Số hóa quản lý rừng, bước tiến mới trong bảo vệ “tài nguyên xanh”

TMO - Số hóa quản lý rừng đang trở thành bước tiến quan trọng của Đà Nẵng trong chiến lược bảo vệ môi trường và thích ứng biến đổi khí hậu. Việc áp dụng công nghệ giúp thành phố không chỉ giám sát rừng chặt chẽ hơn mà còn phát huy giá trị sinh thái, du lịch và phát triển kinh tế xanh một cách bền vững.

Đà Nẵng đang từng bước hiện đại hóa công tác quản lý rừng thông qua việc ứng dụng công nghệ số, đánh dấu bước tiến quan trọng trong bảo vệ “tài nguyên xanh” của thành phố. Hệ thống quản lý rừng thông minh đã giúp lực lượng kiểm lâm theo dõi biến động rừng theo thời gian thực, phát hiện sớm nguy cơ cháy rừng hay xâm lấn đất rừng.

Bên cạnh đó, việc số hóa dữ liệu rừng cũng giúp nâng cao tính minh bạch, chính xác trong quản lý, tạo cơ sở khoa học cho quy hoạch, trồng mới và phục hồi rừng. Các ứng dụng công nghệ còn được kết nối với người dân địa phương, cho phép phản ánh nhanh hiện tượng vi phạm, hình thành mạng lưới “mắt rừng” cộng đồng hiệu quả.

Mô hình quản lý rừng thông minh không chỉ góp phần bảo vệ hệ sinh thái, đa dạng sinh học mà còn mở ra hướng phát triển du lịch sinh thái, kinh tế xanh gắn với bảo tồn tài nguyên. Đây được xem là bước đi tiên phong của Đà Nẵng trong hành trình chuyển đổi số ngành lâm nghiệp và phát triển đô thị bền vững.

Sau quá trình sáp nhập với tỉnh Quảng Nam (cũ), diện tích rừng của Đà Nẵng được mở rộng. Trước đó, tại Chi cục Kiểm lâm tỉnh Quảng Nam (cũ) đã tiên phong ứng dụng thiết bị bay không người lái gắn camera giám sát để phục vụ quản lý, bảo vệ rừng và bảo tồn đa dạng sinh học, trong đó có khả năng phục vụ tính trữ lượng carbon rừng. Cụm thiết bị này không chỉ đáp ứng, phục vụ công tác quản lý, bảo vệ rừng, bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học tốt hơn, mà còn có thể bay tầm thấp để đo, thu thập dữ liệu chiều cao tán cây phục vụ tính trữ lượng carbon rừng…

Bên cạnh đó, vào năm 2024, UBND huyện Hòa Vang (cũ) cũng bắt đầu mua sắm các thiết bị bay không người lái kèm thiết bị giám sát, theo dõi lâm nghiệp, đất đai… tại các địa bàn miền núi và đã đưa vào sử dụng từ đầu năm 2025. Theo chia sẻ của đơn vị chức năng trong quản lý, bảo vệ rừng, để tính chính xác trữ lượng carbon rừng thì cần gắn cảm biến lidar, nhưng cảm biến này đắt tiền.

Trong điều kiện việc mua sắm trang thiết bị công nghệ bằng ngân sách thành phố cho mục đích này còn khó khăn thì trước mắt có thể ứng dụng cảm biến quang học RGB kết hợp với dữ liệu bản đồ nền (mặt đất) càng dày thì việc tính trữ lượng carbon càng tương đối chính xác. Hiện nay, ngành kiểm lâm thành phố Đà Nẵng mới đã áp dụng nhiều giải pháp công nghệ vào công tác của mình, trong đó có công nghệ Smart (Spatial monitoring and reporting tool - một công cụ số hóa dữ liệu không gian).

Tất cả dữ liệu về tuần tra bảo vệ rừng áp dụng công nghệ smart đều được gửi về Chi cục Kiểm lâm thành phố. Ngành kiểm lâm cũng cài đặt trên hệ thống để tự động tích hợp dữ liệu từ các hạt kiểm lâm để đồng bộ về mặt dữ liệu thay vì quản lý bằng cách gửi số liệu qua thư điện tử, tin nhắn như trước đây. Đồng thời, cập nhật được bản đồ nền, hiện trạng rừng của thành phố Đà Nẵng lên phần mềm theo dõi diễn biến rừng của Cục Kiểm lâm (FRMS).

