Tích hợp phát triển kinh tế, thích ứng biến đổi khí hậu vùng ĐBSCL

TMO - Hệ thống công trình thủy lợi cần được ưu tiên nâng cấp, đầu tư xây dựng nhằm giải quyết tình trạng ngập lụt do triều cường, chống xâm nhập mặn, cung cấp nguồn nước ngọt cho hàng triệu người dân vùng đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL).

Nội dung trên được Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà nhấn mạnh tại cuộc họp nghe báo cáo Đề án Phòng, chống sụt lún đất, sạt lở, ngập úng, hạn hán, xâm nhập mặn vùng ĐBSCL đến năm 2035, tầm nhìn đến năm 2050 vừa diễn ra mới đây.

Theo đó, Đề án Phòng, chống sụt lún đất, sạt lở, ngập úng, hạn hán, xâm nhập mặn vùng ĐBSCL xác định đây là nhiệm vụ quan trọng của cả hệ thống chính trị; đảm bảo tính tổng thể, kết hợp đa mục tiêu; lấy chủ động phòng ngừa là chính, trong đó chú trọng quản trị rủi ro, "làm đâu được đấy", "không hối tiếc"; bảo vệ môi trường giữa các vùng sinh thái ngọt - lợ - mặn; tăng cường sự tham gia của các doanh nghiệp, các tổ chức, cá nhân; ứng dụng khoa học công nghệ tiên tiến.

Tại cuộc họp, lãnh đạo các địa phương khu vực ĐBSCL cho rằng, về căn cơ, lâu dài cần hoàn thiện, khép kín các hệ thống thủy lợi kiểm soát xâm nhập mặn, điều tiết lũ, bảo đảm nguồn nước ngọt phục vụ sản xuất, sinh hoạt cho người dân; tập trung xử lý các khu vực bờ biển, bờ sông bị sạt lở gây nguy hiểm; giải quyết tình trạng ngập úng cục bộ do triều cường; thống nhất các chương trình tái định cư cho người dân di dời khỏi khu vực sạt lở bờ sông/kênh/rạch. Đại diện Bộ Tài chính kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường, các địa phương ĐBSCL bám sát mục tiêu Đề án, khẩn trương xác định các dự án, công trình ưu tiên để đưa vào kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026-2030.

Sụt lún, sạt lở, xâm nhập mặn, hạn hán... đang làm suy giảm phát triển, ảnh hưởng lớn đến đời sống người dân.

Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường tiếp thu đầy đủ các ý kiến góp ý; báo cáo Bộ Chính trị tình hình triển khai các nghị quyết, kết luận, chỉ đạo của Bộ Chính trị, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đối với công tác phòng, chống sụt lún đất, sạt lở, ngập úng, hạn hán, xâm nhập mặn vùng ĐBSCL… đồng thời xây dựng Chương trình chi tiết, cụ thể triển khai ngay từ năm 2025 theo tinh thần.

Chương trình phải đề xuất cụ thể phạm vi, mục tiêu, giải pháp (công trình và phi công trình), cơ chế quản lý, danh mục dự án, nguồn kinh phí… Mục tiêu là giải quyết những vấn đề trước mắt, cấp bách, không hối tiếc, một cách xuyên suốt, liên hoàn, phát huy hiệu quả tổng thể của các công trình phù hợp với 3 vùng sinh thái ngọt - lợ - mặn, kết hợp hài hòa giữa thủy lợi và giao thông.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường xây dựng tiêu chí xác định ưu tiên các công trình cấp bách, tiếp cận theo hướng tổng thể, lâu dài, bền vững. Những hệ thống, công trình thủy lợi đã được đầu tư giai đoạn 1 nhưng cần tiếp tục đầu như Cái Lớn-Cái Bé, Vàm Cỏ, Hàm Luông… phải được thiết kế xây dựng bảo đảm tính liên hoàn, đồng bộ và thống nhất, tránh xung đột giữa hệ thống này với hệ thống khác. Hệ thống công trình thủy lợi cần ưu tiên giải quyết tình trạng ngập lụt do triều cường, chống xâm nhập mặn, cung cấp nguồn nước ngọt", Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà nhấn mạnh.

Phó Thủ tướng giao Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Xây dựng và các địa phương rà soát, bổ sung quy hoạch, tích hợp các chương trình, dự án hỗ trợ di dời dân cư do sạt lở, phòng, chống thiên tai tại ĐBSCL đưa vào nhóm nhiệm vụ cấp bách của Chương trình. Bộ Tài chính, Bộ Nông nghiệp và Môi trường làm việc với Ngân hàng Thế giới (WB) nhằm tích hợp, kết hợp giữa các dự án hạ tầng giao thông với công trình thủy lợi sử dụng nguồn vốn vay của WB.

Các dự án trong Chương trình phải được triển khai ngay các bước chuẩn bị đầu tư, khảo sát, thiết kế, báo cáo nghiên cứu khả thi, giải phóng mặt bằng… trong năm 2025, làm căn cứ bố trí kinh phí thực hiện trong giai đoạn 2026-2030", Phó Thủ tướng nói và đề nghị lựa chọn một số dự án có thể thực hiện theo hình thức đối tác công tư. Ngoài ra, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cần khẩn trương xây dựng dự án tích hợp về phát triển kinh tế, thích ứng biến đổi khí hậu đối với vùng ĐBSCL và TP. HCM, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu thông qua việc xây dựng hệ thống công trình thủy lợi Vũng Tàu – Gò Công.

Đề án Phòng, chống sụt lún đất, sạt lở, ngập úng, hạn hán, xâm nhập mặn vùng ĐBSCL đặt mục tiêu đến năm 2035, chủ động thích ứng với lũ suy giảm; nghiên cứu hoàn thiện hệ thống ô bao phục vụ phát triển kinh tế nông nghiệp thích ứng lũ suy giảm trên đồng bằng; các giải pháp phòng chống sạt lở bờ sông, các hố xói trên sông Tiền và sông Hậu. Đồng thời nâng cấp các đê bao, cải tạo các trục kênh tiêu thoát phòng chống ngập úng khu đô thị, khu dân cư.

Nâng cấp hoàn thiện hệ thống công trình đã hình thành phòng chống hạn, xâm nhập mặn và công trình chuyển nước ngọt ra vùng ven biển. Đồng thời, nghiên cứu xây dựng công trình phòng chống sạt lở bờ sông, kênh, nạo vét các kênh trữ nước, chuyển nước nội vùng và đến ven biển; hoàn thiện các hệ thống thủy lợi chống. Nghiên cứu hoàn thiện hệ thống thủy lợi chủ động cấp nước ngọt, lợ phục vụ nuôi trồng thủy sản. Đầu tư xây dựng, củng cố nâng cấp các tuyến đê biển, hệ thống công trình bảo vệ bờ tại đoạn trọng yếu không có khả năng bồi và trồng rừng; nghiên cứu các giải pháp cấp nước sinh hoạt nông thôn, giảm thiểu khai thác nước ngầm…/.

PHƯƠNG ĐIỀN