Yên Bái khai thác tiềm năng phát triển cây dược liệu

TMO - Khai thác tiềm năng từ điều kiện tự nhiên trong việc tái cơ cấu lại ngành nông, lâm nghiệp, tỉnh Yên Bái định hướng phát triển cây dược liệu gắn liền với phát triển và bảo vệ rừng. Trong đó ưu tiên phát triển 14 chủng loại cây dược liệu là: quế, sơn tra, thảo quả, hà thủ ô đỏ, cà gai leo, lá khôi… 

Khảo sát của Hội Đông y tỉnh Yên Bái cho thấy, đất đai và khí hậu của Yên Bái rất phù hợp với nhiều loài cây dược liệu, trên địa bàn tỉnh hiện có khoảng trên 630 loài cây thuốc chữa bệnh được phân thành 11 nhóm thuốc; trong đó có một số loại cây dược liệu quý có giá trị cao, như hoàng liên chân gà, tam thất vũ diệp, tiết trúc sâm, ba kích, đẳng sâm, giảo cổ lam, nấm tỏa dương, thổ phục linh, trà hoa vàng, khôi tía, sơn tra, thảo quả, quế…

Để phát triển cây dược liệu, tỉnh Yên Bái đã ban hành một số chủ trương, chính sách như quy hoạch phát triển cây dược liệu trên địa bàn gắn với thực hiện Đề án tái cơ cấu Ngành nông nghiệp tỉnh Yên Bái; ưu tiên phát triển 14 chủng loại cây dược liệu quý hiểm, phù hợp với khí hậu thổ nhưỡng vùng núi cao; phát triển cây dược liệu gắn liền với phát triển và bảo vệ rừng để nâng cao thu nhập cho người dân... ỉnh Yên Bái đã triển khai nhiều chính sách phát triển cây dược liệu, như hỗ trợ đầu tư cho khoa học, công nghệ; thu hút các nhà đầu tư, doanh nghiệp, hợp tác xã và người dân đầu tư, thâm canh tăng năng suất đối với những loài cây dược liệu có giá trị kinh tế cao; khuyến khích trồng bổ sung, cải tạo, thay thế diện tích cây dược liệu hàng năm, cây lâu năm đã thu hoạch để duy trì ổn định diện tích, sản lượng.

Cây khôi nhung được trồng tại nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh, mang lại hiệu quả kinh tế ổn định. Ảnh: TT.  

Đặc biệt, tỉnh Yên Bái đã chủ động mời gọi các doanh nghiệp chế biến dược phẩm, các đơn vị nghiên cứu chuyên sâu về dược liệu, các nhà khoa học trong và ngoài nước thông qua liên kết kinh tế và các chương trình khuyến nông, các dự án khoa học công nghệ của các bộ, ngành Trung ương để phát triển cây dược liệu trên địa bàn tỉnh. rong những năm gần đây, tỉnh Yên Bái đã xây dựng thành công nhiều khu vực trồng dược liệu tập trung liên kết giữa nông dân và các doanh nghiệp chế biến dược phẩm, ứng dụng các công nghệ mới trong sản xuất giống, chăm sóc, thu hái và bảo quản theo tiêu chuẩn GACP - WHO. Điển hình như cà gai leo tại huyện Văn Yên và huyện Yên Bình; đương quy, hoài sơn, sâm bố chính tại huyện Văn Chấn; thảo quả, sơn tra tại huyện Trạm Tấu và Mù Cang Chải...

Bên cạnh đó, cấp phép và quản lý các cơ sở thu gom, sơ chế và kinh doanh sản phẩm cây dược liệu trên địa bàn tỉnh từng bước đi vào nề nếp, quản lý chặt chẽ, gắn bảo tồn với khai thác hợp lý nguồn dược liệu tự nhiên, bảo vệ đa dạng sinh học và môi trường sinh thái. Sở Y tế tỉnh đã phối hợp chặt chẽ với Cục quản lý Y Dược học cổ truyền, Bộ Y tế trong việc kiểm tra, giám sát, đánh giá hoạt động tại các cơ sở trồng trọt, thu hái, chế biến dược liệu trên địa bàn tỉnh. Đồng thời bảo hộ, bảo tồn và phát triển nguồn gen dược liệu quý, có giá trị, khuyến khích giữ gìn, phát huy việc sử dụng cây thuốc của cộng đồng các dân tộc.

Năm 2022, diện tích cây dược liệu trên địa bàn tỉnh Yên Bái vào khoảng 3.983,6 ha, sản lượng ước đạt 10.662,7 tấn, trong đó phần diện tích gieo trồng chiếm 98% với các loài dược liệu chủ yếu là thảo quả, khôi tía, nghệ, gừng, sả, cà gai leo, đinh lăng, ba kích, sa nhân. Đến nay, tỉnh đã  có 4.100 ha trồng dược liệu, tăng 17,8% so với năm 2020. Trong đó, tỉnh quan tâm phát triển một số cây dược liệu có giá trị kinh tế cao như: khôi nhung, đương quy, hoài sơn, cà gai leo... ; hình thành các tổ hợp tác, nhóm hộ phát triển sản xuất dược liệu trên địa bàn. 

