Sơn La đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong bảo vệ rừng

TMO - Toàn tỉnh Sơn La có hơn 593.268 ha rừng tự nhiên, 76.528 ha rừng trồng. Đây là nguồn tài nguyên lớn địa phương này tập trung phát triển lâm nghiệp bền vững, qua đó thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội nhất là ổn định sinh kế cho người dân. 

Theo Chi cục Kiểm lâm Sơn La, những năm trước đây, mặc dù nhận được nhiều sự hỗ trợ, phối hợp của các cấp, ngành, cơ quan, đơn vị; sự nỗ lực cố gắng của toàn ngành trong công tác quản lý, bảo vệ và phòng cháy, chữa cháy rừng, nhưng do địa hình rừng núi phức tạp, xa xôi, hiểm trở, đi lại khó khăn, trong khi lực lượng kiểm lâm tại các địa phương mỏng, cho nên việc kiểm soát, phát hiện, ngăn chặn, xử lý các vi phạm về lâm nghiệp có khi chưa kịp thời.

Cùng với đó, trang thiết bị phục vụ quản lý, bảo vệ rừng, nhất là thiết bị công nghệ cao trong giám sát nhằm phát hiện sớm các vi phạm, các mối nguy hại ảnh hưởng đến tài nguyên rừng dù đã được trang bị nhưng số lượng rất hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ được giao.

Trước những thách thức trên, Chi cục Kiểm lâm Sơn La xác định, ứng dụng khoa học - công nghệ, chuyển đổi số vào thực tiễn quản lý, bảo vệ rừng, theo dõi diễn biến tài nguyên rừng và phòng cháy, chữa cháy rừng là giải pháp cốt lõi, góp phần giúp lực lượng kiểm lâm thực hiện tốt nhiệm vụ. Đến nay, công  tác theo dõi diễn biến rừng trên địa bàn tỉnh được thực hiện qua ứng dụng hệ thống GIS và viễn thám. Diện tích rừng đã tăng từ 654.696 ha năm 2021 lên 671.596 ha năm 2024, độ che phủ đạt 47,6%. 

Tại Khu bảo tồn thiên nhiên Mường La, Hạt Kiểm lâm phụ trách quản lý hơn 33 nghìn ha rừng. Tuy nhiên, nhân lực mỏng, trong khi khối lượng công việc và trách nhiệm bảo vệ rừng ở đây rất lớn. Trước đây, khi chưa áp dụng công nghệ số, công tác tuần tra và bảo vệ rừng chủ yếu dựa vào sức người với những phương tiện thô sơ. Lực lượng kiểm lâm phải đi bộ xuyên rừng, ăn ngủ tại chỗ trong nhiều ngày. Việc ghi chép số liệu tuần tra hoàn toàn bằng giấy bút, tọa độ điểm nóng hay vị trí vi phạm được xác định chủ yếu nhờ kinh nghiệm kết hợp với thiết bị GPS.  

Công tác bảo vệ rừng tại các địa phương được cải thiện rõ rệt nhờ đẩy mạnh ứng dụng khoa học - công nghệ (Ảnh minh họa). 

Những năm trở lại đây, công tác quản lý, bảo vệ rừng tại Khu bảo tồn thiên nhiên Mường La đã được nâng cao rõ rệt nhờ ứng dụng công nghệ số. Các phần mềm như SMART hỗ trợ quản lý và báo cáo tuần tra; FRMS Desktop và FRMS Mobile giúp theo dõi diễn biến rừng trên máy tính và điện thoại; cùng các thiết bị bay không người lái (UAV, drone, flycam), camera giám sát, công nghệ viễn thám và ảnh vệ tinh cho phép ghi lại vị trí, hình ảnh, video minh chứng trực quan. Qua đó, lực lượng kiểm lâm có thể nhanh chóng phát hiện biến động rừng, khoanh vùng điểm nóng và xử lý kịp thời.

Ngoài ra, với việc ứng dụng công nghệ viễn thám, việc phát hiện các vi phạm về tài nguyên rừng được cải thiện. Công nghệ giúp cán bộ kiểm lâm phát hiện nhanh các biến động, vi phạm liên quan rừng. Sau đó, cán bộ kiểm lâm có thể sử dụng flycam để khoanh vùng chính xác vị trí, mức độ vi phạm. Thông qua dữ liệu GPS và bản đồ số, lực lượng kiểm lâm có thể xác định tuyến đường ngắn nhất để nhanh chóng tiếp cận hiện trường vụ việc. Tại những vị trí lắp đặt hệ thống bẫy ảnh, camera giám sát có thể phát hiện các đối tượng, hành vi vi phạm ngay lập tức.

Thời gia qua, Chi cục Kiểm lâm tỉnh cung cấp tài khoản sử dụng, đăng nhập vào phần mềm để cập nhật và báo cáo diễn biến rừng và đất lâm nghiệp phục vụ công tác công bố hiện trạng rừng hàng năm trên địa bàn tỉnh. Cung cấp và quản lý đối với hơn 300 tài khoản đối với hệ thống theo dõi diễn biến rừng và đất lâm nghiệp trên máy tính bảng để thu thập số liệu phục vụ công tác theo dõi diễn biến rừng tại cơ sở...

Nhờ có sự hỗ trợ của các thiết bị, phần mềm và ứng dụng công nghệ thông tin đã đem lại hiệu quả thiết thực trong công tác giữ rừng trên địa bàn tỉnh. Thông qua các ứng dụng công nghệ và thiết bị hiện đại, đã giúp lực lượng kiểm lâm trên địa bàn tỉnh phát hiện hàng trăm điểm cháy. Rất nhiều vị trí nghi xảy ra biến động rừng cũng được phát hiện và được xử lý kịp thời… góp phần nâng cao tỷ lệ che phủ rừng.

Hướng tới mục tiêu phát triển lâm nghiệp bền vững, tỉnh Sơn La đặt mục tiêu đến năm 2030 ổn định tỷ lệ che phủ rừng ở mức 48,5%, gắn phát triển nông – lâm nghiệp với bảo vệ môi trường, phát triển kinh tế theo chuỗi giá trị. Thời gian tới, Sơn La sẽ quản lý rừng theo tiêu chuẩn quản lý rừng bền vững, gắn bảo vệ, phát triển rừng với bảo tồn đa dạng sinh học và các dịch vụ môi trường rừng.

Phát huy tối đa các dịch vụ hệ sinh thái rừng theo hướng bền vững như dịch vụ hấp thụ và lưu giữ cac-bon của rừng và các dịch vụ mới khác để tạo nguồn thu tái đầu tư bảo vệ và phát triển rừng. Tăng cường ứng dụng khoa học, công nghệ viễn thám, hệ thống thông tin địa lý trong theo dõi diễn biến rừng và phòng cháy, chữa cháy rừng.../.

Nguyễn Lâm