Ứng dụng công nghệ cao trong phát triển lâm nghiệp

TMO - Theo đánh giá của Cục Lâm nghiệp: Việc triển khai ứng dụng công nghệ cao trong nâng cao năng suất và chất lượng rừng, đặc biệt trong khâu giống là nhiệm vụ quan trọng cần được đẩy mạnh triển khai. 

Công nghệ cao hỗ trợ công khai, minh bạch hóa quá trình sản xuất - chế biến - tiêu thụ, truy xuất nguồn gốc, công khai quy trình công nghệ áp dụng, tiêu chuẩn chất lượng đạt được đến mức độ nào, thông qua điện thoại thông minh kết nối với các thiết bị trợ giúp dự tính, dự báo các rủi ro thiên tai (sạt lở đất), nạn chặt phá rừng, bảo tồn động vật quý hiếm, truy xuất nguồn gốc gỗ, theo dõi tăng trưởng của cây lâm nông nghiệp.

Trong những năm qua, để phục vụ trồng rừng quy mô lớn, ngành Lâm nghiệp đã đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ nuôi cấy mô để nhân giống vô tính các giống keo, bạch đàn và một số loài cây lâm sản ngoài gỗ có giá trị kinh tế cao khác như tràm năm gân, tràm trà, lan kim tuyến…Thông qua các đề tài và dự án sản xuất thử nghiệm các nhà khoa học đã hoàn thiện được quy trình công nghệ vi nhân giống quy mô công nghiệp cho gần 30 giống keo lai, keo lá tràm và bạch đàn lai.

Theo đó, công tác chuyển giao công nghệ nhân giống cho các cơ sở sản xuất cũng đã được đẩy mạnh. Cụ thể, hiện nay, các nhà nuôi cấy mô trên cả nước hàng năm đã sản xuất được hơn 120 triệu cây giống chất lượng cao phục vụ trồng rừng góp phần nâng cao năng suất và chất lượng rừng trồng. Đối với lĩnh vực lâm sinh, các công nghệ nổi bật đã được ứng dụng: các thiết bị hiện đại trong nghiên cứu sinh thái cây rừng; công nghệ bón phân cho rừng trồng thông qua máy scan hệ rễ cám và bón theo nhu cầu của cây; công nghệ quản lý vật liệu hữu cơ sau khai thác.

Công tác chuyển giao công nghệ nhân giống cho các cơ sở sản xuất cũng đã được đẩy mạnh thực hiện. Ảnh: VH. 

Bên cạnh đó, việc ứng dụng công nghệ cao về viễn thám và GIS trong công tác điều tra, kiểm kê rừng tại một số tỉnh ở các vùng sinh thái trong nước đã giúp xây dựng được hệ thống theo dõi diễn biến rừng. Cùng với đó, công nghệ 3D trong nghiên cứu sinh khối cây rừng đã góp phần hoàn thiện các phương pháp xác định thể tích và sinh khối ở cấp độ cây trong rừng và trong lâm phần...

Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam đang sử dụng các thiết bị bay không người lái như Parrot ANAFI USA, Phantom 4 Pro, Dji Mavic 3E để xây dựng bản đồ ảnh, phục vụ rà soát hiện trạng cho một số khu vực nghiên cứu tại Lạng Sơn, Đắk Lắk, Bắc Giang… cho độ chính xác cao. 

Để đưa được sản phẩm gỗ rừng trồng đến được với thị trường các nước thì việc minh bạch thông tin nguồn gỗ hợp pháp đóng vai trò rất quan trọng. Theo đó, công tác quản lý và truy xuất nguồn gốc trong chuỗi cung ứng hàng hóa, các sản phẩm gỗ rừng trồng cần phải được xây dựng bài bản. 

