Cao Bằng: Đảm bảo nguồn cung, giải quyết tình trạng thiếu vật liệu xây dựng

TMO - Thời gian qua, tỉnh Cao Bằng tập trung tháo gỡ khó khăn về nguồn cung vật liệu xây dựng, đồng thời tăng cường quản lý, điều tiết thị trường để kịp thời giải quyết tình trạng thiếu hụt, bảo đảm tiến độ thi công các dự án trọng điểm trên địa bàn.

Tỉnh Cao Bằng có nguồn tài nguyên khoáng sản đa dạng và phong phú, với 199 điểm mỏ và điểm quặng với 22 loại khoáng sản khác nhau như sắt, mangan, chì, kẽm..., trong đó có những mỏ có quy mô lớn tập trung ở các xã Trà Lĩnh, Trùng Khánh, Nguyên Bình, Hạ Lang...  Theo báo cáo của Sở Xây dựng về khảo sát nhu cầu sử dụng vật liệu xây dựng (VLXD) thông thường trong những tháng cuối năm 2025 với tổng công suất 1.431.832 m3, trong đó,  đá vật liệu xây dựng 443.270 m3; cát 159.106 m3; đất san lấp 829.456 m3.

Theo Kế hoạch phát triển VLXD tỉnh thời kỳ 2021 - 2030, định hướng đến năm 2050, dự báo nhu cầu VLXD toàn tỉnh năm 2025 là 2.202.000 m3. Riêng nhu cầu VLXD phục vụ Dự án đầu tư xây dựng tuyến cao tốc Đồng Đăng (Lạng Sơn) - Trà Lĩnh (Cao Bằng) theo đề xuất của doanh nghiệp dự án (sau khi cân bằng đào đắp và tận thu đá trên tuyến) với tổng công suất 3.512.000 m3, trong đó đất đắp 3.000.000 m3, đá 300.000 m3, cát 212.000 m3.

Để đáp ứng nhu cầu của thị trường và các dự án, trong 8 tháng đầu năm 2025, Sở Nông nghiệp và Môi trường tham mưu UBND tỉnh cấp 10 giấy phép khai thác khoáng sản làm VLXD thông thường (trong đó 4 mỏ đá, 2 giấy phép khai thác đá trong diện tích dự án đầu tư xây dựng công trình với tổng trữ lượng 5.043.563 m3, tổng công suất khai thác 659.784 m3/năm; 3 mỏ đất, 1 giấy phép khai thác đất trong diện tích dự án đầu tư xây dựng công trình với tổng trữ lượng 2.212.948 m3, tổng công suất khai thác 1.613.105 m3/năm).

Trước tình trạng khan hiếm VLXD thông thường, tỉnh Cao Bằng đã và đang triển khai nhiều giải pháp để đáp ứng nhu cầu thị trường. 

Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Cao Bằng có 44 giấy phép khai thác khoáng sản làm VLXD thông thường còn hiệu lực với tổng công suất 3.774.068 m3,  gồm khai thác đá, cát, sỏi, đất san lấp, đất sét làm gạch. So với dự báo trong kế hoạch phát triển VLXD  của tỉnh và nhu cầu đăng ký của các cơ quan, địa phương, công suất cấp phép đá và đất san lấp cao hơn dự báo và nhu cầu đăng ký, công suất khai thác cát thấp hơn dự báo, cao hơn nhu cầu đăng ký.

Qua theo dõi thực tế, tình trạng khan hiếm chủ yếu xảy ra đối với đá và đất san lấp, đối với cát chủ yếu khan hiếm tại một số địa phương ở xa các mỏ cát, phải vận chuyển xa, thực tế cát không thiếu nguồn cung. Lãnh đạo  Sở Nông nghiệp và Môi trường Cao Bằng cho biết, các chủ đầu tư và nhà thầu thi công thường không có kế hoạch sử dụng VLXD ngay từ đầu năm, không ký kết hợp đồng mua bán trước với chủ mỏ mà chỉ khi có nhu cầu mới liên hệ các chủ mỏ.

Vì vậy các chủ mỏ không chủ động được trong việc triển khai kế hoạch sản xuất từ đầu năm, không thể đáp ứng được nhu cầu của thị trường trong một khoảng thời gian ngắn. Các công trình, dự án thường được triển khai đồng loạt vào khoảng thời gian từ quý III đến quý IV hằng năm, dẫn đến nhu cầu VLXD tăng đột biến, nếu không có kế hoạch sản xuất trước thì không thể đáp ứng được nhu cầu. 