Lực lượng kiểm lâm sử dụng thiết bị định vị GPS kết nối các máy móc ở nhiều vị trí để chuyển tải dữ liệu về biến động của rừng. (Ảnh: BQT). 

Trong đó có trích riêng phần cảnh báo cháy rừng, cảnh báo mất rừng trên địa bàn thành phố để gửi các đơn vị, chủ rừng theo dõi, xác minh nhằm biết và nắm bắt sớm. Cùng với đó, lập ranh giới quản lý, bảo vệ rừng cấp xã, cấp chủ rừng (không còn cấp huyện) trên địa bàn thành phố và xây dựng bộ dữ liệu áp dụng smart mới theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Chi cục Kiểm lâm thành phố cũng đề xuất triển khai xây dựng hệ thống quản lý, bảo vệ rừng và phòng cháy, chữa cháy rừng thông minh, trong đó có 16 trụ lắp camera cảnh báo cháy rừng, mất rừng và hỗ trợ xây dựng thành phố thông minh.

Theo lãnh đạo Sở  Nông nghiệp và Môi trường Đà Nẵng, hiện đã có quy định về giám sát đa dạng sinh học theo định kỳ. Tuy nhiên, thành phố cũng đang cần sự hỗ trợ của các nhà khoa học về cách thức ứng dụng khoa học công nghệ giám sát đa dạng sinh học, nhất là công nghệ mới; đồng thời hỗ trợ tích hợp toàn bộ cơ sở dữ liệu cũng như xây dựng được bộ công cụ về giám sát này. Qua đó không chỉ phục vụ cho công việc quản lý nhà nước, xây dựng các chính sách của các cơ quan chức năng mà người dân, cộng đồng cũng có thể tham gia giám sát được.

Bên cạnh đó, quan tâm đánh giá các tác động của sinh vật ngoại lai và thủy sinh vật ngoại lai đối với đa dạng sinh học cũng như việc phát triển kinh tế - xã hội của thành phố… Việc ứng dụng công nghệ hiện nay sẽ tạo được dữ liệu để làm nền tảng vững chắc cho việc đưa ra những quyết định trong tương lai.

Theo các chuyên gia, những năm gần đây, nhiều công nghệ tiên tiến đã được đưa vào áp dụng như smart, bẫy ảnh, thiết bị bay không người lái (drone) và cảm biến IoT, viễn thám (GIS), trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (big data)…

Tuy nhiên, phạm vi và chiều sâu của việc ứng dụng công nghệ hiện nay còn chưa đồng bộ, dữ liệu còn phân tán, cơ chế phối hợp liên ngành chưa thực sự hiệu quả… Do đó, bên cạnh áp dụng các công nghệ vào quản lý bảo vệ rừng và bảo tồn đa dạng sinh học, cần có sự kết nối dữ liệu, nhân lực và trách nhiệm của nhiều bên liên quan.

Đẩy mạnh số hóa quản lý rừng cho thấy tầm nhìn dài hạn trong bảo vệ môi trường và phát triển bền vững tại TP.Đà Nẵng. Ứng dụng công nghệ hiện đại giúp thành phố giám sát rừng chủ động, kịp thời phát hiện và xử lý các nguy cơ cháy, xâm lấn hay khai thác trái phép, đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về tài nguyên rừng.

Đây không chỉ là bước tiến về kỹ thuật mà còn thể hiện quyết tâm của địa phương trong việc gìn giữ “lá phổi xanh” giữa đô thị năng động. Khi công nghệ trở thành công cụ hỗ trợ đắc lực cho kiểm lâm và cộng đồng, công tác bảo vệ rừng được triển khai nhanh hơn, chính xác hơn và gắn kết hơn với người dân. Từ đó, tạo nền tảng cho phát triển kinh tế tuần hoàn, du lịch sinh thái và thích ứng biến đổi khí hậu.

Khánh Linh