TMO - Tỉnh Vĩnh Long hướng tới mục tiêu xây dựng các vùng chuyên canh dừa hữu cơ đạt chuẩn quốc tế, đồng thời, tăng cường nghiên cứu, nhân rộng các giống dừa chịu mặn, khô hạn tốt.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Vĩnh Long, toàn tỉnh hiện có gần 120.000 ha trồng dừa với khoảng 22 triệu cây, chiếm hơn 50% diện tích dừa của cả nước, mang lại thu nhập 100-150 triệu đồng/ha/năm cho khoảng 270.000 hộ dân. Dừa đã chứng minh khả năng thích ứng tốt với điều kiện tự nhiên, đặc biệt là trong bối cảnh khí hậu ngày càng cực đoan .

Diện tích trồng dừa toàn tỉnh giai đoạn 2020-2025 tăng bình quân 2%/năm, từ 107.935 ha năm 2020 lên 119.270 ha năm 2025. Trong đó, dừa cho trái chiếm tới 92,33% tổng diện tích, đạt 110.120 ha. Đặc biệt, hơn 30.355 ha dừa đã được sản xuất theo tiêu chuẩn hữu cơ quốc tế (USDA, EU, China, JAS, Kora...), chiếm 25,45% tổng diện tích. Toàn tỉnh đã có 156 mã số vùng trồng dừa tươi và 17 cơ sở đóng gói đủ điều kiện xuất khẩu sang Trung Quốc.

Toàn tỉnh Vĩnh Long hiện có gần 120.000 ha trồng dừa.

Các giống dừa cao, như dừa ta xanh, ta vàng, dừa dâu xanh, dâu vàng chiếm tỷ lệ lớn (83,77% diện tích), trong khi nhóm dừa lùn (xiêm xanh, xiêm lục, mã lai) chiếm khoảng 15,1%, còn dừa sáp chiếm 1,14% - sản phẩm đặc sản mang giá trị cao của vùng. Năng suất dừa tăng từ 10,98 tấn/ha năm 2020 lên 11,95 tấn/ha năm 2025, cao hơn trung bình vùng đồng bằng sông Cửu Long và cả nước khoảng 1,1 lần...

Những năm qua, Vĩnh Long đã thực hiện nhiều giải pháp, khuyến khích phát triển chuỗi giá trị dừa. Trong đó, tập trung xây dựng các mô hình chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật, hỗ trợ đầu tư trồng dừa, kêu gọi doanh nghiệp đầu tư bao tiêu sản phẩm, chú trọng phát triển cây dừa theo hướng hữu cơ gắn với cấp mã số vùng trồng phục vụ tiêu dùng trong nước và xuất khẩu.

Theo đánh giá của Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh, mặc dù có tiềm năng lớn, ngành dừa Vĩnh Long vẫn đối mặt không ít khó khăn về sản xuất manh mún, biến động giá. Bình quân mỗi hộ chỉ trồng khoảng 0,3–0,4 ha, tỷ lệ tham gia chuỗi liên kết mới đạt 30%. Giá dừa nguyên liệu thường xuyên biến động, có lúc tăng đột biến khiến doanh nghiệp chế biến gặp rủi ro trong hợp đồng xuất khẩu. Bên cạnh đó, công nghệ bảo quản và chế biến sâu vẫn còn hạn chế so với các quốc gia có ngành dừa phát triển, như Philippines, Indonesia. Một số cơ sở vẫn sử dụng phương pháp bán thủ công, làm giảm chất lượng và giá trị xuất khẩu.

Biến đổi khí hậu đang trở thành mối đe dọa lớn nhất với cây dừa, như thiếu nước ngọt và khô hạn làm giảm năng suất, ảnh hưởng quá trình ra hoa, đậu quả; triều cường và ngập úng khiến rễ bị thối, cây rụng trái non hàng loạt; xâm nhập mặn gây "sốc mặn", khiến cây bị vàng lá, cháy lá, chết dần, năng suất sụt giảm; sâu bệnh, đặc biệt là bọ cánh cứng hại dừa bùng phát do thời tiết cực đoan. Tình trạng mặn xâm nhập sâu và kéo dài còn khiến nhiều cơ sở chế biến thiếu nước ngọt, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động sản xuất.

