Ứng dụng công nghệ cao trong bảo vệ rừng

TMO - Vườn Quốc gia Hoàng Liên (tỉnh Lào Cai) đang từng bước hiện đại hóa công tác bảo vệ rừng bằng việc ứng dụng công nghệ 4.0. Các thiết bị như camera giám sát từ xa, flycam tuần tra, hệ thống cảnh báo cháy rừng tự động… đã được triển khai tại nhiều khu rừng trọng điểm, giúp phát hiện sớm các nguy cơ và xử lý kịp thời.

Vườn Quốc gia Hoàng Liên nằm trên dãy Hoàng Liên Sơn kỳ vĩ, ở độ cao 1.000 - 3.000m so với mực nước biển, thuộc địa phận thị xã Sa Pa (Lào Cai) và một phần của huyện Tân Uyên (Lai Châu). Nơi đây có tổng diện tích 29.845 ha, chia thành các phân khu: được bảo vệ nghiêm ngặt (11.800 ha); phục hồi sinh thái (17.900 ha); hành chính, du lịch, dịch vụ (70 ha).

Với diện tích rừng lớn, công tác bảo vệ rừng được chính quyền và lực lượng chức năng tỉnh Lào Cai luôn quan tâm, chỉ đạo sát sao. Trong bối cảnh công nghệ hiện đại ngày càng bùng nổ, Ban quản lý Vườn Quốc gia Hoàng Liên đã kịp thời ứng dụng kĩ thuật hiện đại, góp phần giám sát rừng hiệu quả. Một trong những bước tiến rõ nét nhất là việc số hóa dữ liệu rừng và đất lâm nghiệp mà Vườn Quốc gia Hoàng Liên đang quản lý.

Việc tích hợp công nghệ vào quản lý rừng không chỉ nâng cao năng lực giám sát, giảm áp lực cho lực lượng kiểm lâm, mà còn góp phần bảo vệ hiệu quả tài nguyên thiên nhiên, hướng tới phát triển rừng bền vững trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp.

Theo đó, toàn bộ diện tích rừng của Vườn được cập nhật trên nền tảng bản đồ số thông qua phần mềm MapInfo, kết hợp với phần mềm theo dõi diễn biến rừng (DBR) giúp giám sát theo từng lô trạng thái. Đồng thời, dữ liệu về đa dạng sinh học, bao gồm các loài động vật, thực vật đặc hữu, quý hiếm tại khu vực cũng được tiến hành số hóa phục vụ công tác nghiên cứu, giám sát và tra cứu kịp thời, chính xác hơn.

Hệ thống giám sát rừng bằng công nghệ viễn thám GIS đã được đưa vào sử dụng, giúp nhận diện sớm các biến động rừng, từ đó có các phương án ứng phó kịp thời. Trạm Kiểm lâm Vườn Quốc gia Hoàng Liên cũng là một trong những đơn vị tiên phong của tỉnh Lào Cai triển khai hệ thống biển cảnh báo cháy rừng tự động. Với 10 biển báo được lắp đặt tại các điểm trọng yếu, hệ thống sử dụng cảm biến đo nhiệt độ, độ ẩm, tốc độ gió để đánh giá nguy cơ cháy rừng và xoay kim cảnh báo hoàn toàn tự động thay thế cho hình thức thủ công mất nhiều thời gian và nhân lực trước đây.

Cán bộ Kiểm lâm sử dụng bản đồ số, ảnh vệ tinh để theo dõi diễn biến tài nguyên rừng tại Vườn Quốc gia Hoàng Liên. (Ảnh minh hoạ: BVP). 

Đại diện Trạm Kiểm lâm Vườn Quốc gia Hoàng Liên cho biết: Ứng dụng công nghệ số đã tạo ra nhiều thuận lợi trong công tác bảo vệ và phát triển rừng. Việc cập nhật, theo dõi biến động diện tích rừng thông qua dữ liệu vệ tinh và hệ thống cảnh báo sớm giúp chúng tôi chủ động hơn rất nhiều trong các phương án ứng phó”. Không chỉ trong quản lý rừng, công nghệ số còn được ứng dụng hiệu quả trong giáo dục môi trường và phát triển du lịch sinh thái. Du khách đến với Vườn Quốc gia Hoàng Liên giờ đây có thể dễ dàng tiếp cận thông tin về các tuyến tham quan, loài sinh vật đặc hữu hay những giá trị sinh thái nổi bật thông qua mã QR đặt tại các điểm dừng chân. Trải nghiệm được nâng cao theo hướng hiện đại, tiện lợi và thân thiện hơn với môi trường.

Song song với đó, ứng dụng phần mềm quản lý văn bản điện tử cũng giúp công tác điều hành, chỉ đạo của Vườn Quốc gia Hoàng Liên diễn ra nhanh chóng, hiệu quả. Đây là bước tiến quan trọng trong việc xây dựng văn hóa làm việc số, góp phần nâng cao chất lượng hoạt động chuyên môn. Dù đạt nhiều hiệu quả bước đầu nhưng quá trình chuyển đổi số tại Vườn Quốc gia Hoàng Liên cũng gặp không ít khó khăn.

Nguyên nhân là do địa hình phức tạp, thời tiết khắc nghiệt và hạ tầng viễn thông chưa đồng bộ khiến việc triển khai công nghệ theo thời gian thực gặp nhiều trở ngại. Bên cạnh đó, nguồn lực tài chính còn hạn chế, việc đào tạo đội ngũ cán bộ có chuyên môn sâu về công nghệ cũng cần được đẩy mạnh hơn nữa.

Việc ứng dụng công nghệ trong công tác bảo vệ rừng tại Vườn Quốc gia Hoàng Liên đang mang lại những chuyển biến rõ rệt, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài nguyên rừng và bảo tồn đa dạng sinh học, giúp theo dõi chặt chẽ diễn biến rừng, kịp thời phát hiện nguy cơ cháy, khai thác trái phép và theo dõi hoạt động của các loài động vật hoang dã.

Ứng dụng công nghệ kĩ thuật hiện địa được Vườn Quốc gia Hoàng Liên xác định là quá trình lâu dài, cần được thực hiện từng bước vững chắc và phù hợp với điều kiện thực tiễn. Trong thời gian tới, Vườn Quốc gia Hoàng Liên sẽ tiếp tục tập trung hoàn thiện hạ tầng công nghệ thông tin, mở rộng mạng kết nối tại các trạm kiểm lâm, tăng cường công tác đào tạo cán bộ và tích hợp các hệ thống thông tin quản lý tài nguyên, tuần tra rừng, du lịch sinh thái trên nền tảng số chung.

Đây là hướng đi cần thiết, góp phần giữ gìn “lá phổi xanh” Hoàng Liên trước tác động ngày càng lớn của biến đổi khí hậu và các hoạt động kinh tế, đồng thời thúc đẩy phát triển du lịch theo hướng an toàn, hiệu quả.

Linh Chi