Phú Yên chú trọng bảo vệ môi trường trong nuôi trồng thủy sản

TMO - Với lợi thế về điều kiện tự nhiên, nuôi trồng thủy sản được đánh giá là một trong những hoạt động kinh tế chủ lực của tỉnh Phú Yên. Hướng tới mục tiêu phát triển kinh tế bền vững, địa phương này triển khai nhiều giải pháp nhằm kiểm soát, ngăn ngừa nguy cơ ô nhiễm môi trường nhất là nguồn nước tại các vùng nuôi trồng thủy sản. 

Phú Yên có bờ biển dài gần 190km với diện tích đầm, vịnh khoảng 18.910ha và hơn 2.000ha bãi triều, cửa sông…, là khu vực tiềm năng, thế mạnh để đầu tư phát triển nuôi trồng thủy sản. Nuôi trồng thủy sản trên địa bàn tỉnh đã tạo việc làm cho hơn 16.500 lao động, ổn định sinh kế và mang lại thu nhập cao cho cộng đồng dân cư ven biển. Hằng năm, sản lượng thủy sản nuôi của tỉnh đạt hơn 11.000 tấn, là nguồn cung lớn cho tiêu dùng nội địa và làm nguyên liệu chế biến xuất khẩu, với giá trị sản xuất khoảng 1.540 tỉ đồng/năm. 

Theo Chi Cục Thủy sản Phú Yên, năm 2024, toàn tỉnh thả nuôi 2.670 ha ao đìa và nuôi lồng bè trên đầm, vịnh, biển (đầm Cù Mông, vịnh Xuân Đài, Vũng Rô và vùng biển hở huyện Tuy An) khoảng 4.878 ha. Tổng sản lượng nuôi trồng thủy sản đạt 18.690 tấn (tăng 37,2% so với năm 2020). Giá trị sản phẩm thu được bình quân trên 1 ha mặt nước nuôi trồng thủy sản đạt khoảng 1,2 tỷ đồng, cao gấp 10,9 lần so với giá trị sản phẩm thu được bình quân trên 1 ha đất trồng trọt (110 triệu đồng/ha).

Tuy nhiên, trong quá trình nuôi trồng thủy sản, nếu không có biện pháp quản lý và kiểm soát hiệu quả các nguồn chất thải như thức ăn dư thừa, chất thải hữu cơ dễ phân hủy, bao nilon, thùng xốp… thì sẽ góp phần gây tình trạng ô nhiễm biển, đại dương và các vùng dân cư ven biển. Thời gian qua, tình trạng ô nhiễm môi trường cục bộ đã diễn ra ở một số vùng nuôi trồng thủy sản tập trung, gây thiệt hại lớn về kinh tế và mất ổn định trong nuôi trồng thủy sản. 

Vịnh Xuân Đài và đầm Cù Mông (thuộc thị xã Sông Cầu và một phần huyện Tuy An) hiện có gần 4.000 hộ dân nuôi trồng thủy sản với tổng cộng hơn 140.000 lồng bè nuôi. Trong tháng 5 và 6/2024, tại vùng nuôi trồng thủy sản ở thị xã Sông Cầu đã xảy ra 2 vụ tôm hùm, cá nuôi chết hàng loạt, tổng thiệt hại hàng chục tỷ đồng. Nguyên nhân chính được cơ quan chức năng xác định là do ô nhiễm môi trường nước.

Thị xã Sông Cầu triển khai các giải pháp nhằm hạn chế nguy cơ ô nhiễm nguồn nước, ảnh hưởng đến hoạt động nuôi trồng thủy sản. 

Theo UBND thị xã Sông Cầu, thực trạng nuôi trồng thủy sản hiện nay thiếu bền vững, ô nhiễm môi trường xảy ra ở nhiều vùng nuôi. Lâu nay, người nuôi tôm hùm chủ yếu sử dụng thức ăn tươi sống cho tôm ăn (chưa có thức ăn công nghiệp để thay thế), dẫn đến môi trường nuôi ngày càng ô nhiễm, khi gặp thời tiết bất lợi thì xảy ra tình trạng thủy sản nuôi chết hàng loạt, gây thiệt hại nặng nề.

Thời gian qua, thị xã Sông Cầu cũng đang kiện toàn 129 tổ cộng đồng nuôi trồng thủy sản theo quy chế tự chủ, tương trợ, hỗ trợ sản xuất, truy xuất nguồn gốc hàng hóa, bảo vệ môi trường. Ngoài ra, thị xã còn triển khai đề án thu gom, xử lý rác thải từ nuôi trồng thủy sản lồng, bè; đầu tư hạ tầng ven bờ phục vụ nuôi trồng thủy sản; ứng dụng khoa học công nghệ và phát triển nuôi trồng thủy sản vùng biển xa bờ; chuyển đổi lồng bè nuôi thích ứng với biến đổi khí hậu.

