Cần chính sách thu hút lao động trẻ, trí thức, sinh viên về nông thôn lập nghiệp

TMO – Một trong những tồn tại là ô nhiễm môi trường nông thôn vẫn chưa có chuyển biến rõ rệt, có nơi có chiều hướng nghiêm trọng (ô nhiễm nguồn nước do nước thải, rác thải sinh hoạt, nước thải từ các làng nghề, ô nhiễm không khí, ô nhiễm tiếng ồn…).

Nêu ý kiến thảo luận tại cuộc họp nghe báo cáo, đóng góp ý kiến về dự thảo đánh giá 3 năm thực hiện Nghị quyết 19-NQ/TW ngày 16/6/2022 của Ban Chấp hành Trung ương về nông nghiệp, nông dân, nông thôn giai đoạn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, các ý kiến đã chỉ ra một số tồn tại, hạn chế trong lĩnh vực "tam nông” chưa khắc phục triệt để, như: Tăng trưởng nông nghiệp chưa ổn định; chất lượng và khả năng cạnh tranh của một số sản phẩm chưa cao; đổi mới sáng tạo, phát triển kinh tế số, ứng dụng khoa học công nghệ, nhất là công nghệ cao chưa nhiều; cơ sở hạ tầng cho phát triển nông nghiệp chưa đáp ứng yêu cầu. Một số mục tiêu đến năm 2030 tại Nghị quyết 19 không còn phù hợp với tình hình bối cảnh hiện nay. Do đó, cần điều chỉnh cho phù hợp để góp phần vào tăng trưởng "2 con số"; thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Đáng chú ý, vấn đề ô nhiễm môi trường nông thôn vẫn chưa có chuyển biến rõ rệt, có nơi có chiều hướng nghiêm trọng (ô nhiễm nguồn nước do nước thải, rác thải sinh hoạt, nước thải từ các làng nghề, ô nhiễm không khí, ô nhiễm tiếng ồn…). Những tồn tại, hạn chế nêu trên có nguyên nhân khách quan và chủ quan, trong đó nguyên nhân chủ quan là chủ yếu. Nhận thức về vị trí, vai trò của nông nghiệp, nông dân, nông thôn chưa thật đầy đủ, đúng mức nên có lúc, có nơi còn thiếu chủ động, chưa sâu sát, quyết liệt trong lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện Nghị quyết 19.

(Ảnh minh họa)

Sự phối hợp giữa các cấp ủy, chính quyền, bộ, ngành, cơ quan liên quan còn thiếu chặt chẽ, chưa hiệu quả; tổ chức bộ máy quản lý nhà nước, hệ thống dịch vụ công chưa theo kịp yêu cầu phát triển nông nghiệp, nông thôn. Một số cơ chế, chính sách thiếu nguồn lực thực hiện, chưa sát thực tiễn, chậm được sửa đổi, bổ sung nhất là về đất đai, đầu tư, tín dụng, bảo hiểm, tổ chức sản xuất.

Nguyên Bộ trưởng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (Nông nghiệp và Môi trường) Cao Đức Phát cho rằng, bối cảnh mới đặt ra yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội cao hơn rất nhiều, trong đó nông nghiệp và kinh tế nông thôn phải đạt tốc độ tăng trưởng khoảng 10%/năm để cùng cả nước bứt phá trở thành quốc gia phát triển. Trong khi đó, nguồn lực cho nông nghiệp ngày càng hạn hẹp: Đất nông nghiệp giảm nhanh, lao động nông thôn sụt giảm mạnh và đang già hóa. Vì vậy, con đường duy nhất là dựa vào khoa học công nghệ và chuyển dịch cơ cấu sang sản phẩm, ngành hàng có giá trị và hiệu quả cao hơn.

Theo GS.TS Trần Đức Viên, Chủ tịch Hội đồng Khoa học (Học viện Nông nghiệp Việt Nam), cho rằng nông nghiệp cần được nhìn nhận như một ngành công nghiệp công nghệ cao, nơi hội tụ những thành tựu tiên tiến nhất của trí tuệ nhân tạo (AI), số hóa, chế biến… Nhà nước cần có chính sách ưu tiên đầu tư cho chế biến, số hóa và xây dựng vùng nguyên liệu gắn với "lõi đô thị" nhằm hình thành hệ sinh thái nông nghiệp – công nghệ – tài chính.

Một nội dung quan trọng khác là đào tạo nguồn nhân lực, đặc biệt là nông dân, theo hướng thực hành, gắn công nghệ số và thị trường, hình thành thế hệ "thanh nông tri điền" – nông dân 4.0 làm chủ sản xuất. Doanh nghiệp tư nhân phải là đầu tàu đổi mới nông nghiệp. Ông kiến nghị cần có chương trình quốc gia khôi phục đất gắn với sản xuất xanh, tín chỉ carbon; xây dựng chiến lược "ngoại giao nông nghiệp" để ứng phó với cạnh tranh và khủng hoảng lương thực toàn cầu.