Theo báo cáo của Viện Khoa học lâm nghiệp Việt Nam, Hệ thống truy xuất nguồn gốc gỗ hợp pháp Việt Nam (Hệ thống iTwood) được triển khai nghiên cứu và phát triển từ năm 2017. Đây là ứng dụng công nghệ số để tổ chức và phát triển chuỗi cung gỗ hợp pháp và truy xuất nguồn gốc, góp phần minh bạch thông tin nguồn gỗ hợp pháp, truy xuất nguồn gốc và nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh lâm nghiệp; 

Đồng thời cấp và quản lý mã số vùng trồng rừng nguyên liệu; phát triển chuỗi cung gỗ hợp pháp và truy xuất nguồn gốc theo thời gian thực và đảm bảo tin cậy, chính xác theo công nghệ truy vết QR code, công cụ quản lý tài sản của chủ rừng; phát triển nền tảng thương mại số gỗ và sản phẩm gỗ, kết nối cung – cầu; cung cấp dịch vụ chuyển đổi số và xây dựng thương hiệu gỗ và sản phẩm gỗ Việt Nam; hỗ trợ quản lý rừng và chứng nhận tín chỉ Carbon rừng…

Ứng dụng hệ thống iTwood trên đã giúp các tỉnh Bắc Giang, Lạng Sơn, Phú Thọ, Tuyên Quang và Yên Bái tạo ra những bước đột phá để tạo lập vùng trồng rừng nguyên liệu có mã số nhằm tổ chức chuỗi cung gỗ hợp pháp và truy xuất nguồn gốc đáp ứng yêu cầu của những thị trường xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ trọng điểm như Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc.

Đến tháng 12/2024, 3/5 tỉnh cấp mã số vùng trồng rừng nguyên liệu cho 1.500 chủ rừng, với 3.350 ha được cấp giấy chứng nhận. Đồng thời, việc ứng dụng mở rộng hệ thống iTwood tại các tỉnh Cà Mau, Đồng Nai, Bình Định, Quảng Nam, Quảng Trị đã tạo lập được cơ sở dữ liệu đầu vào cho ngành gỗ trên cả nước, góp phần minh bạch và phát triển giao dịch thương mại điện tử cho các sản phẩm gỗ. Theo đó, diện tích đăng ký cấp mã số vùng trồng của tất cả các tỉnh này đã lên đến 67.000 ha.

Cục Lâm nghiệp xác định, xây dựng hệ sinh thái lâm nghiệp số toàn diện, từ quản lý rừng, khai thác tài nguyên, đến bảo vệ môi trường và phát triển bền vững, nâng cao năng lực quản lý, giám sát tài nguyên rừng một cách chính xác, kịp thời thông qua các ứng dụng công nghệ số. Tăng cường hiệu quả ứng dụng công nghệ số trong công tác quản lý và thực thi công việc của các cơ quan lâm nghiệp các cấp.

Cục Lâm nghiệp cũng đề xuất một số giải pháp để thúc đẩy chuyển đổi số trong lâm nghiệp như: Đầu tư vào hạ tầng công nghệ/hạ tầng kỹ thuật số; xây dựng hệ thống CSDL toàn diện (kho dữ liệu) về lâm nghiệp để lưu trữ, tăng cường kết nối và chia sẻ thông tin trên toàn quốc.

Phát triển các ứng dụng, dịch vụ thông minh trong quản lý, giám sát tài nguyên rừng, đa dạng sinh học hệ sinh thái rừng và các lĩnh vực đặc thù của ngành. Tăng cường hợp tác với các doanh nghiệp công nghệ, các tổ chức quốc tế để huy động nguồn lực và kinh nghiệm cho quá trình chuyển đổi số. Đẩy mạnh đào tạo nhân lực có kỹ năng về công nghệ số, đồng thời, nâng cao nhận thức về chuyển đổi số cho cán bộ lâm nghiệp các cấp. Thiết lập cơ chế pháp lý rõ ràng và thống nhất về quản lý dữ liệu và bảo mật thông tin, nhằm đảm bảo tính hiệu quả và an toàn trong quá trình triển khai.

Lê Kiên