Phát triển nông nghiệp thích ứng cao với biến đổi khí hậu

TMO - Trước tác động của biến đổi khí hậu, ngành Nông nghiệp tỉnh Ninh Thuận đang triển khai các giải pháp chú trọng vào việc phát triển hệ thống thủy lợi đa mục tiêu, cơ cấu mùa vụ, nhân rộng các mô hình nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao để nâng cao hiệu quả sản xuất và phát triển bền vững.

Ninh Thuận thuộc vùng khí hậu bán sa mạc, hạn hán thường xuyên xảy ra. Đặc biệt, trong những năm gần đây chịu tác động của hiện tượng thời tiết cực đoan ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất nông nghiệp. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Ninh Thuận cho biết, địa phương chịu nhiều ảnh hưởng của biến đổi khí hậu (BĐKH), đặc biệt là tình hình hạn hán. Các hiện tượng nước biển dâng, xâm nhập mặn, nhiệt độ gia tăng ngày càng ảnh hưởng lớn đến hoạt động sản xuất nông nghiệp của người dân, đặc biệt là nông dân trong 2 nhóm sinh kế chính là trồng trọt và chăn nuôi. Nhiều khu vực vẫn còn hoang hóa, phải dừng sản xuất cục bộ do thiếu nước tưới khi xảy ra hạn hán.

Thời gian qua, UBND tỉnh đã tập trung chỉ đạo đầu tư hệ thống thủy lợi và các công trình phòng, chống thiên tai và chuyển đổi cơ cấu cây trồng. Đến nay, đã giải quyết căn cơ tình trạng thiếu nước, xâm nhập mặn, thích ứng hiệu quả với BĐKH. Ngành Nông nghiệp tỉnh, các địa phương đã và đang đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu cây trồng phù hợp với BĐKH; chuyển giao các giống cây trồng mới, chế độ canh tác phục vụ sản xuất hàng hóa theo mô hình canh tác nông nghiệp thông minh, thích ứng với BĐKH.

Nhận thức của nhân dân đã có chuyển biến rõ nét, tích cực trong tổ chức sản xuất thích ứng với BĐKH thông qua chuyển dịch cơ cấu cây trồng theo hướng tăng tỷ trọng cây ăn quả, cây công nghiệp, rau, đậu, giảm tỷ trọng cây lương thực một cách hợp lý gắn với phát triển các cơ sở chế biến, phát triển các ngành hàng có giá trị, có lợi thế cạnh tranh như: Nho, táo, tỏi, nha đam, măng tây xanh,... Tính đến nay, toàn tỉnh đã được Cục Bảo vệ thực vật cấp 26 mã vùng trồng với diện tích 281.134 ha. Đặc biệt, vùng trồng bưởi da xanh Phước Bình (Bác Ái) diện tích 23 ha đáp ứng các yêu cầu theo quy định của thị trường Hoa Kỳ.

Việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng thích ứng với biến đổi khí hậu được địa phương này đẩy mạnh triển khai. 

Những năm qua, hệ thống thủy lợi của tỉnh được tập trung đầu tư đồng bộ và phát triển theo hướng đa mục tiêu phục vụ sản xuất nông nghiệp, thủy sản, sản xuất muối, công nghiệp, du lịch và bảo vệ môi trường. Nhiều công trình tưới, tiêu quy mô vừa và lớn được Trung ương, địa phương đầu tư hoàn thành và đưa vào sử dụng với 22 hồ chứa có tổng dung tích thiết kế hơn 414 triệu m3 nước, 30 trạm bơm, 4 hệ thống đập dâng lấy nước trên sông Cái và hơn 1.000 km kênh mương cấp nước tưới đã góp phần giải quyết được căn cơ tình trạng thiếu nước, xâm nhập mặn, tạo điều kiện cho sản xuất nông nghiệp phát triển.

Năm 2023, ngành Nông nghiệp tỉnh đã khai thác hiệu quả hệ thống thủy lợi hiện có gắn với phát huy hiệu quả hệ thống thủy lợi Tân Mỹ giúp diện tích sản xuất chủ động tưới đạt 62,38%; chuyển đổi cơ cấu cây trồng được 1.669 ha, vượt 28,4% kế hoạch; giá trị sản xuất bình quân 143,8 triệu đồng/ha đất sản xuất, cao hơn 5 triệu đồng/ha so năm 2022. Tỉnh cũng đẩy mạnh phát triển thị trường giống thủy sản ra các tỉnh miền Trung và miền Bắc, chiếm hơn 33% thị phần của cả nước với 41,7 tỷ con giống.

Cùng với chủ động nguồn nước tưới, Ninh Thuận tập trung chuyển giao và nhân rộng nhiều mô hình ứng dụng công nghệ cao giúp nông dân chủ động trong sản xuất, khắc phục tình trạng mùa vụ, giảm sự lệ thuộc vào thổ nhưỡng, khí hậu, thời tiết, đáp ứng nhu cầu của thị trường, tạo sự cạnh tranh của sản phẩm đặc thù của địa phương. Việc thay đổi tư duy sản xuất từ làm theo kinh nghiệm, thuận tự nhiên sang áp dụng khoa học - công nghệ giúp nông dân chủ động trong sản xuất, khắc phục được tính mùa vụ, giảm lệ thuộc vào thời tiết, khí hậu đã đem lại những hiệu quả tích cực trong phát triển kinh tế nông nghiệp. Qua đó, tạo ra những sản phẩm nông nghiệp có giá trị kinh tế cao, đáp ứng nhu cầu thị trường, mang lại thu nhập cao cho nông dân, góp phần đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Đến nay, diện tích sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao (CNC) toàn tỉnh đạt  565 ha, hình thành 15 vùng chuyên canh hướng đến xuất khẩu, thu hút đầu tư 38 dự án nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, giá trị sản xuất nông nghiệp công nghệ cao đạt 938 triệu đồng/ha/năm. Một số mô hình như trồng dưa lưới, nho công nghệ cao, nuôi ốc hương cho thu nhập trên 1 tỷ đồng/ha/năm, đã có 4 doanh nghiệp được UBND tỉnh công nhận doanh nghiệp nông nghiệp CNC. Giá trị sản xuất nông nghiệp CNC giai đoạn 2021-2023 tăng bình quân 32,31% năm, đóng góp của nông nghiệp CNC vào giá trị sản xuất của ngành Nông nghiệp năm 2023 đạt 13,16%, tăng 7,16% so với năm 2020.

