Thị trường carbon: Công cụ chuyển đổi mô hình tăng trưởng phát thải thấp

TMO – Việt Nam đã xây dựng nền tảng pháp lý cho thị trường carbon. Cụ thể, Luật Bảo vệ Môi trường 2020 lần đầu tiên quy định về tổ chức và phát triển thị trường carbon.

Sau Hội nghị COP30, các thỏa thuận toàn cầu, đặc biệt là những quy định liên quan đến Điều 6 của Thỏa thuận Paris đang mở ra một giai đoạn mới cho thị trường carbon, nơi các quốc gia, doanh nghiệp và cộng đồng khoa học cùng chung tay thúc đẩy mục tiêu phát thải ròng bằng “0”. Trong bối cảnh đó, Việt Nam đang khẩn trương chuẩn bị cho việc vận hành thị trường carbon trong nước từ đầu năm 2029 và tăng cường hội nhập sâu rộng hơn với các cơ chế trao đổi tín chỉ carbon quốc tế.

Nông nghiệp là một trong những lĩnh vực phát thải, tuy nhiên, nếu áp dụng các giải pháp sản xuất theo hướng 'xanh, sạch' thì nông nghiệp lại hoàn toàn có thể tham gia thị trường carbon, đây được xem là tiềm năng. 

Theo các chuyên gia, thế giới đang bước vào giai đoạn vận hành chính thức Điều 6.4 của Thỏa thuận Paris, cột mốc đánh dấu việc nâng cao các tiêu chuẩn môi trường, minh bạch và tính toàn vẹn trong trao đổi tín chỉ carbon. Thị trường carbon chuyển dịch từ mô hình “bù đắp” sang “đóng góp thực chất”, yêu cầu tín chỉ carbon, đặc biệt là tín chỉ rừng phải thể hiện khả năng giảm phát thải thật, ổn định lâu dài và minh bạch.

Những tiêu chuẩn mới đồng nghĩa với việc các tín chỉ chất lượng thấp hoặc thiếu minh bạch gần như không còn chỗ đứng trên thị trường quốc tế. Các cơ chế liên quan đến Điều 6.4 sẽ trở thành khung tham chiếu quan trọng cho các quốc gia, trong đó có Việt Nam, xây dựng, giao dịch và công nhận tín chỉ phục vụ mục tiêu Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC).

Trong những năm gần đây, Việt Nam đã xây dựng nền tảng pháp lý cho thị trường carbon. Cụ thể, Luật Bảo vệ Môi trường 2020 lần đầu tiên quy định về tổ chức và phát triển thị trường carbon; Nghị định 06/2022/NĐ-CP cùng Nghị định 119/2025/NĐ-CP xác lập lộ trình đến năm 2028 và vận hành chính thức từ 2029.

Ngoài ra, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang tiếp tục cụ thể hóa các quy định trên vào dự thảo Nghị định về trao đổi quốc tế kết quả giảm nhẹ phát thải và tín chỉ carbon; dự thảo Nghị định về hấp thụ và lưu giữ carbon của rừng; dự thảo Nghị định về vận hành sàn giao dịch carbon trong nước. Các quy định mới cũng sẽ nội tiêu chuẩn quốc tế sau COP30.

Theo các chuyên gia, Việt Nam sẽ xây dựng thị trường carbon không chỉ ưu tiên khối lượng giao dịch, mà coi đây là công cụ để chuyển đổi mô hình tăng trưởng phát thải thấp. Do đó, sẽ không chạy theo số lượng tín chỉ giá rẻ, mà tập trung vào chất lượng để đảm bảo lợi ích quốc gia và uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế.

VŨ MINH