Quảng Trị khắc phục những hạn chế trong chống khai thác IUU

TMO - Những năm qua, tỉnh Quảng Trị đã nỗ lực chung tay cùng các bộ, ngành và các địa phương trên cả nước triển khai nhiều biện pháp chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU). 

Tỉnh Quảng Trị có điều kiện thuận lợi để phát triển nghề đánh bắt thủy sản khi có 75 km đường bờ biển, ngư trường rộng trên 8.400 km2, có trữ lượng thủy hải sản khoảng 60.000 tấn/năm. Toàn tỉnh có 5 huyện với 16 xã, thị trấn ven biển, trên 15.934 lao động hoạt động thủy sản, trong đó có trên 7.000 lao động trên biển, có kinh nghiệm, thuận lợi cho việc phát triển kinh tế biển cũng như đảm bảo an ninh quốc phòng vùng biển.

Tỉnh Quảng Trị siết chặt kiểm soát, triển khai nhiều biện pháp quyết liệt nhằm ngăn chặn khai thác hải sản trái phép, hướng tới mục tiêu gỡ thẻ vàng IUU, phát triển nghề cá bền vững. Theo Ban Chỉ đạo về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) tỉnh Quảng Trị, tính đến đầu tháng 2, trên địa bàn tỉnh Quảng Trị, tổng số tàu cá là 776 chiếc, tổng công suất hơn 125 nghìn CV, 100% tàu cá đã được đăng ký.

Số lượng tàu cá đã lắp đặt thiết bị giám sát hành trình đạt 98,94%; tàu cá được cấp giấy phép khai thác thủy sản đạt 97,16%; tàu cá đánh dấu đạt 99,7%; cập nhật dữ liệu trên hệ thống phần mềm VnFishbase đạt 100%; thu nộp, nhật ký khai thác thủy sản của các thuyền trưởng tại cảng cá được thực hiện nghiêm túc, đạt 100%.  Tổng số tàu cá được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm là 96,8% và số cảng cá được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm là 2/3 chiếm tỷ lệ 66,7%.

Lực lượng biên phòng Quảng Trị tuyên truyền cho ngư dân về chống khai thác IUU.  Ảnh: MT

Thời gian qua, người dân sinh sống ở các địa phương ven biển, các cảng cá ở Quảng Trị liên tục được gửi đến những bản tin phát thanh về các điều khoản quy định của Luật Thủy sản; việc phòng, chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo báo và không theo quy định (IUU). Các buổi tập huấn, tuyên truyền của các cấp chính quyền, bộ đội biên phòng (BĐBP), cảnh sát biển… cũng thường xuyên diễn ra. Những hoạt động này đã giúp các ngư dân nâng cao hiểu biết về luật biển, về chống khai thác IUU và bước đầu mang lại những hiệu quả thiết thực.

Ông Bùi Đình Long (Tổ tự quản tàu thuyền của tỉnh Quảng Trị, ngụ khối phố 5, thị trấn Cửa Việt, huyện Gio Linh) cho biết năm 2009, tổ tự quản được thành lập và đi vào hoạt động đã đem lại những hiệu quả thiết thực. Các thành viên trong tổ đã hỗ trợ, giúp đỡ nhau trong các sự cố xảy ra trên biển, cùng nhau phát triển kinh tế và thời gian gần đây cùng chung tay để chống khai thác IUU. Những ngày đầu thực hiện việc chống khai thác IUU, ông Long nói các ngư dân không tránh khỏi những bỡ ngỡ khi tiếp xúc với các quy định về ngư trường đánh bắt. Tuy nhiên, với việc tuyên truyền của cơ quan chức năng dần dần đã giúp các chủ tàu, thuyền viên chấp hành đúng và cùng nhau chống đánh bắt IUU.