Trước những thách thức trên,tỉnh Vĩnh Long tập trung xây dựng vùng chuyên canh dừa hữu cơ đạt chuẩn quốc tế, gắn với mã số vùng trồng, chế biến và tiêu thụ. Các giống dừa chịu mặn, chịu hạn sẽ được ưu tiên nhân rộng; đồng thời áp dụng canh tác giảm phát thải, bón phân hữu cơ, tưới tiết kiệm nước.

Vĩnh Long cũng phát triển các mô hình canh tác dừa thích ứng biến đổi khí hậu ở vùng ngập nước, xây dựng phòng nhân nuôi thiên địch, hệ thống cảnh báo sớm sâu bệnh, và quản lý dịch hại sinh học. Song song đó, tỉnh khuyến khích du lịch sinh thái miệt vườn gắn với cây dừa, phát triển ẩm thực từ dừa sáp, làng nghề thủ công mỹ nghệ, tạo thêm giá trị văn hóa - kinh tế từ loại cây truyền thống này.

Các địa phương chú trọng sản xuất theo tiêu chuẩn hữu cơ, an toàn để đảm bảo chất lượng cho xuất khẩu.

Địa phương này đẩy mạnh chế biến sâu và ứng dụng công nghệ, xây dựng chính sách ưu đãi thu hút doanh nghiệp lớn đầu tư công nghệ chế biến sâu hiện đại, hướng tới sản phẩm không chất thải. Các nhà máy được khuyến khích ứng dụng công nghệ 4.0 trong truy xuất nguồn gốc, quản lý chất lượng và xúc tiến thương mại quốc tế, giúp nâng tầm thương hiệu "Dừa Vĩnh Long".

Tỉnh thúc đẩy hình thành, phát triển các HTX sản xuất dừa theo chuỗi giá trị, liên kết với các doanh nghiệp chế biến, tiêu thụ xuất khẩu; thực hiện tiêu thụ thông qua hợp đồng khoảng 70% vào năm 2030 tại các vùng sản xuất tập trung; đẩy mạnh hình thành các liên kết vùng trong sản xuất, tiêu thụ, xuất khẩu; khuyến khích doanh nghiệp, đầu tư liên kết với nông dân trong chuỗi giá trị cây dừa trồng tập trung, từ sản xuất, thu mua, bảo quản, chế biến, tiêu thụ, xuất khẩu.

Toàn tỉnh Vĩnh Long phấn đấu đến năm 2030 sẽ mở rộng diện tích trồng dừa lên khoảng 132 nghìn ha. Trong đó, diện tích đạt tiêu chuẩn VietGAP và hữu cơ gắn với cấp mã số vùng trồng khoảng 40-50 nghìn ha. Đồng thời, có ít nhất 30-50 doanh nghiệp liên kết với các HTX sản xuất dừa xây dựng vùng nguyên liệu phục vụ chế biến và tiêu thụ các sản phẩm từ dừa có giá trị gia tăng cao để phát triển bền vững chuỗi sản phẩm dừa…

Sở Nông nghiệp và Môi trường sẽ tham mưu UBND tỉnh xây dựng Đề án phát triển toàn diện ngành hàng dừa tỉnh Vĩnh Long đến năm 2030, định hướng đến năm 2050. Đồng thời, có chính sách phát triển toàn diện ngành dừa tỉnh Vĩnh Long giai đoạn 2026-2030 để tăng cường hỗ trợ cải tạo, trồng mới và chuyển đổi sang sản xuất hữu cơ cho các đối tượng là hộ nông dân, tổ hợp tác, HTX, doanh nghiệp tham gia sản xuất, kinh doanh dừa tươi, dừa hữu cơ gắn với cấp mã số vùng trồng, hỗ trợ nâng cao chất lượng sản phẩm.../.

Ngọc Ánh