Ứng dụng phần mềm trong quản lý, ứng phó thiên tai

TMO - Hiện nay, ứng dụng các phần mềm quản lý, ứng phó thiên tai đã giúp các ban ngành của tỉnh Bình Định  lưu trữ, phân tích lịch sử thiên tai, từ đó xây dựng phương án ứng phó hiệu quả cho từng khu vực. Đặc biệt, việc chia sẻ thông tin kịp thời đến cộng đồng giúp người dân nâng cao ý thức chủ động phòng tránh, giảm nhẹ rủi ro thiên tai gây ra.

Ứng dụng công nghệ hiện đại trong cảnh báo, ứng phó với thiên tai đang cho thấy những bước tiến tích cực tại nhiều địa phương trên địa bàn Bình Định. Thông qua các nền tảng số, cơ quan chức năng có thể cập nhật liên tục tình hình thời tiết, mực nước, độ sạt lở hay nguy cơ lũ quét tại các khu vực xung yếu.

Các phần mềm hỗ trợ phân tích dữ liệu, tích hợp bản đồ số, cảnh báo sớm giúp nâng cao khả năng dự báo và khoanh vùng nguy hiểm. Nhờ đó, các phương án sơ tán, ứng cứu được triển khai kịp thời, hạn chế tối đa thiệt hại về người và tài sản.

Bên cạnh đó, việc kết nối thông tin giữa các cấp chính quyền qua hệ thống phần mềm giúp công tác chỉ đạo, điều hành trở nên thông suốt, linh hoạt hơn. Ở góc độ cộng đồng, nhiều ứng dụng cảnh báo thiên tai đã được triển khai trên điện thoại di động, hỗ trợ người dân tiếp nhận thông tin sớm, chủ động ứng phó.

Ngoài ra, phần mềm còn hỗ trợ tổng hợp, lưu trữ dữ liệu thiên tai qua các năm, phục vụ công tác quy hoạch, xây dựng kế hoạch phòng chống thiên tai dài hạn, phù hợp với điều kiện thực tế từng địa phương. Chỉ cần kích hoạt kịch bản trên phần mềm quản lý thiên tai là ngành chức năng biết ngay cần phải sơ tán bao nhiêu hộ dân, sơ tán đến đâu, bằng phương tiện gì…

Theo cán bộ Phòng Phòng chống thiên tai (Chi cục Thủy lợi Bình Định), vào tháng 10/2022, ngành chức năng Bình Định khởi  động xây dựng phần mềm quản lý thiên tai, đến mùa mưa lũ năm 2023 bắt đầu đưa vào hoạt động. Mục tiêu của phần mềm quản lý thiên tai là số hóa các dữ liệu phòng chống thiên tai của các địa phương, các ban ngành theo phương châm “4 tại chỗ”. Trước kia, số liệu phục vụ công tác phòng chống thiên tai đã có, nhưng rời rạc từng địa phương, nay được sắp xếp lại, tích hợp vào phần mềm thành bức tranh toàn cảnh để thuận lợi điều hành.

Quá trình xây dựng phần mềm quản lý thiên tai dựa trên dữ liệu mới nhất do các địa phương, sở, ban, ngành và đơn vị trong tỉnh cung cấp. Dữ liệu phản ánh từng khu vực, số hộ dân có nguy cơ bị ảnh hưởng tùy từng cấp độ thiên tai. Phần mềm quản lý  thiên tai của Bình Định xây dựng 4 kịch bản bão và 3 kịch bản lũ. Bão cấp 8 cấp 9 xây dựng một kịch bản, bão cấp 10-11 xây dựng một kịch bản, bão cấp 12-13 xây dựng một kịch bản, bão lớn hơn cấp 13 có một kịch bản riêng. Về phòng chống lũ có 3 kịch bản; lũ báo động 3 đến báo động 3+1m xây dựng một kịch bản, lũ báo động 3+1m đến mức lũ lịch sử trên các sông xây dựng một kịch bản, lũ ở các sông cao hơn lũ lịch sử có kịch bản riêng.

Bên cạnh đó, Lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường Bình Định cho biết, phần mềm quản lý thiên tai của tỉnh này hiện có dữ liệu của hơn 405.000 căn nhà với khoảng 1,5 triệu người đang sống trong những căn nhà ấy, nhà nào có nguy cơ bị ảnh hưởng bởi bão, lũ phải sơ tán; trong đó có bao nhiêu người già, trẻ em.

Phần mềm còn tích hợp dữ liệu lực lượng tại chỗ của từng xã, huyện; gồm lực lượng xung kích xã, lực lượng vũ trang gồm công an và quân đội; phần mềm còn lập sẵn ban chỉ huy phòng chống thiên tai từng sở, ngành, huyện, xã. Về phương tiện phục vụ công tác phòng chống thiên tai thì phần mềm tích hợp số lượng xe vận chuyển, máy xúc, máy đào… tại các địa phương; phương tiện hiện đang nằm ở đâu, doanh nghiệp nào là chủ sở hữu các phương tiện ấy, tình trạng phương tiện hiện nay như thế nào, số điện thoại liên lạc các chủ phương tiện.

