Yên Bái: Tập trung tháo gỡ khó khăn trong cấp chứng chỉ quản lý rừng bền vững

TMO - Chứng chỉ quản lý rừng bền vững (FSC) là một trong những điều kiện bắt buộc để sản phẩm lâm sản có thể xuất khẩu ra thị trường nước ngoài. Tuy nhiên hiện nay tại tỉnh Yên Bái, việc cấp chứng chỉ FSC đang gặp một số khó khăn, hạn chế. Do đó ngành Lâm nghiệp đang tập trung tháo gỡ những vướng mắc nhằm tạo thuận lợi cho các sản phẩm lâm sản.

Với gần 433.600 ha rừng, trong đó rừng tự nhiên trên 245.580 ha, rừng trồng trên 188.000 ha, độ che phủ rừng đạt 63%, Yên Bái là tỉnh có diện tích rừng đứng thứ 5/14 tỉnh vùng Trung du và miền núi phía Bắc.

Hằng năm, toàn tỉnh trồng mới khoảng 15.000 ha rừng các loại, sản lượng gỗ khai thác gần 800.000 m3. Đây là tiềm năng lớn để Yên Bái xuất khẩu gỗ ra thị trường nước ngoài.  Trong 9 tháng năm 2024, diện tích rừng trồng tại Yên Bái đạt 15.557 ha. Lũy kế diện tích rừng được cấp chứng chỉ rừng, chứng nhận quế hữu cơ tại Yên Bái đến hết quý III/2024 là 27.424 ha (trong đó, chứng nhận quế hữu cơ gần 14.509 ha, chứng chỉ rừng bền vững FSC 13.000 ha). Tỉnh Yên Bái phấn đấu hết năm 2024 cấp chứng chỉ rừng cho 22.550 ha rừng, trong đó huyện Yên Bình gần 15.300 ha, Trấn Yên 1.400 ha, Lục Yên hơn 2.300 ha, Văn Chấn 3.000 ha và thành phố Yên Bái 555 ha.

Tính đến hết tháng 9, với gần 13.000 ha rừng được cấp chứng chỉ rừng bền vững (FSC), đã đạt 57,3%. Lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) Yên Bái cho biết, chứng chỉ FSC (Forest Stewardship Council) đã trở thành một trong những tiêu chuẩn phổ biến cho việc quản lý rừng bền vững trên thế giới.

Chứng nhận FSC tạo nên uy tín và củng cố vị thế người dân, doanh nghiệp trồng rừng, bán gỗ trên thị trường. Qua đó chứng minh với khách hàng gỗ xuất xứ từ hoạt động lâm nghiệp đã tuân thủ những tiêu chuẩn môi trường, kinh tế và xã hội nghiêm ngặt nhất trên thế giới về quản lý rừng có trách nhiệm.

Sản phẩm gỗ được cấp chứng chỉ sẽ tiếp cận được các thị trường yêu cầu về FSC, mang lại thu nhập cao hơn cho người trồng rừng và doanh nghiệp. Tuy nhiên có một thực tế, FSC là một quy trình cấp chứng chỉ rừng có các nguyên tắc và tiêu chí về hoạt động quản lý, khai thác rừng riêng khá ngặt nghèo. Trong khi đó phần lớn diện tích rừng trồng của các hộ gia đình, cá nhân nhỏ lẻ, manh mún, nhiều loại cây trồng trong 1 lô rừng (keo, quế, bồ đề...) dẫn đến giá trị kinh tế khi tham gia FSC chưa cao.

Nhiều hộ dân đăng ký tham gia quản lý rừng bền vững và chứng chỉ rừng nhưng lại tự ý khai thác trước hạn, thay đổi loài cây trồng... gây khó khăn cho việc rà soát, đánh giá hồ sơ và phát sinh thêm chi phí. Nhu cầu của thị trường sản phẩm được cấp chứng chỉ FSC mới chỉ quan tâm đến loài cây keo, bạch đàn, bồ đề, chưa mở rộng sang loài cây trồng khác (như cây quế với diện tích toàn tỉnh trên 80.000 ha).

Cây rừng trồng gỗ lớn tại xã Quy Mông, huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái. (Ảnh minh hoạ: HC). 

Bên cạnh đó, hiện nay người dân có xu hướng chuyển đổi cơ cấu cây trồng sang loại cây trồng nhanh thu sản phẩm, có giá trị kinh tế cao như quế... dẫn tới những diện tích rừng trồng bằng loài cây keo, bạch đàn, bồ đề ngày càng thu hẹp, không mở rộng được các diện tích tham gia cấp chứng chỉ rừng. Lãnh đạo Chi cục Kiểm lâm tỉnh Yên Bái cho biết thêm, việc cấp chứng chỉ rừng thời gian qua vẫn gặp nhiều khó khăn bởi nhiều nguyên nhân như: để đạt được chứng chỉ FSC cần nguồn đầu tư lớn, chi phí thuê chuyên gia tổ chức đánh giá cấp chứng chỉ FSC định kỳ hàng năm khá cao, vượt quá khả năng của người trồng rừng quy mô nhỏ.