Ngư dân Nguyễn Trường Giang, quê ở Vĩnh Linh thuyền trưởng tàu cá cho biết: “Anh em chúng tôi đánh bắt trên khu vực này cũng nhiều năm rồi. Từ khi được chính quyền địa phương và các lực lượng Cảnh sát biển, Bộ đội Biên phòng thông báo, tuyên truyền, vận động, chúng tôi biết thêm được nhiều điều về khai thác thủy sản, biển mình mình đánh, không khai thác biển nước ngoài. Mọi người động viên nhau cùng chấp hành nghiêm quy định, không sang vùng biển nước ngoài khai thác hải sản trái phép để hoạt động đánh bắt hải sản được duy trì bền vững, hiệu quả”.

Theo Ban Chỉ đạo, bên cạnh kết quả đạt được vẫn còn một số nhiệm vụ chuyển biến chậm, chưa đáp ứng được chỉ tiêu, nhiệm vụ đã đề ra, như: vẫn còn tàu cá có chiều dài từ 15m trở lên hoạt động ở vùng lộng được phát hiện thông qua hệ thống giám sát tàu cá.

Cụ thể, một số tàu cá hoạt động ở vùng lộng, tuy nhiên khi tàu cập cảng thì kiểm tra sản lượng trên tàu cá không có, nhật ký khai thác thủy sản không có sản lượng; trong một chuyến biển thì chỉ có thời gian ngắn tàu cá hoạt động ở vùng khơi, thời gian còn lại hoạt động ở vùng lộng và vùng bờ, tuy nhiên khi tàu cá cập cảng, nhật ký khai thác chỉ ghi sản lượng đánh ở vùng khơi. Vì vậy, công tác xác minh và xử lý các hành vi vi phạm gặp nhiều khó khăn.

Bên cạnh đó, chưa giám sát được sản lượng khai thác thủy sản đối với khối tàu cá ở vùng biển bãi ngang. Việc ghi nộp nhật ký, báo cáo khai thác thủy sản đối với nhóm tàu cá có chiều dài từ 6-12m ở các vùng biển bãi ngang chưa được thực hiện. Người dân chưa chủ động thực hiện khai báo xuất cảng, rời cảng qua hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử (eCDT), mặc dù đã được cán bộ Chi cục thủy sản, văn phòng IUU, Ban quản lý cảng cá tuyên truyền, hướng dẫn thực hiện.

Theo UBND tỉnh, một số đơn vị, địa phương triển khai chưa quyết liệt, chưa huy động sức mạnh của hệ thống chính trị vào cuộc để giải quyết dứt điểm tàu cá "3 không", tàu cá hết hạn đăng kiểm, tàu cá hết hạn giấy phép khai thác thủy sản.  Chưa có chế tài xử lý chủ tàu/thuyền trưởng không thực hiện khai báo tàu cá cập cảng, rời cảng qua hệ thống eCDT; trình độ ngư dân còn hạn chế, nhiều ngư dân không sử dụng điện thoại thông minh, không sử dụng internet. 

Địa phương này tiếp tục triển khai các giải pháp nhằm thực hiện tốt các nhiệm vụ chống khai thác IUU. 

Để khắc phục hạn chế và triển khai thực hiện tốt các nhiệm vụ chống khai thác IUU trong thời gian tới, UBND tỉnh yêu cầu các sở, ban, ngành và UBND các huyện ven biển, huyện đảo Cồn Cỏ tiếp tục tập trung cao điểm, huy động các nguồn lực triển khai đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp chống khai thác IUU theo đúng chỉ đạo của Ban Bí thư, của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.

Tuyệt đối không lơ là, chủ quan, gắn trách nhiệm người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp và lực lượng chức năng với kết quả thực hiện chống khai thác IUU; xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân vi phạm khai thác IUU theo quy định pháp luật. Khẩn trương hoàn thành việc cấp giấy phép khai thác thủy sản, đăng ký, đăng kiểm tàu cá, cấp giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn vệ sinh thực phẩm, lắp đặt thiết bị VMS, đánh dấu tàu cá; xử lý dứt điểm tàu cá 3 không; cập nhật đầy đủ dữ liệu tàu cá trên cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia (VnFishbase).

