Tăng cường kết nối, hợp tác trong giảm thiểu ô nhiễm rác thải nhựa

TMO - Việt Nam xếp thứ 17 trong 109 quốc gia có mức độ ô nhiễm rác thải nhựa lớn nhất thế giới. Thực trạng này đòi hỏi Việt Nam cần đẩy mạnh triển khai các giải pháp giảm thiểu rác thải nhựa, trong đó việc tăng cường kết nối, hợp tác quốc tế sẽ góp phần giải quyết những thách thức trong ô nhiễm rác thải nhựa hiện nay. 

Theo số liệu thống kê từ Bộ Tài nguyên và Môi trường, mỗi năm tại Việt Nam có khoảng 1,8 triệu tấn rác thải nhựa thải ra môi trường, 0,28 triệu đến 0,73 triệu tấn trong số đó bị thải ra biển - nhưng chỉ 27% trong số đó được tái chế, tận dụng bởi các cơ sở, doanh nghiệp. Tuy nhiên, có đến 90% rác thải nhựa được xử lý theo cách chôn, lấp, đốt và chỉ có 10% còn lại là được tái chế.

Thống kê của Hiệp hội Nhựa Việt Nam, lượng chất thải nhựa và túi nylon ở Việt Nam chiếm khoảng 8% đến 12% chất thải rắn sinh hoạt, nhưng chỉ có khoảng 11% đến 12% số lượng chất thải nhựa, túi ni-lông được xử lý, tái chế, số còn lại chủ yếu là chôn lấp, đốt và thải ra ngoài môi trường. Ðây là lý do có thể dẫn đến thảm họa môi trường, đặc biệt là ô nhiễm đại dương. 

Việt Nam xếp thứ 17 trong 109 quốc gia có mức độ ô nhiễm rác thải nhựa lớn nhất thế giới. Ảnh: Lekima Hùng 

Trước thực trạng trên, Việt Nam cũng đã ban hành Kế hoạch hành động quốc gia về quản lý rác thải nhựa đại dương đến năm 2030; triển khai thực hiện Đề án Việt Nam chủ động chuẩn bị và tham gia xây dựng Thỏa thuận toàn cầu về ô nhiễm nhựa đại dương.

Việt Nam đã khởi động Chương trình Đối tác hành động toàn cầu về nhựa tại Việt Nam và đặt mục tiêu đến năm 2030 giảm 75% rác thải nhựa đại dương... Cùng với việc triển khai nhiều chính sách, việc đẩy mạnh kết nối, hợp tác quốc tế trong giải quyết những thách thức ô nhiễm rác thải nhựa cũng được chú trọng triển khai. 

Vừa qua, trong khuôn khổ của Chương trình Đối tác đổi mới sáng tạo Việt Nam – Australia, Bộ Khoa học và Công nghệ Việt Nam phối hợp với Bộ Ngoại giao và Thương mại Australia ra mắt Trung tâm kết nối đổi mới sáng tạo giảm thiểu nhựa tại Việt Nam.

Trung tâm được đánh giá là sẽ giúp Việt Nam tăng cường hợp tác giữa các bên liên quan, thúc đẩy đầu tư, thu hút các nguồn tài trợ mới và tăng cường năng lực đổi mới sáng tạo nhằm xác định các cơ hội công nghệ cao để giải quyết rác thải nhựa và biến rác thải nhựa thành các giải pháp thực tiễn trên toàn khu vực.

Đồng thời, tạo điều kiện thuận lợi cho việc nâng cao kỹ năng cho doanh nhân Việt Nam, hệ sinh thái đổi mới sáng tạo cũng như hỗ trợ hành trình tăng trưởng của các dự án kinh doanh mạo hiểm trong giai đoạn đầu; đồng thời tạo điều kiện và tạo động lực cho các thị trường tự duy trì một cách đa dạng, khuyến khích sự hợp tác giữa các nhà nghiên cứu, tổ chức phi chính phủ, doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp khởi nghiệp... thông qua các hoạt động khởi xướng, xây dựng và phát triển các giải pháp thay đổi quan điểm về chất thải nhựa.