Đá VLXD thông thường mặc dù công suất khai thác đá theo giấy phép đã được cấp lớn, tổng công suất khai thác của 32 mỏ 1.603.713 m3/năm và nguồn khai thác đá thu hồi từ các mỏ khai thác khoáng sản rắn, các khu vực được đăng ký khai thác trong phạm vi công trình 1.355.638 m3, cao hơn nhiều so với nhu cầu đăng ký của các cơ quan, địa phương và dự báo nhu cầu theo Kế hoạch phát triển VLXD trên địa bàn tỉnh thời kỳ 2021 - 2030, định hướng đến năm 2050, song vẫn xảy ra tình trạng khan hiếm đất, đá VLXD tại một số thời điểm nhất định, đặc biệt là vào mùa khô cuối năm và khan hiếm cục bộ tại một số khu vực trong tỉnh. Để đảm bảo nguồn cung - cầu về VLXD, các sở, ngành tiếp tục phối hợp chặt chẽ, đẩy nhanh tiến độ hoàn thành thủ tục cấp phép khai thác mỏ.

Đặc biệt với các đơn vị trúng đấu giá; các chủ đầu tư đẩy nhanh tiến độ hoàn thành thủ tục thuê đất, xây dựng cơ bản mỏ, cấp giấy phép vật liệu nổ để sớm đưa các mỏ đã cấp phép đi vào khai thác chính thức, như các mỏ đá: Tổng Hoáng, Lũng Vài, Lũng Nà, Bó Nặm - Nà Mo. Tiếp tục nghiên cứu, đề xuất cơ quan có thẩm quyền cho phép áp dụng cơ chế đặc thù về đất đai trong khai thác khoáng sản cung cấp cho các dự án trọng điểm để rút ngắn thời gian chuẩn bị vật liệu.

Cao Bằng đẩy nhanh hoàn thiện thủ tục cấp phép, tạo thuận lợi cho các chủ mỏ khai thác, sản xuất VLXD thông thường. 

Đáng chú ý, trước đó, tỉnh  Cao Bằng đã xây dựng phương án bảo vệ, thăm dò, khai thác, sử dụng khoáng sản trong quy hoạch tỉnh Cao Bằng thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050; thực hiện các quy định đầu tư xây dựng, như: Lập, thẩm định, phê duyệt dự án, cấp giấy phép xây dựng, thông báo khởi công, nghiệm thu công trình đưa vào sử dụng đối với các dự án khai thác, sản xuất VLXD; tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư, chủ mỏ thực hiện các thủ tục đầu tư, xây dựng, môi trường, vật liệu nổ...

Các dự án khai thác mỏ được cấp phép đi vào hoạt động khai thác, sản xuất ổn định, cung ứng nguồn nguyên vật liệu cát, đá, sỏi, đất san lấp, xi măng, gạch không nung cho thị trường. Hằng năm, sản lượng khai thác, sản xuất cung ứng cho thị trường khoảng hơn 850.000 m3 cát, sỏi và hơn 1.200.000 m3 đá VLXD, cơ bản đáp ứng đủ nhu cầu đá, cát, sỏi trên địa bàn tỉnh.

Song song, tỉnh cũng chú trọng tháo gỡ khó khăn về thủ tục, khuyến khích các cơ sở sản xuất mở rộng quy mô, áp dụng công nghệ tiên tiến nhằm nâng cao năng lực khai thác, giảm áp lực thiếu hụt vật liệu. Ngoài ra, Cao Bằng còn triển khai các biện pháp điều tiết thị trường, kiểm soát giá cả hợp lý, tránh tình trạng đầu cơ, nâng giá, gây ảnh hưởng đến chi phí đầu tư.

Những nỗ lực này không chỉ giúp đáp ứng nhu cầu vật liệu cho các công trình xây dựng, mà còn góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, cải thiện hạ tầng, nâng cao đời sống người dân. Với sự vào cuộc đồng bộ của chính quyền và doanh nghiệp, Cao Bằng kỳ vọng sớm giải quyết triệt để tình trạng khan hiếm vật liệu xây dựng trong giai đoạn hiện nay.

Lê Thành