Phát huy thế mạnh từ cây dược liệu, tỉnh hiện đang thực hiện nhiều đề tài, dự án, mô hình trồng dược liệu để từng bước phát triển mở rộng. Một số dự án tiêu biểu có thể kể đến như: Dự án phát triển sản xuất liên kết theo chuỗi giá trị gắn sản xuất với tiêu thụ sản phẩm cây dược liệu lá khôi tại 2 xã Xuân Long, Ngọc Chấn (huyện Yên Bình); mô hình "Hỗ trợ phát triển sản xuất cây khôi nhung dưới tán rừng theo chuỗi giá trị gắn với xây dựng Chi hội Nông dân nghề nghiệp, Tổ hội Nông dân nghề nghiệp” tại xã Khánh Hòa (Lục Yên) với quy mô 3,4 ha, 20 hộ tham gia; trồng và nhân rộng mô hình trồng cây sâm Hoàng Shin cô tại xã Xà Hồ (Trạm Tấu) 3 ha. 

Từ tiềm năng lợi thế về điều kiện tự nhiên, khí hậu, thổ nhưỡng, tỉnh Yên Bái đã quan tâm phát triển các mô hình trồng dược liệu. Qua đó, không chỉ tạo việc làm, tăng thu nhập cho người dân mà còn tạo ra vùng nguyên liệu bền vững cho ngành y học cổ truyền, góp phần bảo tồn nguồn gen những cây thuốc quý. Huyện Văn Chấn là địa phương có diện tích cây dược liệu lớn với tổng diện tích trên 790 ha. Thời gian qua, tuỳ điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng, khả năng thích ứng cũng như yêu cầu sinh thái, các xã trên địa bàn huyện đã tạo nên các vùng cây dược liệu khác nhau. Huyện phấn đấu đến năm 2025 sẽ có trên 1.000 ha cây dược liệu các loại, tập trung vào một số loại chính như: thảo quả, ba kích, hoài sơn, cà gai leo, đương quy... 

Từ tiềm năng lợi thế về điều kiện tự nhiên, khí hậu, thổ nhưỡng, tỉnh Yên Bái đã quan tâm phát triển các mô hình trồng dược liệu. 

Mặc dù tỉnh đã xác định việc liên kết sản xuất nguyên liệu gắn với bao tiêu sản phẩm ổn định, từ đó xây dựng vùng trồng dược liệu tập trung gắn với công nghiệp chế biến là hướng đi phù hợp và bền vững, nhưng việc triển khai điều này trong thực tế cũng còn gặp nhiều khó khăn. Quy mô sản xuất của các hộ trồng dược liệu còn nhỏ và phân tán, nông dân chưa được đào tạo tập huấn về kỹ thuật trồng, chăm sóc và phòng trừ sâu bệnh theo đúng tiêu chuẩn, nguồn cây giống chưa thực sự đảm bảo là những khó khăn trong sản xuất cây dược liệu. Khó khăn về thị trường chủ yếu đến từ việc giá cây dược liệu không ổn định và có xu hướng giảm. 

Kế hoạch phát triển cây dược liệu tỉnh Yên Bái đến năm 2020 và định hướng đến năm 2025 nhấn mạnh đến mục tiêu, từ nay đến năm 2025 trên cơ sở  kết quả triển khai thực hiện việc phát triển cây dược liệu đến năm 2020, tiếp tục mở rộng diện tích và chủng loại dược liệu hàng hóa có ưu thế trên địa bàn tỉnh Yên Bái lên 29 chủng loại chính gồm: Ba kích, Đinh lăng, Địa liền, Giảo cổ lam, Ích mẫu, Kim tiền thảo, Quế, Sả, Sa nhân tím, Ý dĩ, Bạch chỉ, Bạch truật, Địa hoàng, Hoài sơn (củ mài), Bình vôi, Hà thủ ô đỏ, Atiso, Cà gai leo, Sơn tra, Thảo quả, Nhân trần, Lá Khôi, Đảng sâm, Sâm cau, Sâm Ngọc Linh, Cây dây gắm, Bách bộ, Đương quy, Gấc.

Do đó, thời gian tới, tỉnh tiếp tục triển khai các chính sách hỗ trợ phát triển cây dược liệu, thu hút các nhà đầu tư, doanh nghiệp, hợp tác xã và người dân đẩy mạnh đầu tư thâm canh tăng năng suất đối với những loài cây dược liệu giá trị kinh tế cao để nâng cao hiệu quả kinh tế trên đơn vị diện tích đối với diện tích đã có. 

Xây dựng cơ chế, chính sách lồng ghép nguồn vốn đầu tư của nhà nước, doanh nghiệp, hợp chế biến dược liệu an toàn, đảm bảo theo đúng quy trình kỹ thuật và các tiêu chuẩn thực hành tốt sản xuất thuốc của Tổ chức Y tế Thế giới. Xây dựng các vùng sản xuất cây dược liệu tập trung đạt nguyên tắc, tiêu chuẩn thực hành trồng trọt và thu hái dược liệu theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (GACP - WHO); xây dựng các mô hình ứng dụng các công nghệ mới, tiên tiến trong sản xuất;tăng cường khuyến nông, hướng dẫn người sản xuất thực hiện đúng quy trình kỹ thuật về canh tác, thu hái, bảo quản để duy trì và nâng cao sản xuất, chất lượng sản phẩm...

Tăng cường tiêu thụ sản phẩm qua các kênh: các công ty kinh doanh dược liệu; các hình thức liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm; công ty thương mại, hội đông y... với việc hợp đồng, bao tiêu sản phẩm đây được coi là hình thức đem lại hiệu quả kinh tế cao nhất cho vùng phát triển tập trung. Đồng thời xây dựng thương hiệu, nhãn hiệu cho các loại cây dược liệu, các sản phẩm chế biến từ nguồn dược liệu được nuôi trồng, sản xuất chế biến từ nguồn các loại cây dược liệu của tỉnh để góp phần quảng bá và nâng cao giá trị, hiệu quả kinh tế cho người sản xuất, chế biến và tiêu thụ.

Thu Trang