Thời gian qua, Việt Nam đang tiếp tục thực hiện Dự án "Suy nghĩ lại về nhựa - giải pháp kinh tế tuần hoàn cho rác thải biển" do Liên minh châu Âu (EU) và Bộ Hợp tác kinh tế và Phát triển Liên bang Đức (BMZ) tài trợ. Theo đó, Dự án đã hợp tác với Bộ TN&MT, Bộ Công thương, Bộ GTVT và Bộ NN&PTNT triển khai các hoạt động liên quan đến các chủ đề quản lý chất thải nhựa, sản xuất và tiêu dùng bền vững, giảm rác thải nhựa trên biển và truyền thông nâng cao nhận thức.

Tỉnh Phú Yên triển khai thu gom rác thải biền bằng tàu đánh cá 

Đặc biệt, Dự án đã phối hợp với các cơ quan đối tác Việt Nam nhằm triển khai bốn dự án thí điểm: Tăng cường thu gom, phân loại và tái chế bao bì nhựa; Thành lập Liên minh các nhà bán lẻ giảm tiêu thụ túi ni lông sử dụng một lần; Quản lý chất thải từ tàu biển tại các cảng của Việt Nam; Mô hình Thu gom rác thải biển bằng tàu đánh cá tại tỉnh Phú Yên, cùng các chiến dịch nâng cao nhận thức như chiến dịch “Quái nhựa” tại TP. Hồ Chí Minh, Thu dọn rác tại khu vực ven biển vịnh Xuân Đài, tỉnh Phú Yên. 

Đô thị giảm nhựa là một sáng kiến của Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên (WWF) nhằm kết nối các thành phố và các điểm đến du lịch cùng hành động chống lại ô nhiễm nhựa. Thông qua chương trình, WWF nâng cao năng lực cho các địa phương nhằm đạt được mục tiêu không rác nhựa trong thiên nhiên vào năm 2030.

Gần đây nhất Côn Đảo trở thành điểm thứ 9 trong mạng lưới đô thị giảm nhựa tại Việt Nam, cùng với các địa phương: Thành phố Hà Tĩnh (tỉnh Hà Tĩnh); thành phố Phú Quốc và thành phố Rạch Giá (Kiên Giang); quận Thanh Khê – thành phố Đà Nẵng; thành phố Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên; thành phố Tân An, tỉnh Long An; thành phố Huế, huyện A Lưới – tỉnh Thừa Thiên – Huế. 

Thông qua Dự án, WWF hỗ trợ Việt Nam thực hiện các hoạt động bảo vệ môi trường liên quan đến quản lý chất thải rắn nói chung và rác thải nhựa nói riêng; giảm thiểu tác động của rác thải nhựa đến các hệ sinh thái biển; bảo tồn đa dạng sinh học môi trường biển, đặc biệt tại các Khu bảo tồn biển đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi ô nhiễm nhựa đại dương.

Đồng thời, nâng cao kiến thức của cộng đồng, xã hội về mối liên quan giữa việc xả thải rác nhựa và hậu quả tiêu cực lên môi trường biển và sức khỏe con người; nâng cao năng lực cán bộ trong quản lý, thực hiện các hoạt động liên quan đến quản lý chất thải nhựa, rác thải nhựa đại dương.

Tại Việt Nam, mạng lưới đối tác và các bên liên quan về vấn đề rác thải nhựa đại dương có khoảng 70 dự án và chương trình được thực hiện tại 19/28 tỉnh, thành phố ven biển và các huyện đảo, đã thúc đẩy được sự tham gia, kết nối và hợp tác thể hiện cam kết mạnh mẽ của Việt Nam để giải quyết vấn đề ô nhiễm nhựa toàn cầu.

Thời gian qua, Việt Nam nỗ lực giải quyết vấn đề rác thải nhựa thông qua đổi mới căn bản trong chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường như: thông qua Luật Bảo vệ môi trường 2020; Ban hành Kế hoạch hành động quốc gia về quản lý rác thải nhựa đại dương đến năm 2030; Thiết lập cơ chế đối tác cho phép doanh nghiệp sản xuất và cơ quan chính phủ hợp tác trong giải quyết vấn đề ô nhiễm chất thải nhựa.

Hồng Liên