TMO - Công tác thu gom, xử lý rác thải khu vực nông thôn tại Yên Bái thời gian qua đã có nhiều chuyển biến tích cực. Nhờ sự vào cuộc của chính quyền địa phương và ý thức người dân được nâng cao, hiệu quả quản lý rác thải từng bước được cải thiện, góp phần bảo vệ môi trường và xây dựng nông thôn mới.

Trong những năm gần đây, tỉnh Yên Bái đã có nhiều nỗ lực nhằm nâng cao hiệu quả quản lý rác thải khu vực nông thôn. Trước đây, tình trạng rác thải sinh hoạt bị vứt bừa bãi, đổ tràn lan ra sông suối, ven đường là vấn đề nan giải, ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường và sức khỏe người dân.

Nhận thức rõ điều này, các cấp chính quyền đã tăng cường tuyên truyền, nâng cao ý thức cộng đồng về bảo vệ môi trường, đồng thời triển khai đồng bộ nhiều giải pháp như thành lập các tổ thu gom rác tại thôn, bản; đầu tư xây dựng bãi tập kết và lò đốt rác quy mô nhỏ phù hợp điều kiện từng địa phương.

Một số xã đã thí điểm mô hình phân loại rác tại nguồn, tận dụng rác hữu cơ làm phân bón cho sản xuất nông nghiệp. Cùng với sự hỗ trợ từ các chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới, công tác quản lý rác thải tại các vùng nông thôn ở Yên Bái đang dần đi vào nền nếp. Tuy vẫn còn một số khó khăn, nhưng những chuyển biến tích cực bước đầu cho thấy sự quyết tâm của địa phương trong bảo vệ môi trường sống và hướng đến phát triển bền vững.

Cùng với những thuận lợi, công tác thu gom rác tại Yên Bái vẫn gặp một số tồn tại. Mỗi ngày, toàn tỉnh phát sinh khoảng 487 tấn rác sinh hoạt, nhưng tỷ lệ thu gom ở nông thôn chỉ đạt khoảng 60%. Nhiều nơi vẫn còn tình trạng đốt rác lộ thiên, chôn lấp sơ sài, tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm. Nước thải sinh hoạt phần lớn mới được xử lý sơ bộ bằng bể tự hoại, hố thấm.

Hạ tầng xử lý nước thải tập trung gần như chưa có, gây khó khăn trong kiểm soát ô nhiễm. Trong bối cảnh nguồn lực còn hạn chế, tuyên truyền được xác định là công tác quyết định thay đổi hành vi. Tỉnh Yên Bái đã triển khai nhiều hình thức truyền thông như: tập huấn, phát tờ rơi, loa truyền thanh, mô hình điểm, kết hợp với các dịp như Ngày Môi trường Thế giới, Tháng hành động vì môi trường... Đơn cử, tại xã An Thịnh, huyện Văn Yên, phong trào "Thanh niên tham gia xây dựng nông thôn mới” đã thúc đẩy đoàn viên tích cực gìn giữ vệ sinh môi trường.

Người dân tham gia vệ sinh đường làng, ngõ xóm. (Ảnh: TT).

Mỗi tuần, các tuyến đường lại sạch sẽ hơn nhờ sự vào cuộc của lực lượng thanh niên. Theo đó, Đoàn xã cùng các chi đoàn hiện đảm nhận giữ gìn vệ sinh khoảng 22 km đường nông thôn. Phong trào không chỉ là hoạt động ngắn hạn mà ngày càng được duy trì đều đặn và hiệu quả. Tổ tự quản thu gom rác thải xã An Thịnh được thành lập từ năm 2018, hiện đảm nhiệm thu gom rác tại 7/11 thôn với tần suất 2 chuyến/ngày.

Dù công việc vất vả, song các thành viên luôn giữ tinh thần trách nhiệm cao. Người dân thô xã An Thịnh cho biết, từ chỗ chỉ có vài thôn tham gia, đến nay, mô hình đã lan rộng gần như toàn xã. Người dân đã quen với việc đưa rác ra đúng nơi quy định. Bình quân 1 ngày, xã An Thịnh phát sinh khoảng 2 tấn rác.

Nhận thấy tầm quan trọng của công tác bảo vệ môi trường, cấp ủy, chính quyền đã đưa nội dung này vào các nghị quyết, kế hoạch hành động cụ thể. Các tổ chức như: Mặt trận Tổ quốc, Hội phụ nữ, Hội cựu chiến binh... giữ vai trò chủ lực trong tuyên truyền, vận động người dân thực hiện phân loại rác tại nguồn, thay đổi thói quen sinh hoạt gây ảnh hưởng đến môi trường.

Cũng ở huyện Văn Yên, Hội phụ nữ các xã: An Bình, Đông Cuông, Quang Minh… đã tích cực xây dựng mô hình tái chế rác thải nhựa, trồng cây xanh, duy trì vệ sinh đường làng ngõ xóm. Các mô hình không chỉ tạo không gian sống văn minh mà còn giúp thay đổi nhận thức người dân một cách căn bản.

