Tuyên Quang phát triển lâm nghiệp thành ngành kinh tế chủ lực

TMO - Tuyên Quang là một trong 3 tỉnh có sản lượng gỗ lớn nhất vùng Trung du miền núi phía Bắc, đứng thứ 3 của cả nước về tỷ lệ rừng che phủ, với tỷ lệ 65%. Ngành Lâm nghiệp tỉnh đang từng bước trở thành hình mẫu về phát triển lâm nghiệp, đóng góp quan trọng vào phát triển kinh tế, xã hội của địa phương.

Từ năm 1991, tỉnh Tuyên Quang đã thực hiện đóng cửa rừng tự nhiên gắn với đẩy mạnh các chương trình hỗ trợ giống cây lâm nghiệp chất lượng cao, giống cây trồng, vật nuôi cho phát triển sản xuất, tạo sinh kế bền vững cho người dân sống gần rừng; có chính sách hỗ trợ người dân tham gia cùng lực lượng kiểm lâm bảo vệ rừng; thực hiện có hiệu quả các cơ chế, chính sách giao đất, giao rừng, khoán bảo vệ rừng cho nhân dân; nâng cao vai trò, trách nhiệm của các cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền, nâng cao năng lực của lực lượng kiểm lâm, thực hiện có hiệu quả công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng; hàng năm trồng mới trên 11.000 ha rừng, nâng tỷ lệ che phủ của rừng lên 65,2% (đứng thứ 3 cả nước).

Đến nay, ngành lâm nghiệp đã trở thành ngành kinh tế quan trọng của tỉnh Tuyên Quang. Tỉnh đã thu hút được các nhà đầu tư tham gia, tạo thành các chuỗi để phát triển, sản phẩm lâm nghiệp của Tuyên Quang đã xuất khẩu ra nhiều nước trên thế giới. Địa phương này duy trì ổn định diện tích rừng trồng trên 193 nghìn ha, trong đó có trên 43.800ha được cấp chứng chỉ quản lý rừng bền vững (FSC), sản lượng khai thác gỗ bình quân hơn 1 triệu m3/năm, chiếm hơn 23% tổng sản lượng khai thác của vùng trung du miền núi Bắc Bộ; kim ngạch xuất khẩu lâm sản của tỉnh giai đoạn 2017-2022, đạt 119,05 triệu USD; GRDP ngành lâm nghiệp của tỉnh năm 2022 đạt trên 1.750 tỷ đồng, chiếm trên 17% GRDP nông, lâm nghiệp, thủy sản; tăng trưởng bình quân đạt hơn 10%/năm; giá trị sản phẩm chế biến gỗ chiếm 14% giá trị sản xuất công nghiệp của tỉnh.

Nâng cao chất lượng rừng trồng, đáp ứng nguyên liệu cho ngành công nghiệp chế biến gỗ là một trong những nhiệm vụ quan trọng đang được các địa phương đẩy mạnh triển khai. 

Trồng rừng theo tiêu chuẩn FSC, người dân phải tuân thủ nghiêm ngặt quy trình chặt chẽ như, không đốt thực bì, không sử dụng thuốc diệt cỏ, thuốc trừ sâu hóa học... làm ảnh hưởng đến môi trường sinh thái. Rừng được cấp chứng chỉ FSC là "giấy thông hành" để đưa sản phẩm gỗ rừng trồng của tỉnh ra thế giới. GRDP ngành lâm nghiệp tỉnh đạt hơn 1.750 tỷ đồng, tạo việc làm cho 40.000 lao động, chiếm 175% GRDP ngành nông lâm nghiệp, thủy sản; tăng trưởng bình quân đạt 10%/năm; giá trị sản phẩm chế biến gỗ chiếm 14% giá trị sản xuất công nghiệp của tỉnh. Cùng với đó, việc ứng dụng khoa học công nghệ, nhất là công nghệ cao trong sản xuất lâm nghiệp và chế biến gỗ trên địa bàn tỉnh được áp dụng rộng rãi. Các chương trình hỗ trợ cây giống chất lượng cao, chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật được thực hiện hằng năm nhằm tạo ra những bước tiến nhanh trong sản xuất. Chỉ trong 3 năm trở lại đây, tỉnh đã thực hiện hỗ trợ giống cây keo lai mô, keo hạt ngoại nhập để trồng trên 9.000 ha rừng chất lượng cao cho các địa phương.

Giám sát chuyên đề phát triển lâm nghiệp trên địa bàn giai đoạn 2016 - 2022, Đoàn giám sát HĐND tỉnh ghi nhận: UBND tỉnh thành lập Ban Chỉ đạo thực hiện Chương trình mục tiêu phát triển lâm nghiệp bền vững của tỉnh; thành lập, kiện toàn các Ban Chỉ đạo về Kế hoạch bảo vệ và phát triển rừng cấp huyện, Ban Chỉ huy về các vấn đề cấp bách trong bảo vệ rừng và phòng cháy, chữa cháy rừng cấp xã; Liên ngành Quân sự, Kiểm lâm, Công an ở cấp tỉnh và các địa phương đã xây dựng quy chế phối hợp trong công tác bảo vệ rừng, phòng cháy, chữa cháy rừng và tìm kiếm cứu nạn. Sắp xếp, kiện toàn tổ chức, bộ máy lực lượng Kiểm lâm từ tỉnh đến cơ sở; kiện toàn, bổ sung 40 chốt bảo vệ rừng được bố trí tại các khu vực trọng yếu, nằm sâu trong vùng lõi các khu rừng đặc dụng, rừng phòng hộ; hợp đồng với 84 nhân viên bảo vệ rừng là người dân địa phương hỗ trợ lực lượng Kiểm lâm tuần tra bảo vệ các khu rừng đặc dụng, phòng hộ quan trọng, có nguy cơ bị xâm hại cao, nhằm ngăn chặn, xử lý kịp thời các hành vi vi phạm.