Ngành Nông nghiệp đẩy mạnh ứng dụng công nghệ cao đối với các sản phẩm chủ lực. 

Cùng với trồng trọt, tỉnh cũng tập trung phát triển đồng bộ khai thác, nuôi trồng gắn với chế biến thủy sản. Đẩy mạnh phát triển nuôi theo hướng đa dạng các đối tượng nuôi và hình thức nuôi phù hợp với từng vùng sinh thái theo quy hoạch để phát huy hiệu quả. Nhiều mô hình sản xuất tiên tiến, ứng dụng khoa học - công nghệ được nhân rộng, giúp chống chịu với thời tiết bất thuận, góp phần đem lại hiệu quả kinh tế cao.

Hiện toàn tỉnh có 27 doanh nghiệp sản xuất tôm giống ứng dụng CNC; trong đó, có 2 doanh nghiệp sản xuất tôm giống bố mẹ có năng lực sản xuất hơn 20.000 cặp/năm; 25 doanh nghiệp thuộc nhóm có năng lực sản xuất tối thiểu 0,5 tỷ con post/doanh nghiệp/năm. 100% cơ sở sản xuất tôm giống được cấp chứng nhận đủ điều kiện sản xuất, ương dưỡng giống thủy sản. Bên cạnh đó, tỉnh chú trọng phát triển khai thác hiệu quả gắn với bảo vệ và tái tạo nguồn lợi thủy sản, triển khai thực hiện có hiệu quả các chính sách ưu đãi, khuyến khích ngư dân đầu tư khai thác hải sản xa bờ gắn với bảo vệ chủ quyền biển, đảo quốc gia, kiên quyết khắc phục tình trạng khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định.

Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Ninh Thuận cho biết, năm 2024 ngành nông nghiệp phấn đấu tốc độ tăng giá trị sản xuất lên từ 4 - 5%. Để đạt mục tiêu trên, tỉnh tiếp tục phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao; cơ cấu lại ngành nông nghiệp thích ứng với biến đổi khí hậu để phát triển bền vững kinh tế nông nghiệp, nông thôn. Để triển khai thực hiện, Ninh Thuận tiếp tục đẩy mạnh nhân rộng các mô hình sản xuất hiệu quả, nâng cao hàm lượng khoa học công nghệ trong quá trình sản xuất; chuyển đổi cơ cấu cây trồng theo hướng bền vững, hiệu quả kinh tế cao, tưới tiết kiệm nước khoảng 1.300 ha, phấn đấu giá trị sản xuất trên diện tích đất sản xuất đạt 148 triệu đồng/ha; tỷ lệ đất sản xuất chủ động tưới đạt 62,4%.

Đồng thời, tỉnh triển khai đề án phát triển chăn nuôi theo hướng an toàn, hiệu quả, có giá trị kinh tế cao đến năm 2030, đặc biệt là triển khai chương trình quốc gia phát triển nuôi trồng thủy sản giai đoạn 2021 - 2030. Trong đó, phát triển nuôi biển công nghệ cao vùng nước sâu; điều chỉnh, bổ sung và triển khai quy hoạch các vùng sản xuất nông nghiệp công nghệ cao gắn với đề án phát triển sản xuất vùng tưới hệ thống thủy lợi Tân Mỹ để mở rộng vùng trồng tập trung, triển khai chính sách thu hút đầu tư phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, phấn đấu diện tích đất sản xuất nông nghiệp công nghệ cao tăng thêm 200-220 ha trong năm 2024.

Sở sẽ phối hợp các địa phương tiếp tục điều tra, rà soát diện tích các loại cây ăn quả đặc thù, nhất là cây nho và táo để mở rộng diện tích, lập hồ sơ đề nghị cấp mã vùng trồng. Hướng tới xây dựng nền nông nghiệp phát triển bền vững, thích ứng với BĐKH, thời gian tới tỉnh tiếp tục hoàn chỉnh cơ cấu sản xuất nông nghiệp, phát triển nhanh, hiệu quả, bền vững, toàn diện hơn theo hướng hiện đại, thích ứng với BĐKH. Trong đó, tập trung thúc đẩy phát triển các sản phẩm nông nghiệp có lợi thế của từng vùng, địa phương.

Phát triển giống cây trồng, vật nuôi, thủy sản có năng suất, chất lượng và khả năng chống chịu, bảo tồn và phát triển giống bản địa. Thu hút đầu tư, hỗ trợ phát triển nông nghiệp ứng dụng CNC và nhân rộng các mô hình sản xuất hiệu quả. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế rừng theo hướng tăng tỷ trọng trồng rừng tập trung. Đẩy mạnh hợp tác, liên kết, phát triển chuỗi giá trị, các mô hình nông nghiệp tiên tiến gắn với du lịch, bảo đảm thích ứng với BĐKH, hiệu quả và bền vững.

Đức Mạnh