Theo dõi, giám sát, kiểm soát chặt chẽ tàu cá hoạt động trên biển qua hệ thống VMS, tàu cá ra vào cảng tại địa phương; đặc biệt là tàu cá ngoài tỉnh hoạt động tại địa phương; đảm bảo tàu cá cập cảng bốc dỡ thủy sản, giám sát sản lượng thủy sản khai thác tại địa phương, thu, nộp nhật ký khai thác, thu mua, chuyển tải, truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác theo quy định; tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra chặt chẽ các tàu cá thu mua, chuyển tải thủy sản trên biển và tại các cảng cá, bến cá tư nhân.

UBND tỉnh cũng đã kiến nghị Bộ NN&PTNT hỗ trợ đóng mới 1 tàu kiểm ngư có công suất và kích thước bảo đảm hoạt động chống khai thác bất hợp pháp trên biển, ban hành văn bản quy định rõ chế tài xử phạt đối với thuyền trưởng hoặc chủ tàu cá không sử dụng Hệ thống eCDT khi khai báo tàu cá ra vào cảng, xuất nhập lạch.

Năm 2023, UBND tỉnh Quảng Trị đã ban hành Kế hoạch số 108/KH-UBND thực hiện Quyết định số 1090/QĐ-TTg ngày 19/9/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình Quốc gia phát triển khai thác thủy sản hiệu quả, bền vững giai đoạn 2022 – 2025, định hướng 2030 trên địa bàn tỉnh Quảng Trị.

Kế hoạch nhằm mục tiêu phát triển khai thác thủy sản bền vững trên cơ sở tổ chức lại sản xuất trên các vùng biển, cơ cấu lại đội tàu, cơ cấu nghề khai thác hợp lý phù hợp với khả năng cho phép khai thác của nguồn lợi thủy sản theo từng ngư trường; tăng cường quản lý hoạt động của tàu cá trên biển; đảm bảo an toàn cho người và tàu cá hoạt động trên biển.

Theo đó, đến năm 2025, duy trì ổn định hạn ngạch giấy phép khai thác thủy sản vùng khơi so với năm 2020; xác định lại hạn ngạch tàu cá khai thác vùng biển ven bờ, vùng lộng thuộc phạm vi quản lý của tỉnh Quảng Trị giai đoạn 2024-2029; 100% tàu cá hoạt động vùng khơi lắp đặt thiết bị giám sát hành trình theo quy định và được cung cấp bản tin dự báo ngư trường phục vụ khai thác thủy sản hiệu quả; Thiết lập mô hình gắn khai thác, dịch vụ nghề cá với du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng nghề cá ven biển, đảo Cồn cỏ; 100% sản lượng thủy sản khai thác của tàu cá cập cảng được giám sát; 100% tàu cá có chiều dài từ 15m trở lên được cấp Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm theo quy định…

Đến năm 2030, sắp xếp cơ cấu đội tàu, nghề khai thác phù hợp với Quy hoạch Bảo vệ và Khai thác nguồn lợi thủy sản thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050 của ngành và định hướng phát triển ngành thủy sản và kết cấu hạ tầng ngành thủy sản tỉnh Quảng Trị tích hợp trong quy hoạch của tỉnh giai đoạn năm 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt;

Phấn đấu tốc độ tăng trưởng giá trị khai thác thủy sản bình quân đạt 1,5%/năm, thu nhập trung bình của lao động khai thác thủy sản tăng gấp 2,5 lần so với năm 2020; Chấm dứt nghề khai thác hủy diệt nguồn lợi, ảnh hưởng môi trường sinh thái biển; 100% thuyền trưởng tàu cá vùng khơi được tập huấn, cập nhật các quy định trong nước và quốc tế về khai thác thủy sản; 60% lao động khai thác thủy sản được hướng dẫn các kỹ năng, quy trình kỹ thuật khai thác, đảm bảo an toàn trên biển.

Hoàng Đức