Vai trò của nông nghiệp trong giảm phát thải, bảo vệ môi trường

TMO – Theo thống kê, nông nghiệp là ngành tạo ra phát thải lớn khoảng 100 triệu tấn carbon quy đổi và chiếm khoảng 30% tổng lượng phát thải khí nhà kính. Tuy nhiên, nông nghiệp cũng góp phần giảm phát thải khí nhà kính nhờ các mô hình nông nghiệp xanh, không gây tác động tới tài nguyên thiên nhiên, không gây hiệu ứng nhà kính.

Theo các chuyên gia, nông nghiệp đóng vai trò rất quan trọng trong nền kinh tế, đặc biệt trong giai đoạn những năm 90 của thế kỷ 20. Tỷ trọng của nông nghiệp trong tổng sản phẩm trong nước (GDP) thời kỳ này rất lớn, lên đến khoảng 30 - 40%. Tỷ trọng GDP nông nghiệp giảm khi tốc độ công nghiệp hóa, hiện đại hóa tăng nhanh những năm gần đây, nhưng hiện nay vẫn chiếm khoảng 11% và đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế, tạo việc làm và ổn định xã hội. Đồng thời, nông nghiệp cũng là ngành tạo việc làm ổn định cho nhiều người lao động. Giai đoạn 2015 - 2023, hằng năm, ngành nông nghiệp tạo việc làm cho hơn 18 triệu người lao động.

Kể từ khi đổi mới, nông nghiệp Việt Nam có mức độ tăng trưởng khá cao và ổn định so với các nước trong khu vực. Bình quân giai đoạn 2011 - 2022, GDP nông nghiệp tăng trưởng bình quân 2,84%/năm. Mức độ tăng trưởng khá cao và ổn định của ngành nông nghiệp góp phần quan trọng trong phát triển của toàn bộ nền kinh tế. Nông nghiệp cũng chính là chỗ dựa cho kinh tế cả nước mỗi khi đất nước rơi vào khủng hoảng hay suy thoái kinh tế và bệnh dịch. Nông nghiệp còn là nền tảng phát triển và ổn định xã hội, và cuộc sống phần lớn dân cư nông thôn. Nông nghiệp cũng cung cấp nguồn lực, bao gồm lao động, nguồn đầu vào cho công nghiệp, nhất là công nghiệp chế biến, tạo tiền đề công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Nông nghiệp đóng vai trò quan trọng trong bảo tồn, tạo không gian sinh thái, gắn kết quan hệ hữu cơ giữa các loài. Ảnh minh họa

Về xóa đói, giảm nghèo, bảo đảm an ninh lương thực trong nước và trên thế giới, ngành nông nghiệp đóng vai trò rất quan trọng. Theo đó, lúa gạo là mặt hàng chiến lược, liên quan, tác động trực tiếp đến an ninh lương thực, đời sống người dân và sự ổn định kinh tế - xã hội. Việt Nam từ nước phải nhập khẩu trên 1 triệu tấn lương thực, tỷ lệ đói nghèo gần 70% vào cuối những năm 80 của thế kỷ 20, đến nay, nhờ ngành nông nghiệp của Việt Nam phát triển mà đa số người dân có cơ hội tiếp cận được lương thực và tỷ lệ đói nghèo giảm nhanh. Đơn cử, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều của cả nước giảm từ 9,15% năm 2016 xuống còn 3,37% năm 2023, đặc biệt là tỷ lệ hộ nghèo đa chiều ở nông thôn giảm nhanh từ 11,83% năm 2016 xuống còn 4,77% năm 2023, giảm 7,06 điểm %.

Nhờ chủ trương, chính sách đúng đắn về nông nghiệp, sản xuất nông nghiệp của Việt Nam dần phát huy lợi thế về sản xuất nông sản, bao gồm lúa gạo, luôn duy trì sự ổn định, bảo đảm nguồn cung lương thực, thực phẩm trong nước. Nhờ sản xuất phát triển, ngành nông nghiệp đáp ứng đủ nhu cầu tiêu dùng của gần 100 triệu dân trong nước, đã vượt qua được nhiều cuộc khủng hoảng, như khủng hoảng kinh tế năm 2008, năm 2011 và giai đoạn ảnh hưởng của đại dịch Covid-19. Đồng thời, Việt Nam còn xuất khẩu sang nhiều nước nhằm hỗ trợ bảo đảm an ninh lương thực toàn cầu.

Thời gian gần đây, một trong những vấn đề được quan tâm nhiều nhất đối với ngành nông nghiệp là phát thải khí nhà kính và bảo vệ môi trường trong hoạt động sản xuất. Không phủ nhận việc sản xuất nông nghiệp đã có những tác động mạnh đến môi trường. Theo đó, nông nghiệp chịu tác động của biến đổi khí hậu, nhưng cũng góp phần ảnh hưởng, gây biến đổi khí hậu, phát thải khí nhà kính. Nông nghiệp Việt Nam đóng góp khoảng 30% tổng lượng khí thải khí nhà kính toàn quốc. Tuy nhiên, nông nghiệp cũng góp phần giảm khí nhà kính thông qua nông nghiệp xanh, bảo vệ và phát triển rừng, hướng đến những gì thân thiện với môi trường, không gây tác động tới tài nguyên thiên nhiên, không gây ra hiệu ứng nhà kính.

Mô hình nông nghiệp xanh đang ngày càng được chuyển đổi và thực hiện tại nhiều địa phương, góp phần giúp giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu. Nhờ triển khai nhiều mô hình sản xuất nông nghiệp xanh, sạch nên sản phẩm nông nghiệp, thủy sản sạch, truy xuất được nguồn gốc chiếm tỷ trọng ngày càng lớn.

Nông nghiệp cũng tham gia bảo tồn, tạo không gian sinh thái, gắn kết quan hệ hữu cơ con người - động vật - cây trồng, bảo đảm sức khỏe con người, đất, cây. Sức khỏe của cá nhân hay cộng đồng không thể tách rời sức khỏe hệ sinh thái. Môi trường đất khỏe mạnh sẽ tạo ra cây trồng khỏe mạnh, nhờ đó giúp tăng cường sức khỏe của con người và động vật. Bảo tồn không gian sinh thái bằng cách bảo vệ sự sống của hệ sinh thái (thực vật, động vật và vi sinh vật trong thế giới tự nhiên). Việc phát triển và bảo vệ rừng ngày càng được quan tâm nhiều hơn và đóng góp quan trọng vào bảo vệ môi trường.

PHẠM DUNG