Giai đoạn 2016 - 2022, toàn tỉnh Tuyên Quang trồng được 81.195,07ha rừng, bình quân mỗi năm trồng trên 11.500ha rừng. Việc trồng rừng thay thế được thực hiện kịp thời, đúng quy định. Toàn tỉnh khai thác rừng trồng diện tích 63.544,2ha, sản lượng 6.302.816,7m3; bình quân khai thác trên 1,0 triệu m3/năm (đứng đầu 10 tỉnh miền núi phía Bắc về sản lượng gỗ rừng trồng). Công tác kiểm tra, xử lý hành vi vi phạm được quan tâm, chỉ đạo, giai đoạn 2016 - 2022 đã phối hợp kiểm tra, phát hiện và xử lý tổng số 2.990 vụ vi phạm pháp luật về lâm nghiệp, số vụ vi phạm hàng năm đều giảm về quy mô, tính chất, mức độ vi phạm.

Bên cạnh những kết quả đạt được, Đoàn giám sát đã thẳng thắn: chỉ ra việc phát triển, mở rộng quy mô diện tích để hình thành vùng nguyên liệu gỗ rừng trồng tập trung quy mô lớn bằng giống cây chất lượng cao ở một số huyện còn hạn chế, diện tích trồng ở một số huyện đạt thấp (huyện Na Hang 68ha, Lâm Bình 150,5ha). Công tác quản lý rừng bền vững và cấp chứng chỉ rừng còn gặp nhiều khó khăn.

Tỉnh chưa rà soát, đánh giá để xác định những loài dược liệu phù hợp với điều kiện lập địa, sinh thái, chưa ban hành văn bản hướng dẫn, giám sát người dân phát triển trồng dược liệu dưới tán rừng tự nhiên, rừng trồng nên chưa có đủ điều kiện để phát triển. Nhiều địa phương xây dựng, ban hành kế hoạch phát triển cây dược liệu nhưng đến nay chưa thực hiện. Phát triển diện tích trồng rừng gỗ lớn, chuyển hóa rừng trồng gỗ nhỏ sang gỗ lớn còn gặp nhiều khó khăn, thu nhập, kinh tế của đa phần hộ trồng rừng còn thấp.

Tuyên Quang cần tiếp tục triển khai hiệu quả công tác chăm sóc, phát triển và bảo vệ rừng. 

Đoàn giám sát kiến nghị UBND tỉnh khẩn trương xây dựng, trình phê duyệt triển khai thực hiện có hiệu quả Đề án “Xây dựng Tuyên Quang trở thành khu lâm nghiệp ứng dụng công nghệ cao và trung tâm sản xuất và chế biến gỗ” theo đúng tinh thần Nghị quyết số 11-NQ/TW của Bộ Chính trị. Tiếp tục chỉ đạo phát triển lâm nghiệp thành ngành sản xuất chủ lực, góp phần quan trọng giảm nghèo bền vững và làm giàu cho người dân sản xuất lâm nghiệp.

UBND tỉnh chỉ đạo cơ quan chuyên môn rà soát, định hướng cụ thể vùng nguyên liệu gỗ rừng trồng tập trung và các sản phẩm chủ lực phù hợp với điều kiện khí hậu thổ nhưỡng từng vùng; tiếp tục đẩy mạnh thâm canh trồng rừng gỗ lớn, chuyển hóa rừng gỗ nhỏ sang kinh doanh rừng gỗ lớn theo hướng quản lý rừng bền vững, duy trì diện tích được cấp chứng chỉ rừng, tiếp tục mở rộng diện tích cấp chứng chỉ quản lý rừng bền vững (FSC, PEFC) theo tiêu chuẩn quốc tế.

Tuyên Quang cần tiếp tục rà soát, bổ sung, ban hành mới chương trình, kế hoạch, đề án để tiếp tục thực hiện Chỉ thị 13-CT/TW trên địa bàn tỉnh, quan tâm nghiên cứu, xây dựng quy hoạch, quản lý quy hoạch bài bản, hiệu quả bảo đảm tính đồng bộ, liên thông quy hoạch giữa kinh tế - xã hội với quy hoạch rừng, lâm nghiệp với các quy hoạch khác. Tập trung tháo gỡ vướng mắc về cơ chế, chính sách. Tập trung xử lý các vấn đề nóng, tồn đọng trong thực tiễn cuộc sống.

Đẩy mạnh phát triển kinh tế lâm nghiệp. Thực hiện phát triển rừng bền vững, gắn phát triển kinh tế - xã hội với bảo đảm quốc phòng, an ninh, bảo vệ môi trường. Thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển của ngành chế biến gỗ và các sản phẩm gỗ. Nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý, sử dụng đất đai, đất quy hoạch lâm nghiệp. Thực hiện tốt các giải pháp về an sinh xã hội, tạo việc làm bền vững cho người dân khu vực có rừng.

Đồng thời, tỉnh cần thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển của ngành chế biến gỗ và các sản phẩm gỗ, bảo đảm nguồn cung cho ngành chế biến gỗ, để giúp Tuyên Quang trở thành trung tâm sản xuất, chế biến gỗ và lâm sản của vùng trung du và miền núi Bắc Bộ; có giải pháp hữu hiệu tăng nguồn thu từ dịch vụ môi trường rừng, dịch vụ bán tín chỉ carbon; quan tâm hơn đến việc hỗ trợ các lực lượng, hộ gia đình, người dân, cộng đồng trong quản lý, bảo vệ rừng…

Thu Hà