UBND thị xã Sông Cầu đã chỉ đạo các cơ quan, đơn vị liên quan triển khai phương án thu gom, xử lý chất thải từ hoạt động nuôi trồng thủy sản trên vịnh Xuân Đài và đầm Cù Mông. Phương án thực hiện tại 7 xã, phường với 100% hộ dân nuôi trồng thủy sản tham gia. Người dân đem tất cả rác thải phát sinh từ hoạt động nuôi trồng thủy sản trên biển vào bờ để xử lý. Cơ quan chức năng cũng đã xây dựng 54 điểm tập kết rác thải tại những khu vực ven biển để người dân bỏ rác và sau đó có công nhân môi trường đến thu gom.

Các cơ quan, ban, ngành cũng chú trọng thực hiện phương án giao mặt nước biển cho người dân nuôi trồng thủy sản sử dụng, giúp người dân yên tâm nuôi trồng, đồng thời có ý thức cao hơn trong việc bảo vệ môi trường vùng nuôi của mình. Bên cạnh đó, một số đơn vị, doanh nghiệp tăng cường hướng dẫn người dân nuôi trồng thủy sản theo hướng công nghệ hiện đại, đảm bảo môi trường và thích ứng biến đổi khí hậu.

Thời gian tới, cơ quan chuyên môn, chính quyền địa phương và các hội đoàn thể liên quan cần tiếp tục tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng người nuôi trồng thủy sản về ý nghĩa và trách nhiệm trong việc bảo vệ môi trường biển.  Đồng thời tổ chức rà soát, sắp xếp lại các vùng nuôi đầm, vịnh, hạ lưu sông, vùng nước ven bờ theo định hướng phát triển bền vững, không mâu thuẫn hoặc kết hợp với các ngành kinh tế khác để cùng phát triển (nuôi trồng thủy sản kết hợp du lịch, nuôi biển công nghiệp kết hợp điện gió…).

Khuyến khích thay đổi vật liệu lồng bè, cải tiến, áp dụng mô hình, công nghệ nuôi mới như công nghệ sinh học, mô hình kinh tế tuần hoàn, nông nghiệp hữu cơ, áp dụng các tiêu chuẩn VietGAP, Global GAP hoặc tương đương trong nuôi trồng thủy sản để hạn chế gây ô nhiễm, thích ứng với biến đổi khí hậu, nâng cao chất lượng sản phẩm.

Các hộ dân tại xã Xuân Thịnh, thị xã Sông Cầu đầu tư lồng nuôi bằng vật liệu mới HDPE (Ảnh: AN). 

Để phát triển nuôi trồng thủy sản theo hướng bền vững, UBND tỉnh đã ban hành Đề án tổng thể phát triển ngành nuôi trồng thủy sản trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030. Mục tiêu của đề án là thống kê, kiểm soát được toàn bộ lồng bè nuôi trồng thủy sản trong đầm, vịnh, trên biển và diện tích nuôi trên bờ để sắp xếp các vùng nuôi phù hợp với sức tải môi trường, đảm bảo khai thác, sử dụng hiệu quả tiềm năng, không xung đột, mâu thuẫn với hoạt động của các ngành kinh tế khác.

Tỉnh khuyến khích áp dụng công nghệ mới, tiên tiến vào nuôi trồng thủy sản để tăng năng suất, chất lượng và giá trị sản phẩm. Phát triển các mô hình nuôi xen ghép đa đối tượng để tận dụng cơ sở thức ăn tự nhiên, bảo vệ môi trường. Ứng dụng công nghệ mới trong vật liệu làm lồng bè nuôi trên biển theo hướng thân thiện với môi trường, tăng khả năng chống chịu với gió bão.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường, đối với nuôi trồng thủy sản trên biển, tỉnh Phú Yên đặt mục tiêu đa dạng đối tượng nuôi phù hợp với điều kiện tự nhiên và môi trường của từng khu vực biển của tỉnh. Các đối tượng nuôi chính gồm tôm hùm, cá biển, hàu, vẹm, rong tảo biển, các loại thủy sinh vật cảnh, cung cấp nguyên liệu cho dược phẩm. Chuyển đổi dần các loại lồng bè thô sơ, không đảm bảo an toàn, khả năng chịu sóng gió thấp sang các lồng nuôi có vật liệu thân thiện với môi trường, có độ bền cao và khả năng chống chịu sóng gió tốt hơn.

Hình thành các mô hình nuôi đa canh, đa đối tượng để giảm thiểu tác động xấu đến môi trường (nuôi tôm hùm, cá biển kết hợp với nhuyễn thể và trồng rong biển). Chuyển đổi dần từ thức ăn tươi sống, tác động xấu đến môi trường sang sử dụng các loại thức ăn công nghiệp có hệ số chuyển đổi thấp để tăng tính chủ động trong sản xuất và bảo vệ môi trường.../.

Lê Xuân