Trước tình hình đó, Yên Bái đẩy mạnh triển khai công tác thu gom rác, phấn đấu đến năm 2025, nâng tỷ lệ thu gom rác thải sinh hoạt ở nông thôn lên 66%, không phát sinh thêm điểm ô nhiễm nghiêm trọng, đồng thời từng bước cải thiện chất lượng môi trường sống.

Để hiện thực hóa mục tiêu này, tỉnh tập trung ba giải pháp: đầu tư hạ tầng xử lý nước thải tập trung tại khu dân cư lớn; phát huy mô hình tự quản ở cơ sở và tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng. Bên cạnh đó, tỉnh Yên Bái đã phê duyệt Đồ án quy hoạch tổng thể về thu gom, xử lý nước thải tại thành phố Yên Bái đến năm 2030, tầm nhìn 2040.

Tuy nhiên, khó khăn về vốn đầu tư vẫn là rào cản lớn khiến việc triển khai còn chậm. Trong thời gian tới, Yên Bái tiếp tục đẩy mạnh kiểm tra, giám sát các cơ sở sản xuất, ứng dụng công nghệ trong theo dõi môi trường, đồng thời chú trọng truyền thông sâu rộng đến từng hộ dân. Công tác thu gom, xử lý rác thải nông thôn không chỉ là vấn đề kỹ thuật mà còn là câu chuyện của nhận thức và hành vi. Vì vậy, bảo vệ môi trường không chỉ là trách nhiệm của chính quyền hay ngành chức năng, mà là nghĩa vụ chung của toàn xã hội.

Với mục tiêu tăng cường vệ sinh môi trường trên toàn tỉnh, nhất là môi trường nông thôn, năm 2024, Chủ tịch UBND tỉnh Yên Bái Yên Bái ký ban hành Chỉ thị số 06/CT-UBND về việc tăng cường công tác quản lý, bảo vệ môi trường trên địa bàn tỉnh.

Tại Chỉ thị 06, Chủ tịch UBND tỉnh Yên Bái yêu cầu các sở, ban, ngành, đoàn thể cấp tỉnh, UBND các huyện, thị xã, thành phố, các cơ quan truyền thông, các đơn vị, các doanh nghiệp căn cứ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, lĩnh vực, địa bàn quản lý tập trung tham mưu, tổ chức thực hiện xây dựng kế hoạch để triển khai thực hiện đầy đủ các quy định của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và các Nghị định, thông tư…liên quan đến bảo vệ môi trường.

Công nhân của đơn vị thu gom tiến hành phân loại chất thải rắn. (Ảnh: BYB).

Nâng cao vai trò, trách nhiệm của các cấp, các ngành trong công tác tuyên truyền, vận động các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân trong thực hiện các quy định về bảo vệ môi trường và giữ gìn vệ sinh nơi công cộng. Tổ chức tuyên truyền, vận động các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân tham gia bảo vệ môi trường trên địa bàn tỉnh với nhiều hình thức phong phú, đa dạng, có trọng tâm, trọng điểm, phù hợp với từng đối tượng nhằm nâng cao nhận thức, hiểu biết, sự tham gia thực hiện công tác bảo vệ môi trường.

Tăng cường công tác phối hợp thanh tra, kiểm tra kịp thời phát hiện, ngăn chặn và xử lý các hành vi vi pháp pháp luật về bảo vệ môi trường theo đúng quy định. Kiên quyết xử lý, đình chỉ hoạt động với các tổ chức, cá nhân vi pháp pháp luật về bảo vệ môi trường theo quy định.

Huy động các nguồn lực để đầu tư hạ tầng thu gom, vận chuyển, phân loại tại nguồn, xử lý chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn; mở rộng việc thu gom, xử lý chất thải rắn sinh hoạt đến các khu vực mà hiện nay chưa được thu gom, xử lý tập trung; thực hiện việc xóa bỏ các điểm đổ, tập kết chất thải tự phát; từng bước đầu tư xây dựng hoàn thiện, đồng bộ hệ thống hạ tầng kỹ thuật; đảm bảo các trách nhiệm, yêu cầu về BVMT theo quy định tại Điều 48, Điều 49 Nghị định số 08/2022/NĐ-CP…

Những kết quả trong công tác thu gom, xử lý rác thải nông thôn cho thấy Yên Bái đang đi đúng hướng trong bảo vệ môi trường và xây dựng nông thôn mới bền vững. Để duy trì và phát huy hiệu quả, tỉnh Yên Bái cần tiếp tục đầu tư hạ tầng, đẩy mạnh tuyên truyền và nhân rộng các mô hình xử lý rác phù hợp với thực tiễn từng địa phương. Sự chung tay của chính quyền, người dân và các tổ chức xã hội chính là yếu tố quan trọng giúp Yên Bái bảo vệ môi trường theo hướng xanh, sạch, hiệu quả.

Thanh Uyên