Nếu không có sự đầu tư, hỗ trợ từ các doanh nghiệp sẽ không thể thực hiện được việc cấp chứng chỉ rừng. Ngoài ra, phần lớn diện tích rừng của các hộ dân chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nên tính pháp lý về mặt hồ sơ chưa đầy đủ theo quy định. Vì vậy, giải pháp tình thế là chính quyền địa phương xác nhận diện tích rừng do hộ gia đình canh tác ổn định, không có tranh chấp…

Về lâu dài cần hoàn thiện hồ sơ và thực hiện cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các hộ gia đình. Năm 2024, huyện Lục Yên được giao thực hiện cấp chứng chỉ 2.310 ha rừng. Đến nay, đã thực hiện được 310 ha. Chính quyền huyện đã phổ biến, tuyên truyền, vận động nhân dân đăng ký tham gia cấp chứng chỉ rừng bền vững, tổ chức thu đơn đăng ký tham gia, xác minh thông tin chủ rừng.

Kết quả đã xác định được hơn 2.100 ha của trên 900 hộ dân ở các xã Trung Tâm, Phúc Lợi, Động Quan, Khánh Hòa. Đại diện Hạt Kiểm lâm huyện Lục Yên cho biết, để đẩy nhanh tiến độ cấp chứng chỉ rừng bền vững FSC, đơn vị đã phối hợp với UBND các xã và các đơn vị doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực lâm nghiệp đẩy mạnh tuyên truyền, vận động nhân dân tham gia cấp chứng chỉ rừng bền vững.

Lực lượng chức năng kiểm tra các cây rừng gỗ lớn. (Ảnh minh hoạ: TNMT). 

Xác minh thông tin chủ rừng đã có đơn đăng ký tham gia cấp chứng chỉ rừng FSC về vị trí, diện tích, tình trạng pháp lý, loài cây trồng, năm trồng, năm dự kiến khai thác... Không riêng ở Lục Yên, hiện nay việc thực hiện cấp chứng chỉ rừng ở Yên Bái còn chậm bởi nhiều nguyên nhân.

Cụ thể, trình độ quản trị rừng của các chủ rừng ở Việt Nam nói chung và tỉnh Yên Bái nói riêng đang ở mức rất thấp so với tiêu chuẩn quản lý rừng bền vững quốc tế, nhiều chủ rừng chưa nhận thức đầy đủ về quản lý rừng bền vững gắn với việc cấp chứng chỉ rừng. Để giải bài toán khó trong việc cấp chứng chỉ rừng, Sở NN&PTNT Yên Bái đã đề ra những giải pháp quyết liệt để hoàn thành mục tiêu cấp chứng chỉ cho 22.550 ha rừng trong năm nay.

Cụ thể, Sở NN&PTNT sẽ kiểm tra, rà soát tiến độ thực hiện để đề xuất UBND tỉnh chấm dứt hoạt động tham gia cấp chứng chỉ rừng đối với các doanh nghiệp thực hiện chậm tiến độ, không thực hiện đúng cam kết.

Tiếp tục tìm kiếm, giới thiệu các doanh nghiệp có khả năng để tham gia thực hiện cấp chứng chỉ rừng tại các địa phương. Phối hợp với các địa phương, tiếp tục thực hiện rà soát diện tích rừng trồng trên địa bàn đủ điều kiện để giới thiệu cho các doanh nghiệp và tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho các doanh nghiệp tham gia cấp chứng chỉ rừng tại địa phương. Đối với doanh nghiệp cần tiếp tục rà soát, tổ chức đánh giá thường niên diện tích rừng trồng đã được cấp chứng chỉ rừng.

Thực hiện đúng nội dung đã cam kết khi tham gia cấp chứng chỉ rừng; tổ chức kế hoạch thu mua, bao tiêu toàn bộ sản phẩm gỗ cho người dân có diện tích rừng tham gia thực hiện cấp chứng chỉ, không để xảy ra tình trạng người dân bán gỗ đã được cấp chứng chỉ FSC với lý do các doanh nghiệp không thu mua, ảnh hưởng đến tâm lý người dân, thiệt hại về nguồn vốn của doanh nghiệp. Các doanh nghiệp cần tăng cường nhân lực, nguồn lực và phối hợp với đơn vị tư vấn, các đơn vị có liên quan tổ chức triển khai cấp chứng chỉ rừng tại các địa phương.

Bên cạnh đó đẩy mạnh phát triển các mô hình liên kết giữa các hộ gia đình trong việc quản lý rừng bền vững. Từ đó, nâng cao giá trị kinh tế và tạo ra sức mạnh tập thể trong việc bảo vệ và phát triển rừng. Nghiên cứu xây dựng chính sách hỗ trợ, phát triển trồng rừng gỗ lớn, cấp Chứng chỉ rừng FSC; tiếp tục đẩy mạnh thu hút cũng như khuyến khích các doanh nghiệp chế biến đổi mới đầu tư công nghệ, mở rộng và vươn rộng thị trường tiêu thụ, đặc biệt là các thị trường tiềm năng như Mỹ, Liên minh châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc... là đầu tàu hỗ trợ người dân trong việc cấp và duy trì chứng chỉ quản lý rừng bền vững.

Tỉnh Yên Bái đặt mục tiêu tiếp tục duy trì tỷ lệ che phủ rừng ổn định ở mức 63%; phấn đấu độ che phủ rừng đến năm 2025 đạt 65%, qua đó góp phần bảo vệ môi trường sinh thái, phòng hộ đầu nguồn, hạn chế thiên tai, giảm thiểu phát thải và ứng phó với biến đổi khí hậu. Đồng thời, tạo môi trường đầu tư minh bạch, an toàn, thu hút vốn đầu tư vào các dự án bảo vệ và trồng rừng, hướng đến việc mở rộng diện tích cấp chứng chỉ FSC trên nhiều cánh rừng.

Lê Phong