Bảo đảm an toàn cho người dân vùng chịu ảnh hưởng thiên tai

TMO - Với địa hình chia cắt bởi các dãy núi cao và khe suối sâu, độ dốc lớn, tỉnh Thanh Hóa chịu ảnh hưởng nặng nề từ thiên tai, mưa lũ; nhiều khu dân cư tại các huyện thuộc vùng cao, biên giới bị đe dọa an toàn vì lở đất, lở núi. Thực tế này, đòi hỏi địa phương cần triển khai quy hoạch, sắp xếp ổn định dân cư vùng chịu ảnh hưởng thiên tai.

Nhằm mục tiêu đảm bảo an toàn về tính mạng con người, tài sản, khắc phục hậu quả do thiên tai gây ra, sớm ổn định cuộc sống cho Nhân dân, tỉnh Thanh Hóa luôn quan tâm, bố trí nguồn lực xây dựng các khu tái định cư. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) đã khẩn trương phối hợp với các huyện miền núi tiến hành rà soát, đánh giá tổng thể vùng nguy cơ xảy ra lũ ống, lũ quét, sạt lở đất tại những khu vực này và phân theo các cấp độ ảnh hưởng thiên tai để triển khai xây dựng Đề án sắp xếp dân cư vùng nguy cơ cao xảy ra lũ ống, lũ quét, sạt lở đất khu vực miền núi.

Theo đó, Thanh Hóa đặt mục tiêu đến năm 2025, thực hiện sắp xếp, ổn định cho 2.828 hộ dân (trong đó có 1.118 hộ tái định cư (TĐC) xen ghép, 832 hộ TĐC liền kề và 878 hộ TĐC tập trung). Trong đó, chú trọng thời gian ngắn nhất bố trí đủ nguồn lực, quỹ đất để thực hiện TĐC, hướng đến ổn định, cải thiện đời sống của người dân, hạn chế tới mức thấp nhất thiệt hại do thiên tai gây ra, ứng phó với biến đổi khí hậu, phát huy hiệu quả đầu tư cơ sở hạ tầng, giải quyết việc làm, tăng thu nhập, góp phần giảm nghèo bền vững, bảo vệ môi trường, xây dựng nông thôn mới và củng cố quốc phòng - an ninh.

Trong giai đoạn 2013-2020, thực hiện Quyết định số 1776/QĐ-TTg ngày 21/11/2012 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Chương trình bố trí dân cư các vùng thiên tai, đặc biệt khó khăn, biên giới, hải đảo, di cư tự do, xung yếu và rất xung yếu của rừng phòng hộ, khu bảo vệ nghiêm ngặt của rừng đặc dụng; Sở NN&PTNT đã tham mưu triển khai thực hiện 11 dự án bố trí, sắp xếp ổn định dân cư để bố trí, sắp xếp ổn định cho 618 hộ dân và đầu tư xây dựng các công trình cơ sở hạ tầng thiết yếu, như: đường giao thông nông thôn, công trình cấp nước sinh hoạt tập trung, công trình kè chống sạt lở bờ sông, bờ suối… với tổng kinh phí 47.374 triệu đồng. 

Đến nay, các huyện miền núi đã tổ chức lập, phê duyệt quy hoạch các khu tái định xen ghép, tái định cư tập trung và tái định cư liền kề, để bố trí, sắp xếp ổn định dân cư các vùng thiên tai, có nguy cơ cao xảy ra lũ ống, lũ quét, sạt lở đất trên địa bàn. Cụ thể, đã quy hoạch bố trí tái định cư xen ghép vào 150 điểm dân cư hiện có để bố trí cho 1.122 hộ. Quy hoạch tái định cư tập trung, tái định cư liền kề 51 điểm, với diện tích quy hoạch khoảng 128 ha, để bố trí cho 1.724 hộ dân đến tái định cư. Trong đó có 17 điểm tái định cư tập trung, 34 điểm tái định cư liền kề.

Sắp xếp, ổn định dân cư khu vực có nguy cơ cao xảy ra lũ ống, lũ quét, sạt lở đất tại các huyện miền núi là nhiệm vụ quan trọng được tỉnh Thanh Hóa ưu tiên triển khai. 

Thực hiện Đề án sắp xếp, ổn định dân cư khu vực có nguy cơ cao xảy ra lũ ống, lũ quét, sạt lở đất tại các huyện miền núi giai đoạn 2021-2025 (theo Quyết định số 4845/QĐ-UBND, ngày 1-12-2021 của UBND tỉnh), đến nay, đã bố trí tái định cư xen ghép cho 145 hộ, đạt 24,82% mục tiêu đề án; đã đầu tư hoàn thiện cơ sở hạ tầng 4 khu tái định cư tập trung, bố trí cho 151 hộ đến nơi ở mới; 11 khu tái định cư tập trung, tái định cư liền kề đã được cấp có thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư, các huyện đang chuẩn bị các thủ tục đầu tư để bố trí nơi ở cho 389 hộ. 

Thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030 (giai đoạn I: từ năm 2021 đến năm 2025), HĐND tỉnh đã ban hành Nghị quyết số 302/NQ-HĐND, ngày 13/7/2022 về phân bổ nguồn vốn để đầu tư xây dựng 4 khu tái định cư tập trung, với diện tích 9 ha, tổng kinh phí đầu tư 77.591 triệu đồng, để bố trí nơi ở cho 259 hộ, tại các huyện: Mường Lát, Quan Sơn, Quan Hóa và Lang Chánh. Đến nay đã phê duyệt chủ trương đầu tư khu tái định cư bản Mìn và bản Luốc Lầu, xã Mường Mìn (Quan Sơn), còn 3 khu tái định đang trong giai đoạn hoàn thiện thủ tục, hồ sơ để phê duyệt chủ trương đầu tư.

Bên cạnh những kết quả đạt được, việc sắp xếp, bố trí các điểm dân cư ở những vùng thường xuyên bị tác động của thiên tai và những khu vực có nguy cơ xảy ra lũ quét, sạt lở đất vẫn còn một số khó khăn, vướng mắc: Xuất phát điểm kinh tế - xã hội tại các vùng dự án sắp xếp, ổn định dân cư phần lớn đều ở mức thấp, đa số là hộ nghèo, trình độ dân trí còn hạn chế, chưa có khả năng tiếp cận được các điều kiện để phát triển sản xuất, chuyển đổi nghề, tìm kiếm việc làm phi nông nghiệp trước mắt cũng như lâu dài.

Trong quá trình triển khai thực hiện các dự án, UBND các huyện chưa khảo sát cụ thể vị trí, quy mô diện tích khu tái định cư; do đó, một số dự án khu tái định cư trong quá trình thẩm định báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư chưa đảm bảo điều kiện trình HĐND tỉnh phê duyệt do không phù hợp với Quy hoạch sử dụng đất giai đoạn 2021 - 2030 cấp huyện đã làm ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện dự án. Việc huy động các nguồn lực cùng tham gia vào chương trình sắp xếp, ổn định dân cư đã được một số địa phương hiệu quả chưa cao, chủ yếu vẫn trông chờ vào đầu tư của Nhà nước.

UBND tỉnh tăng cường chỉ đạo các sở, ban, ngành, địa phương có liên quan tập trung thực hiện có hiệu quả, đúng tiến độ Đề án sắp xếp ổn định dân cư vùng chịu ảnh hưởng thiên tai. 

Thời gian tới, UBND tỉnh tăng cường chỉ đạo các sở, ban, ngành, địa phương có liên quan tập trung thực hiện có hiệu quả, đúng tiến độ Đề án sắp xếp ổn định dân cư khu vực có nguy cơ cao xảy ra lũ ống, lũ quét, sạt lở đất tại các huyện miền núi của tỉnh giai đoạn 2021-2025, đã được của UBND tỉnh phê duyệt tại Quyết định số 4845/QĐ-UBND ngày 1-12-2021. Chỉ đạo các sở, ngành chức năng bố trí kinh phí trong dự toán ngân sách hằng năm để hỗ trợ trực tiếp các hộ dân di chuyển đến khu tái định cư xen ghép, tái định cư tập trung, tái định cư liền kề theo quy định. Đồng thời, thực hiện lồng ghép các nguồn vốn từ các chương trình, dự án khác trên địa bàn để nâng cao chất lượng, hiệu quả đầu tư cơ sở hạ tầng thiết yếu, phát triển sản xuất, tạo sinh kế bền vững cho người dân.

UBND các huyện miền núi quan tâm thu xếp, ưu tiên bố trí kinh phí hỗ trợ lập quy hoạch chung cấp xã, quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất và quy hoạch các khu tái định cư để thực hiện có hiệu quả Đề án sắp xếp ổn định dân cư khu vực có nguy cơ cao xảy ra lũ ống, lũ quét, sạt lở đất trên địa bàn. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động các hộ dân ở những nơi có nguy cơ cao thiên tai di chuyển đến nơi ở mới, theo phương châm tái định cư xen ghép là chính, nhằm hạn chế các yếu tố không thuận lợi như đất đai, mặt bằng... Tập trung chỉ đạo, đôn đốc đẩy nhanh tiến độ thực hiện, sớm hoàn thiện cơ sở hạ tầng các khu tái định cư đã được cấp có thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư để bố trí chỗ ở cho các hộ dân theo kế hoạch...

Lê Xuân