Ứng dụng công nghệ hiện đại góp phần cảnh báo sớm, giảm thiểu thiệt hại do thiên tai gây ra. (Ảnh: BM). 

Về hậu cần tại chỗ, phần mềm tích hợp tình hình các kho vật tư, trang thiết bị tại các địa phương; số lượng lương thực, thực phẩm các địa phương dự trữ trước mùa mưa bão. Đặc biệt là phần mềm tích hợp những điểm sơ tán tập trung, có tọa độ, vị trí cụ thể và năng lực tiếp nhận từng điểm sơ tán… Khi ngành chức năng kích hoạt kịch bản tùy theo cấp độ thiên tai sẽ hiển thị địa phương nào cần sơ tán bao nhiêu hộ dân, lực lượng hỗ trợ công tác sơ tán; sơ tán đến đâu, bằng phương tiện gì, phương tiện sơ tán do đơn vị nào đang quản lý; trong kho các địa phương sơ tán dân hiện đang dự trữ bao nhiêu lương thực, thực phẩm, có đủ cung ứng cho hộ dân sơ tán hay không.

Hiện, phần mềm quản lý thiên tai của Bình Định tích hợp khoảng 1.900 địa điểm sơ tán tập trung, phần mềm còn phân tích những điểm sơ tán tập trung theo loại hình thiên tai để các địa phương chủ động phòng tránh. Bởi, có những điểm sơ tán an toàn trước mưa lũ nhưng không an toàn trước bão.

Tùy từng kịch bản thiên tai, phần mềm quản lý thiên tai sẽ đưa ra các thông tin về sự ảnh hưởng của thiên tai tới các hộ dân, phương án di dời dân tới các vùng đã được lên kế hoạch; số lượng lương thực, thực phẩm cần thiết cho người dân các vùng sơ tán, các vùng ngập lụt nhiều ngày, vùng dễ bị cô lập; bố trí lực lượng ứng trực, phương tiện… để các địa phương thực hiện.

Đại diện phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Tuy Phước (Bình Định) thông tin, đặc thù của huyện Tuy Phước là vùng trũng, nằm ở hạ lưu của 2 lưu vực sông Kôn và sông Hà Thanh, nên hàng năm thường xuyên chịu ảnh hưởng của lũ gây ngập sâu; nhiều địa phương bị chia cắt, ảnh hưởng đến đời sống người dân vùng hạ du.

 Những năm gần đây, do ảnh hưởng của hạ tầng giao thông đi qua địa bàn huyện đã làm hạn chế việc tiêu thoát lũ, khiến công tác khắc phục thiên tai gặp bất lợi. Từ năm 2022 đến nay, UBND huyện Tuy Phước đã chỉ đạo ngành chức năng và địa phương phối với các sở, ngành cấp tỉnh xây dựng tháp cảnh báo lũ tại các xã Phước Thắng, Phước Hoà, Phước Sơn, Phước Thuận, Phước Nghĩa... để cảnh báo cho người dân phòng tránh; đồng thời lắp đặt camera cảnh báo lũ ở thôn Khuôn Bình (xã Phước Thắng) và thôn Kim Đông (xã Phước Hòa) để khi lũ xảy ra, chính quyền các địa phương có giải pháp chỉ đạo.

Đại diện Phòng Phòng chống thiên tai (Chi cục Thủy lợi Bình Định) cho rằng, hiện nay, phần mềm quản lý thiên tai của Bình Định chỉ mới tích hợp dữ liệu và kịch bản ứng phó với bão và lũ; trong khi tỉnh này thường xảy ra nhiều loại hình thiên tai khác như lũ quét, sạt lở đất, hạn hán. Muốn tích hợp thêm dữ liệu để ứng phó với các loại hình thiên tai khác chúng tôi phải xây dựng kịch bản lại từ đầu, tốn rất nhiều kinh phí.

Ngoài ra, tỉnh Bình Định đang thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, bỏ cấp huyện, xã sáp nhập xã và tỉnh, nên phần mềm phải được cập nhật lại theo đơn vị hành chính mới. Phần mềm quản lý thiên tai cho hiệu quả cao khi dự báo thời tiết chính xác.

Đẩy mạnh ứng dụng phần mềm trong quản lý và ứng phó thiên tai không chỉ nâng cao năng lực dự báo, cảnh báo sớm mà còn giúp chính quyền và người dân chủ động hơn trước các tình huống khẩn cấp. Nhờ công nghệ số, thông tin được chia sẻ nhanh chóng, việc điều phối nguồn lực và hỗ trợ người dân trở nên kịp thời, hiệu quả. Đây là hướng đi phù hợp trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp, góp phần giảm thiểu thiệt hại và đảm bảo an toàn cho cộng đồng.

Quỳnh Trang