Triển khai đồng bộ các giải pháp phân loại rác tại nguồn

TMO - Thời gian qua, TP. HCM bám sát các quy định của Luật Bảo vệ môi trường 2020 để triển khai phân loại chất thải rắn sinh hoạt (CTRSH) tại nguồn. Tuy nhiên, việc phân loại trên vẫn còn nhiều khó khăn, vướng mắc để triển khai đồng bộ, hiệu quả.

Thông tin từ Sở Tài nguyên và Môi trường TP. HCM, chương trình phân loại CTRSH tại nguồn đã được TP. HCM triển khai thí điểm từ năm 2011 tại hệ thống các siêu thị, các công ty trong Khu Công nghệ cao (Quận 9) và Khu Chế xuất Tân Thuận (Quận 7). Đến năm 2013, thành phố đã mở rộng thí điểm tại một số cụm dân cư trên địa bàn Quận 1. Tiếp đến, triển khai thực hiện thí điểm tại một số hộ dân trên địa bàn các quận: 1, 3, 5; phường 12, quận 6; quận 12 và Bình Thạnh trong giai đoạn năm 2015 - 2016. 

Trong giai đoạn này, Luật Bảo vệ môi trường năm 2005 và năm 2014 chưa quy định cụ thể nguyên tắc phân loại CTRSH tại nguồn mà tùy theo điều kiện cụ thể về công nghệ xử lý, hạ tầng kỹ thuật phục vụ công tác thu gom, vận chuyển sau phân loại mà các địa phương quyết định cách thức phân loại tại nguồn. Từ hiện trạng của công nghệ xử lý CTRSH đang áp dụng trên địa bàn thành phố, Sở TN&MT đã tham mưu UBND TP.HCM ban hành Quyết định số 1832/QĐ-UBND ngày 18/4/2017 về Kế hoạch thực hiện phân loại CTRSH tại các hộ gia đình. 

Rác được phân loại thành 3 nhóm: nhóm chất thải hữu cơ (để sản xuất phân compost); chất thải có khả năng tái sử dụng, tái chế và nhóm chất thải còn lại. Tuy nhiên, qua thực tế triển khai công tác phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn của TP.HCM trong giai đoạn trên cũng tồn tại một số bất cập, chưa đồng bộ làm ảnh hưởng đến hiệu quả chung của chương trình. Đặc biệt là tỷ lệ tham gia phân loại rác sinh hoạt tại nguồn từ các hộ gia đình chưa cao cùng với số lượng phương tiện thu gom còn hạn chế dẫn đến có tình trạng người dân đã phân loại tại nhà nhưng lực lượng thu gom lại trộn lẫn với nhóm khác khi thu gom hoặc thu gom chung giữa hộ đã phân loại và hộ không phân loại.

Công tác phân loại chất thải tại nguồn trên địa bàn TP.HCM vẫn còn nhiều khó khăn cần được giải quyết để triển khai đồng bộ. 

Trước thực trạng trên, Sở TN&MT thành phố tiếp tục tham mưu UBND TP.HCM ban hành Quyết định số 09/2021/QĐ-UBND ngày 04/5/2021 sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ một số điều của Quy định quản lý CTRSH trên địa bàn thành phố. Theo đó, CTRSH được phân loại thành 2 nhóm: Nhóm chất thải có khả năng tái chế và nhóm chất thải còn lại. Thời gian qua, Sở TN&MT TP.HCM đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân về công tác phân loại CTRSH. 

Theo kết quả công bố của Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM, có trên 85% người dân Thành phố hiểu được ý nghĩa và sự cần thiết của việc phân loại rác tại nguồn. Bên cạnh đó, trên địa bàn TP.HCM đang dần hình thành thị trường thu mua các chất thải sinh hoạt có thể tái chế đi vào hoạt động; góp phần giảm áp lực trong việc thu gom, vận chuyển cũng như xử lý chất thải rắn sinh hoạt. Do đó, việc triển khai phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn cần được thực hiện liên tục nhằm tạo thói quen cho người dân cũng như phát triển thị trường thu mua các sản phẩm tái chế.