Một số chuyên gia cho rằng, nông dân, hợp tác xã phải được đặt ở vị trí trung tâm của phát triển nông nghiệp, nông thôn; cần có chính sách thu hút lao động trẻ, trí thức, sinh viên về nông thôn lập nghiệp. Bên cạnh việc phát triển kinh tế, chúng ta cần xây dựng chính sách phát triển xã hội trong bối cảnh công nghiệp hóa, đô thị hóa làm nông thôn thay đổi mạnh, hình thành xã hội đa tầng, không còn chủ yếu là nông dân.

Đại diện một số địa phương như: Hưng Yên, Hà Tĩnh, Lâm Đồng, An Giang kiến nghị một số giải pháp trọng tâm cho lĩnh vực nông nghiệp. Theo đó, cần ổn định giá vật tư, nguyên liệu đầu vào cho sản xuất; hỗ trợ mở rộng thị trường tiêu thụ nông sản; điều chỉnh, bổ sung cơ chế khuyến khích đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn, nhất là nông nghiệp công nghệ cao và gắn với kinh tế biển. Đồng thời đề xuất chính sách tín dụng thông thoáng, ưu đãi lãi suất để nông dân và hợp tác xã tiếp cận vốn thuận lợi; tăng cường đào tạo nhân lực, chuyển giao tiến bộ khoa học – công nghệ; ban hành cơ chế thu hút, đãi ngộ cán bộ nông nghiệp về cơ sở. Trung ương cần ưu tiên bố trí nguồn lực cho xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, sớm ban hành bộ tiêu chí cụ thể và điều chỉnh phương thức quản lý phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Đại diện một số Bộ nêu kiến nghị giải pháp nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống và an sinh xã hội cho nông dân, đồng thời giảm khoảng cách phát triển giữa nông thôn và đô thị; củng cố mạng lưới y tế cơ sở và coi chăm sóc sức khỏe tại tuyến xã là nhiệm vụ then chốt; bổ sung nhiệm vụ bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa, phát triển du lịch cộng đồng, nâng cao đời sống tinh thần của người dân nông thôn; hoàn thiện chính sách tín dụng, đất đai, khoa học công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao và thủy sản...

Nguyên Bộ trưởng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (Nông nghiệp và Môi trường) Nguyễn Xuân Cường cho rằng tạo dư địa bứt phá cho kinh tế nông nghiệp thì cần phân tích sâu hơn tiềm năng của các lĩnh vực kinh tế rừng, kinh tế biển, sản phẩm quốc gia và sản phẩm đặc thù vùng, miền nhằm nâng cao giá trị gia tăng, phát huy lợi thế so sánh. Một yêu cầu then chốt là tháo gỡ nút thắt về khoa học công nghệ, thúc đẩy liên kết sản xuất và phát huy vai trò dẫn dắt của doanh nghiệp trong nước, đặc biệt ở khâu chế biến và xây dựng thương hiệu.

Với khu vực nông thôn, nhiệm vụ quan trọng là rà soát, cập nhật quy hoạch; sớm hoàn thiện chương trình mục tiêu quốc gia; bố trí ngân sách hợp lý, đồng thời tăng quyền chủ động cho địa phương. Bên cạnh đó, cần chú trọng đào tạo lao động nông thôn gắn với nhu cầu công nghiệp, dịch vụ, du lịch và xuất khẩu lao động, hình thành lực lượng nhân công chất lượng cao.

Nghị quyết 19-NQ/TW về nông nghiệp, nông dân, nông thôn giai đoạn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 được Ban Chấp hành Trung ương ban hành ngày ngày 16/6/2022. Nghị quyết đặt mục tiêu đến năm 2030 nông dân và cư dân nông thôn có trình độ, đời sống vật chất và tinh thần ngày càng cao, làm chủ quá trình phát triển nông nghiệp, nông thôn. Nông nghiệp phát triển nhanh, bền vững, hiệu quả, bảo đảm vững chắc an ninh lương thực quốc gia, quy mô sản xuất hàng hoá nông sản ngày càng lớn, bảo đảm môi trường sinh thái, thích ứng với biến đổi khí hậu. Nông thôn phát triển toàn diện, có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội đồng bộ, hiện đại, cơ cấu kinh tế và hình thức tổ chức sản xuất hợp lý, môi trường sống an toàn, lành mạnh, giàu bản sắc văn hoá dân tộc; an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội được giữ vững; tổ chức đảng và hệ thống chính trị ở cơ sở trong sạch, vững mạnh…/.

THIÊN LÝ