Tập trung phát triển công nghệ đo đạc, bản đồ và viễn thám

TMO - Ngành đo đạc, bản đồ và viễn thám hiện đang được Việt Nam chú trọng đầu tư, ứng dụng công nghệ hiện đại nhằm phục vụ hiệu quả cho quy hoạch, quản lý tài nguyên. Việc tập trung phát triển lĩnh vực này góp phần nâng cao chất lượng dữ liệu không gian, hỗ trợ chuyển đổi số trong quản lý nhà nước và các ngành kinh tế mũi nhọn.

Trong bối cảnh chuyển đổi số và phát triển kinh tế dựa trên nền tảng dữ liệu, việc tập trung phát triển công nghệ đo đạc, bản đồ và viễn thám đang trở thành xu hướng tất yếu. Đây là những lĩnh vực đóng vai trò quan trọng trong công tác quy hoạch, quản lý tài nguyên, giám sát môi trường, hạ tầng và ứng phó với biến đổi khí hậu.

Việc ứng dụng các công nghệ hiện đại như ảnh viễn thám, bản đồ số và trí tuệ nhân tạo (AI)…đang giúp cải thiện đáng kể độ chính xác, tốc độ và hiệu quả trong thu thập, xử lý và phân tích dữ liệu không gian. Đồng thời, dữ liệu bản đồ và viễn thám còn là nền tảng hỗ trợ ra quyết định trong nhiều ngành như nông nghiệp, giao thông, đô thị và quốc phòng.

Lãnh đạo Vụ Khoa học và Công nghệ (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, giai đoạn 2021 - 2025, khoa học công nghệ (KHCN) lĩnh vực đo đạc và bản đồ tập trung vào nghiên cứu và phát triển các công nghệ, thiết bị thu nhận dữ liệu địa lý cũng như ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và công nghệ số trong việc xây dựng cơ sở dữ liệu địa lý quốc gia.  Đối với lĩnh vực viễn thám, các kết quả nghiên cứu đã góp phần quan trọng vào việc xây dựng hệ thống văn bản pháp lý liên quan đến viễn thám cũng như các quy trình ứng dụng viễn thám trong giám sát tài nguyên, môi trường và thiên tai.

Các giải pháp công nghệ mới đã giúp tự động trích xuất thông tin về các hiện tượng thiên tai như bão, ngập lụt và trượt lở đất đá từ dữ liệu viễn thám. Nổi bật, công nghệ viễn thám cũng đã được ứng dụng trong việc xây dựng các kịch bản dòng chảy lũ về hồ chứa giúp giảm thiểu ảnh hưởng của thiên tai đối với các khu vực hạ du.

Ngoài ra, việc giám sát sự biến động của hệ thực vật vùng ven biển và theo dõi hoạt động khai thác khoáng sản cũng đã đạt được những kết quả đáng kể, góp phần bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.

Bên cạnh đó, một số nhiệm vụ quan trọng khác đã được triển khai gồm phát triển phương pháp nhận dạng dịch vụ hệ sinh thái từ dữ liệu vệ tinh, xây dựng quy trình thu nhận và xử lý dữ liệu tài sản ngầm 3D, góp phần hoàn thiện hệ thống quy chuẩn kỹ thuật cho công tác quản lý tài nguyên và môi trường.

Đặc biệt, các đơn vị đã thành công trong việc xây dựng và ban hành các tiêu chuẩn quốc gia (TCVN) và quy chuẩn kỹ thuật (QCVN). Các tiêu chuẩn, quy chuẩn này không chỉ giúp nâng cao chất lượng công tác đo đạc bản đồ mà còn đảm bảo tính đồng bộ và chuẩn xác trong việc xử lý và quản lý dữ liệu địa lý. Căn cứ kế hoạch của Bộ Nông nghiệp và Môi trường thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, năm 2026, lĩnh vực đo đạc, bản đồ, viễn thám có tổng cộng 21 nhiệm vụ KHCN được các tổ chức, cá nhân đề xuất.

Vùng Đồng bằng sông Cửu Long đã ứng dụng công nghệ viễn thám trong dự báo sản xuất nông nghiệp. (Ảnh minh hoạ). 

Trên cơ sở đó, Vụ Khoa học và Công nghệ đã rà soát và đề xuất 9 nhiệm vụ ưu tiên, trong đó có 5 nhiệm vụ trong lĩnh vực đo đạc bản đồ và 4 nhiệm vụ trong lĩnh vực viễn thám. Các nhiệm vụ này đều có tính chất đặc thù, yêu cầu trình độ nghiên cứu cao và có tính ứng dụng rộng rãi trong công tác quản lý và phát triển kinh tế - xã hội.

Bên cạnh đó, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Phương Hoa cho rằng, các nhiệm vụ KHCN trong lĩnh vực đo đạc bản đồ, viễn thám không chỉ đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước mà còn phải đi đầu trong việc ứng dụng công nghệ mới để phục vụ công tác giám sát, bảo vệ tài nguyên và môi trường. Do đó, các đơn vị cần tiếp tục tư duy về những đề tài nghiên cứu có tính định hướng lâu dài.

Đặc biệt, các cục và viện nghiên cứu phải phối hợp chặt chẽ với nhau để đề xuất các nhiệm vụ nghiên cứu phù hợp với chiến lược phát triển của ngành đo đạc bản đồ, viễn thám, bảo đảm các nghiên cứu này gắn liền với các nội dung chiến lược đã được phê duyệt. Phát triển KHCN đo đạc, bản đồ và viễn thám phải trở thành yếu tố then chốt giúp Việt Nam bắt kịp xu thế toàn cầu và đạt được những bước tiến vững chắc trong công tác quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững trong tương lai.

Trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ trên toàn cầu, ứng dụng công nghệ hiện đại nổi lên như một công cụ then chốt trong việc giám sát tài nguyên, bảo vệ môi trường và thúc đẩy phát triển nông nghiệp hiện đại.

Theo Nghị quyết 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị, Đảng và Nhà nước xác định rõ: đầu tư cho khoa học và công nghệ chính là đầu tư cho phát triển. Đây là cơ hội để ngành viễn thám bứt phá, tận dụng nguồn lực đầu tư và cơ chế chính sách mới nhằm đổi mới sáng tạo, ứng dụng mạnh mẽ trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), Internet vạn vật (IoT), điện toán đám mây và công nghệ chuỗi khối vào các bài toán giám sát nhanh, tự động hóa trong nông nghiệp và môi trường.

Sự kết hợp giữa các công nghệ đo đạc, bản đồ và viễn thám giúp nâng cao năng suất, giảm chi phí, giảm thiểu rủi ro thiên tai và tác động môi trường, đồng thời thúc đẩy chuyển đổi số nông nghiệp. Đây là bước tiến tất yếu để xây dựng nền nông nghiệp thông minh, thích ứng với biến đổi khí hậu và đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững.

Khánh Ngọc