Thái Nguyên: Tăng cường số hóa trong công tác quản lý, giám sát rừng

TMO - Thực hiện chủ trương chuyển đổi số trong lĩnh vực lâm nghiệp, tỉnh Thái Nguyên đã áp dụng nhiều giải pháp công nghệ hiện đại để quản lý, giám sát rừng. Hoạt động này không chỉ giúp tối ưu hóa công tác quản lý nhà nước về lâm nghiệp mà còn tạo nền tảng cho việc bảo tồn đa dạng sinh học và ứng phó với biến đổi khí hậu.

Trước những thách thức ngày càng lớn, việc số hóa dữ liệu rừng giúp các cấp chính quyền tỉnh Thái Nguyên xây dựng hệ thống quản lý tập trung, dễ dàng cập nhật và theo dõi biến động về diện tích, hiện trạng rừng.

Các ứng dụng công nghệ  như vệ tinh, GIS, thiết bị bay không người lái (drone) hay hệ thống cảnh báo cháy rừng tự động được địa phương tích cực triển khai, góp phần hỗ trợ lực lượng chức năng phát hiện nhanh tình trạng chặt phá, lấn chiếm đất rừng để kịp thời xử lý.

Ngoài ra, công tác giám sát trực tuyến còn giúp tiết kiệm chi phí, giảm áp lực cho lực lượng quản lý rừng vốn còn mỏng, đồng thời tăng tính minh bạch và chính xác trong báo cáo. Sự vào cuộc quyết liệt của chính quyền cùng việc huy động các nguồn lực công nghệ từ doanh nghiệp, tổ chức đã và đang góp phần hiện đại hóa ngành lâm nghiệp của tỉnh. Là một trong những địa phương có diện tích rừng lớn, với hơn 557.500ha, độ che phủ rừng đạt 62,3%, những năm qua lực lượng Kiểm lâm tỉnh Thái Nguyên  luôn chú trọng ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số để hỗ trợ giám sát, quản lý, bảo vệ rừng hiệu quả.

Đơn cử, tại Hạt Kiểm lâm số 10, đơn vị đang thực hiện nhiệm vụ quản lý, bảo vệ rừng, phát triển rừng và phòng cháy, chữa cháy rừng trên địa bàn 5 xã: Chợ Mới, Thanh Thịnh, Yên Bình, Tân Kỳ,Thanh Mai của tỉnh Thái Nguyên. Tổng diện tích rừng cần quản lý là hơn 46.500ha, trong đó có trên 29.100ha rừng tự nhiên, gần 21.000ha rừng trồng. Với địa bàn rộng, địa hình phức tạp, lực lượng kiểm lâm mỏng, nên hoạt động gặp nhiều khó khăn.

Tuy nhiên, những năm gần đây, đơn vị đã tăng cường ứng dụng công nghệ vào hoạt động nghiệp vụ, từ đó từng bước nâng cao hiệu quả công tác quản lý, bảo vệ rừng.  Hiện nay, để cập nhật dữ liệu rừng, thay vì sử dụng bản đồ giấy, GPS cầm tay, cán bộ Hạt Kiểm lâm số 10 sử dụng phần mềm MapInfor và phần mềm FRMS (phần mềm chuyên ngành) để cập nhật theo dõi diễn biến rừng.

Trên điện thoại thông minh, cán bộ Kiểm lâm cài đặt phần mềm Vtools, FRMS Mobile dùng để đo khoảng cách, diện tích, chu vi trực tiếp trên bản đồ, xác định vị trí hiện tại và hướng nhìn thực tế. Phần mềm còn giúp nhập dữ liệu, lưu ảnh thực địa, chia sẻ dữ liệu và xuất file nhanh, sử dụng giải đoán ánh vệ tinh để phát hiện sớm các vụ phá rừng.

Bên cạnh đó, tại Hạt Kiểm lâm số 10, đơn vị đã lắp đặt biển báo cháy rừng tự động, thông qua việc thu thập và xử lý dữ liệu thông tin khí tượng (nhiệt độ, độ ẩm), biển báo tự động kịp thời đưa ra cấp cảnh báo, đặc biệt trong những trường hợp khẩn cấp có thể kịp thời cảnh báo.

Số hoá góp phần quản lý, giám sát rừng hiệu quả hơn. (Ảnh minh hoạ: BNNMT). 

Người quản lý có thể điều khiển biển thông qua ứng dụng trên điện thoại di động thông minh. Song song đó, tại Hạt Kiểm lâm số 14, công tác quản lý, cập nhật và theo dõi diễn biến tài nguyên rừng thực hiện trên phần mềm FRMS đã được sử dụng thường xuyên, phát huy tối đa hiệu quả. Nếu như trước đây, để cập nhật diễn biến rừng, phải sử dụng GPS cầm tay và bản đồ giấy, thì hiện nay, thông qua phần mềm FRMS, từ nền bản đồ số hiện trạng rừng của năm liền trước, xuất từ phần mềm FRMS, cán bộ Kiểm lâm sử dụng phần mềm MapInfo, Global mapper chuyển thành dạng bản đồ file ảnh có gắn tọa độ để mở trên điện thoại thông minh.

Phần mềm giúp xem trực tiếp từng lô rừng trên điện thoại. Khi đi thực địa, có thể khoanh vẽ lô rừng lên bản đồ số, xác định vị trí. Đại diện Hạt Kiểm lâm số 14, tỉnh Thái Nguyên cho biết, đơn vị xác định việc cập nhật, theo dõi diễn biến rừng tại các lô đòi hỏi tính chính xác cao.

Hiện nay, việc ứng dụng công nghệ chuyển đổi số đã hỗ trợ cho lực lượng Kiểm lâm địa bàn cập nhật được ranh giới, quy hoạch, cập nhật các dữ liệu cơ bản, sau đó chuyển số liệu sang máy vi tính để số hóa. Ứng dụng chuyển đổi số đã mở ra hướng phát triển lâm nghiệp hiện đại cho tỉnh Thái Nguyên. Hệ thống giám sát, cập nhật dữ liệu thời gian thực không chỉ giúp lực lượng Kiểm lâm nắm chắc hiện trạng, kịp thời phát hiện vi phạm, mà còn hỗ trợ người dân, chính quyền địa phương chung tay bảo vệ rừng.

Với sự hỗ trợ của dữ liệu số hóa, công nghệ viễn thám và hệ thống giám sát hiện đại, công tác quản lý rừng đã được nâng lên một tầm cao mới, nhanh chóng, chính xác và hiệu quả hơn. Đây là minh chứng rõ nét cho việc chuyển đổi số không chỉ giới hạn trong các lĩnh vực kinh tế - xã hội mà còn đóng vai trò quan trọng trong bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học.

Thực tiễn triển khai cho thấy, việc số hóa giúp giảm thiểu rủi ro cháy rừng, khai thác trái phép và xâm lấn đất rừng, đồng thời tối ưu hóa nguồn lực quản lý. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu diễn biến phức tạp, cách làm này càng có ý nghĩa khi góp phần duy trì độ che phủ rừng, bảo vệ môi trường và nâng cao sinh kế cho người dân trên toàn tỉnh Thái Nguyên.

Hoàng Chiến