Một trong những thách thức cho công tác phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn ở TP.HCM là Luật Bảo vệ môi trường 2020 có quy định tại Khoản 1 Điều 75 về việc phân loại chất thải rắn sinh hoạt phát sinh từ hộ gia đình, cá nhân được phân loại thành 3 nhóm: Chất thải rắn có khả năng tái sử dụng, tái chế; chất thải thực phẩm và chất thải rắn sinh hoạt khác. Chi phí thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt sẽ thực hiện dựa trên khối lượng hoặc thể tích chất thải đã được phân loại. Thời hạn chậm nhất các tỉnh, thành phố trên cả nước phải chuyển đổi từ các mô hình phân loại, thu gom hiện tại để thực hiện quy định trên là ngày 31/12/2024. 

Để chuyển đổi từ việc phân loại rác sinh hoạt từ 2 nhóm theo Quyết định 09/2021/QĐ-UBND sang 3 nhóm theo quy định mới của Luật Bảo vệ môi trường 2020 thì các đơn vị, địa phương tại TP.HCM cần có thời gian để trao đổi, làm vi ệc với các đơn vị trúng thầu thu gom, vận chuyển xây dựng kế hoạch.

Các đơn vị, rà soát, đầu tư bổ sung trang thiết bị, phương tiện, hạ tầng kỹ thuật phục vụ thu gom, vận chuyển, phương thức thực hiện theo hướng dẫn mới mà Bộ TN&MT đang xây dựng và chuẩn bị ban hành nhằm đảm bảo tính đồng bộ trong việc phân loại, tổ chức thu gom, tránh xảy ra trường hợp người dân đã thực hiện phân loại rồi nhưng trong quá trình thu gom lại trộn lẫn các chất thải đã phân loại vào chung với nhau, gây lãng phí nguồn lực xã hội, làm giảm hiệu quả hoạt động phân loại rác tại nguồn.

Người dân trên địa bàn thành phố tham gia phân loại rác. 

Hiện UBND TP.HCM giao Sở TN&MT phối hợp với UBND TP.Thủ Đức và các quận, huyện rà soát tình hình tổ chức hoạt động thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt sau phân loại. Cơ sở vật chất phục vụ hoạt động lưu giữ, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt sau phân loại để xây dựng lộ trình triển khai phù hợp trên địa bàn thành phố nhằm đảm bảo sự đồng bộ giữa các khâu (thu gom, vận chuyển và xử lý các loại chất thải sau phân loại) khi triển khai phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn thành 3 nhóm theo Luật Bảo vệ môi trường 2020.

Thời gian tới, TP.HCM tiếp tục đẩy mạnh hoạt động truyền thông, nâng cao nhận thức cộng đồng về ý nghĩa, mục đích của phân loại CTRSH tại nguồn, nhất là việc phân loại rác thành 3 nhóm theo Luật Bảo vệ môi trường 2020. Đặc biệt, Sở TN&MT phối hợp với các quận, huyện, TP.Thủ Đức xây dựng dự thảo Đề án phân loại CTRSH tại nguồn với lộ trình triển khai phù hợp, đảm bảo sự đồng bộ giữa các khâu như thu gom, vận chuyển và xử lý các loại chất thải sau phân loại.

Sở TN&MT kiến nghị UBND TP.HCM đẩy mạnh phân cấp, giao các địa phương chủ động nghiên cứu, triển khai đồng bộ các giải pháp, tổ chức triển khai phân loại CTRSH phù hợp với địa phương. Trong quá trình triển khai thực hiện, các địa phương tiếp tục rà soát, thống kê số liệu chất thải sau phân loại, cũng như cơ sở hạ tầng kỹ thuật, địa điểm tập kết, trung chuyển, phương tiện thu gom, vận chuyển… đảm bảo cho công tác phân loại. Đồng thời, tiếp tục thống kê khối lượng sau phân loại, đánh giá hiệu quả, hoàn thiện giải pháp phù hợp với công nghệ xử lý rác của thành phố. 

Hồng Hạnh