loỏng, tỉnh đã đầu tư lắp đặt 2 trạm quan trắc tự động liên tục và đầu tư cơ sở hạ tầng tiếp nhận dữ liệu quan trắc đặt tại Sở TN&MT tỉnh, các trạm quan trắc môi trường tự động đã cung cấp thông tin để phục vụ công tác quản lý nhà nước về môi trường

Đồng thời, tăng cường năng lực cảnh báo và giám sát; cập nhật liên tục cơ sở dữ liệu về hiện trạng môi trường phục vụ lập cơ sở dữ liệu về môi trường, qua đó nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, góp phần bảo vệ môi trường và nâng cao chất lượng sống cho người dân trên địa bàn.

Những yêu cầu trong xử lý nước thải, quan trắc môi trường trong tại các khu, cụm công nghiệp được tỉnh đặc biệt chú trọng (Ảnh minh họa) 

Tổng lượng khí thải các nhà máy trong các khu, cụm công nghiệp khoảng 1,7 triệu m3/ giờ, phần lớn phát sinh từ các nhà máy KCN Tằng Loỏng. Việc xử lý đã được các nhà máy đầu tư hệ thống xử lý bằng công nghệ như xyclon lọc bụi ướt; lọc tĩnh điện… Hiện có 13 đơn vị phải lắp đặt hệ thống quan trắc tự động với 40 nguồn thải. Các đơn vị đều đã xây dựng và ban hành quy chế bảo vệ môi trường tại các nhà máy theo đúng quy định của pháp luật. 

Theo thống kê, tổng khối lượng chất thải rắn công nghiệp thông thường phát sinh trên toàn tỉnh khoảng 8.160 tấn/ngày đêm, chủ yếu tập trung ở KCN Tằng Loỏng (7.738 tấn/ngày đêm) được chia thành 3 nhóm là nhóm phốt pho, nhóm phân bón và nhóm luyện kim. Các nhà máy đã ký hợp tiêu thụ với các cơ sở sản xuất để tái chế, mục đích tái sử dụng vào sản xuất xi măng xây dựng. 

Nhằm hạn chế những ảnh hưởng từ môi trường đến đời sống của người dân, tỉnh Lào Cai đã có nhiều phương án hỗ trợ di dời các hộ dân có nguy cơ ảnh hưởng do ô nhiễm môi trường từ các nhà máy công nghiệp trong nhiều năm qua. Trong năm 2021, tỉnh đã ứng gần 100 tỷ đồng từ ngân sách tỉnh hỗ trợ cho 96 hộ dân di dời tại khu công nghiệp Tằng Loỏng đến nơi ở mới tránh ô nhiễm môi trường.

Đến nay, các ngành có liên quan rà soát các hộ gia đình, cá nhân còn lại thuộc phạm vi, khu vực có nguy cơ cao ảnh hưởng ô nhiễm môi trường tại các khu công nghiệp, các khu khai thác khoáng sản trên địa bàn huyện Bảo Thắng và huyện Bát Xát để có kế hoạch di chuyển trong giai đoạn 2021-2025.   

Giai đoạn 2020-2022, tỉnh đã tổ chức 12 cuộc kiểm tra về lĩnh vực môi trường đối với các cơ sở sản xuất kinh doanh trên địa bàn tỉnh. Trên cơ sở kết quả kiểm tra đã yêu cầu các doanh nghiệp khắc phục các tồn tại; đồng thời với các hành vi vi phạm đã lập biên bản vi phạm và ban hành quyết định xử phạt 27 tổ chức/cá nhân với tổng số tiền trên 1,7 tỷ đồng. 

Ngoài ra, chính quyền địa phương cũng thường xuyên kiểm tra đột xuất khi có phản ánh của các tổ chức, cá nhân, báo chí về các vấn đề ô nhiễm môi trường; ngoài ra chỉ đạo tăng cường công tác kiểm tra, giám sát các cơ sở sản xuất tiểu thủ công nghiệp; cơ sở sản xuất chế biến sắn, gỗ ván bóc.

UBND tỉnh Lào Cai chỉ đạo các sở, ngành chức năng tăng cường giám sát, kiểm tra các khu, cụm công nghiệp có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường 

Trong thời gian tới, Lào Cai tiếp tục rà soát, kiểm tra, giám sát thường xuyên đối với các khu vực khai thác, chế biến khoáng sản tại khu, cụm công nghiệp đặc biệt là khu công nghiệp Tằng Loỏng. Đồng thời, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát an toàn các bãi thải, hồ chứa quặng đuôi đảm bảo không để xảy ra sự cố mất an toàn hồ đập, yêu cầu các doanh nghiệp thực hiện nghiêm túc việc cải tạo, hoàn nguyên môi trường.  

Theo kế hoạch mới ban hành, tỉnh Lào Cai đặt mục tiêu trong năm nay sẽ đạt số thu ngân sách 1.700 tỷ đồng từ nguồn lợi khoáng sản; đồng thời tạo công ăn việc làm cho 10.000 lao động trong lĩnh vực này. Thông qua việc cấp quyền khai thác khoáng sản chế biến và chế biến sâu bằng hình thức đấu giá, thu thuế tài nguyên khoáng sản, nguồn thu được kì vọng chính vào một số loại khoáng sản trữ lượng lớn như quặng sắt, đồng, apatit, cao lanh; còn lại phần nhỏ từ khoáng sản làm vật liệu xây dựng.

Minh Tuấn