Ứng dụng công nghệ phát huy giá trị bảo tàng

TMO - Những năm trở lại đây, Bảo tàng Đồng Nai (tỉnh Đồng Nai) đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số vào đổi mới, trưng bày, phục vụ nhu cầu tham quan, tìm hiểu văn hóa, lịch sử của người dân và du khách.

Khi công nghệ phát triển mạnh mẽ, việc ứng dụng vào giới thiệu, trưng bày, phát huy giá trị bảo tàng là một xu hướng tất yếu. Công nghệ góp phần giúp hoạt động bảo tàng trở nên sinh động, hấp dẫn thu hút đông đảo du khách. Trước đây, bảo tàng là nơi trưng bày những hiện vật ở trạng thái tĩnh, thì nay, các ứng dụng công nghệ đã xuất sắc trong việc biến các hiện vật tham gia vào từng câu chuyện ở trạng thái động.

Việc ứng dụng công nghệ vào hoạt động bảo tàng giúp tăng đáng kể số khách tham quan là học sinh, sinh viên. Nhiều trường học xem hoạt động trải nghiệm tại bảo tàng như một nội dung học tập về lịch sử, văn hóa, bởi vì các không gian trải nghiệm nhờ công nghệ có thể giúp học sinh hiểu nhanh và sâu các kiến thức cần thiết.

Bảo tàng Đồng Nai được thành lập năm 1976, xây dựng mới ở vị trí hiện tại vào năm 1993, đến năm 1998 cơ bản hoàn thành. Nội dung trưng bày thường trực của bảo tàng gồm 14 chủ đề, phản ánh lịch sử tự nhiên và xã hội Đồng Nai ở nhiều góc độ khác nhau như: Thiên nhiên Đồng Nai; văn hóa người Việt và các dân tộc ít người; nghề thủ công truyền thống; Đồng Nai thời tiền sơ sử; Đồng Nai thời kỳ khai phá và thuộc Pháp; phong trào đấu tranh cách mạng từ khi Đảng cộng Sản Việt Nam ra đời (1930 - 1945); thời kỳ chống Pháp (1945 - 1954), thời kỳ chống Mỹ (1954 - 1975); Đồng Nai trong xây dựng và bảo vệ tổ quốc (1975 - 1995).

Bảo tàng hiện có hơn 20 nghìn hiện vật (gốc và phụ trợ), trong đó có nhiều bộ sưu tập hiện vật và hiện vật quý hiếm. Ngoài ra Bảo tàng Đồng Nai còn trưng bày ngoài trời với hơn 20 hiện vật gốc thể khối, kích thước lớn là các phương tiện vũ khí chiến đấu của quân và dân ta trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ.  

Bảo tàng Đồng Nai đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số vào đổi mới, trưng bày, phục vụ nhu cầu tham quan. 

Những năm qua, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Đồng Nai đã đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, số hóa trên tất cả các lĩnh vực. Đặc biệt trong hoạt động bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa, chú trọng chuyển đổi số trong số hóa hồ sơ, tư liệu, bảo vật quốc gia, hiện vật trưng bày tại bảo tàng…

Bảo tàng đã triển khai ứng dụng công nghệ thông tin với phần mềm quản lý hiện vật do Cục Di sản văn hóa cung cấp. Cụ thể là nhập thông tin hồ sơ kiểm kê hiện vật 2 di tích với 300 hiện vật và gần 9 nghìn hiện vật tại bảo tàng đã được đưa vào phần mềm quản lý. Việc ứng dụng công nghệ vào quản lý hiện vật không chỉ góp phần tăng năng suất, hiệu quả công việc, xây dựng tác phong làm việc khoa học, hiện đại, chính xác mà qua đó còn tạo điểm nhấn giúp quảng bá hình ảnh con người, vùng đất, văn hóa Đồng Nai đến du khách. 

Bên cạnh đó, Bảo tàng Đồng Nai hoàn thành kiểm kê và hệ thống hóa dữ liệu các loại hình di sản văn hóa phi vật thể như tiếng nói, chữ viết, ngữ văn dân gian, nghệ thuật trình diễn dân gian, tập quán xã hội, lễ hội truyền thống…vào hệ thống quản lý di sản theo đề án Ngân hàng dữ liệu quốc gia của Viện Văn hóa nghệ thuật. Trên cơ sở đó từng bước hoàn thiện hồ sơ từng loại hình, trình cấp có thẩm quyền công nhận các loại hình di sản phi vật thể của tỉnh. Bảo tàng đã hoàn thành hồ sơ Lễ hội chùa Ông và Lễ hội Sayangva của đồng bào Chơro ở Đồng Nai trình Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quyết định đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể. 

Tại Bảo tàng Đồng Nai, các tour tham quan thực tế ảo, các triển lãm 3D, các hiện vật được số hóa 3D…bảo tàng đã và đang giới thiệu trên website của đơn vị, đồng thời liên kết để đưa lên website của các công ty lữ hành du lịch. Qua đó, giáo dục cho thế hệ trẻ hiểu hơn về văn hóa, lịch sử, di sản của vùng đất Biên Hòa - Đồng Nai; kết nối và lan tỏa đến với người dân và du khách trong, ngoài nước, phát triển du lịch văn hóa.

Năm 2025, Bảo tàng Đồng Nai đã có kế hoạch xây dựng tour tham quan thực tế ảo Di tích quốc gia đình An Hòa (ở phường An Hòa, thành phố Biên Hòa). Bảo tàng xây dựng các nội dung giới thiệu về di tích; số hóa 3D trên không và dưới đất (sử dụng thiết bị bay tự động có khả năng chụp, quét không gian trên không, được lập trình số hóa thành các mô hình panorama 360 với không gian quy mô rộng và địa hình phức tạp; các hạng mục kiến trúc, cảnh quan tiêu biểu được số hóa bằng công nghệ quét ảnh cầu…); thực hiện video thuyết minh; điểm tương tác thông tin (hiện vật, hình ảnh, tư liệu) và thu âm nội dung thuyết minh bằng tiếng Anh và tiếng Việt Đường link của tour tham quan thực tế ảo di tích sẽ được liên kết với website http://baotangdongnai.gov.vn. Dự kiến tour tham quan sẽ hoàn thành và khai mạc vào tháng 8-2025.

Có thể thấy, việc làm mới công tác bảo tàng bằng ứng dụng công nghệ số đang là một yêu cầu tất yếu của thời kỳ mới. Nhiều bảo tàng thu hút đông đảo du khách khi nhanh chóng cập nhật các công nghệ mới, thu hút khách tham quan.../.

Thu Hà