Phát huy hiệu quả nguồn kinh phí dịch vụ môi trường rừng

TMO - Quảng Nam là địa phương có diện tích rừng lớn thứ hai của cả nước. Từ nguồn chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng (DVMTR), nhiều chủ rừng, cồng đồng thôn ở các địa phương miền núi có nguồn thu nhập ổn định hàng tháng.

Tỉnh Quảng Nam có diện tích rừng tự nhiên là 1.057.474,05 ha, trong đó diện tích đất có rừng là 681.156 ha, bao gồm rừng tự nhiên 462.321 ha, rừng trồng 218.836 ha. Tỷ lệ che phủ rừng khá cao đạt 58,88 %. Theo UBND tỉnh Quảng Nam, tổng diện tích chi trả DVMTR trên địa bàn tỉnh hơn 312.157ha. Trong đó, 11 chủ rừng đại diện cho tổ chức nhận khoán bảo vệ 297.409,56ha; 13 chủ rừng là UBND các xã được giao trách nhiệm nhận khoán bảo vệ 9.879,4ha; chủ rừng là 18 cộng đồng dân cư được giao khoán bảo vệ 4.868,30ha. Tổng nguồn thu kinh phí từ dịch vụ môi trường rừng năm 2023 ước đạt 200 tỷ đồng.

Để có cơ sở thực hiện chi trả tiền DVMTR trên địa bàn tỉnh đảm bảo đúng quy định tại Nghị định số 156/2018/NĐ-CP ngày 16/11/2018 của Chính phủ thì công tác xác định diện tích chi trả dịch vụ môi trường rừng là một nhiệm vụ quan trọng; do đó ngay từ đầu năm, Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh đã xây dựng các nguồn ảnh viễn thám theo thời gian thực, khoanh vẽ vùng có biến động theo từng quý và gửi dữ liệu biến động rừng cho chủ rừng để khuyến cáo. Công tác theo dõi biến rừng được thực hiện thường xuyên, biến động rừng được khuyến cáo kịp thời để chủ rừng thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, xác minh hiện trường và báo cáo theo quy định. Trong quá trình làm việc, Quỹ tỉnh trực tiếp hỗ trợ kỹ thuật cho các chủ rừng để phục vụ cho công tác rà soát, lập hồ sơ đối với diện tích rừng có biến động. 

Nguồn thu từ DVMTR dùng để đầu tư cho công tác quản lý bảo vệ và phát triển rừng trên địa bàn tỉnh. 

Nguồn thu từ DVMTR dùng để đầu tư cho công tác quản lý bảo vệ và phát triển rừng trên địa bàn tỉnh, giảm áp lực gánh nặng ngân sách đối với Nhà nước; cùng với đó góp phần nâng cao nhận thức và trách nhiệm đối với công tác bảo vệ và phát triển rừng của các tổ chức, cá nhân được hưởng lợi trực tiếp từ rừng hoặc có ảnh hưởng trực tiếp đến rừng. Từ đó, phát huy hiệu quả nhiệm vụ quản lý cho các chủ rừng, góp phần thực hiện chiến lược phát triển lâm nghiệp lâu dài, bền vững của tỉnh.

Huyện miền núi Đông Giang, tỉnh Quảng Nam có hơn 70% dân số là đồng bào Cơ Tu. Nhiều năm nay, cộng đồng dân cư, lực lượng chuyên trách bảo vệ rừng (BVR) hưởng lợi chủ yếu từ chính sách chi trả DVMTR. Thống kê cho thấy có hơn 31.692ha diện tích thực hiện chính sách (giao khoán cho 29 cộng đồng thôn: 16.083,1ha; hợp đồng lực lượng BVR 15.609ha). Ban Quản lý rừng phòng hộ Đông Giang thông tin, các cộng đồng tổ chức tuần tra BVR trong diện tích nhận khoán theo quy định 4 lẫn mỗi tháng, có sự tham gia phối hợp của lực lượng chuyên trách BVR đã ký hợp đồng với chủ rừng.

Tại huyện Tây Giang, tổng diện tích rừng chi trả DVMTR của BQL rừng phòng hộ Tây Giang là khoảng 50.000ha. Trong đó, diện tích giao khoán cho 64 cộng đồng (64 thôn) trên địa bàn huyện là gần 37.200ha. Từ nguồn chi trả DVMTR, chủ rừng này chi trả cho cộng đồng theo từng quý. Theo BQL Rừng phòng hộ Tây Giang, vai trò của các cộng đồng ở Tây Giang trong việc phối hợp quản lý, bảo vệ rừng vô cùng quan trọng. Do đó, việc chi trả tiền dịch vụ môi trường kịp thời giúp người dân nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống, an tâm thực hiện hoạt động tuần tra, bảo vệ trên diện tích rừng nhận khoán. 

Từ đầu năm đến nay, Ban quản lý (BQL) rừng phòng hộ Tây Giang phối hợp UBND các xã tổ chức tuyên truyền công tác quản lý, bảo vệ rừng cho 64 cộng đồng/10 xã. Tại các buổi tuyên truyền, cán bộ BQL rừng phòng hộ Tây Giang xuống tận thôn, tổ chức tuyên truyền các chỉ thị, nghị định, quy định của trung ương, của tỉnh về công tác quản lý, bảo vệ rừng. Đồng thời thông tin rộng rãi lợi ích, hiệu quả việc giao, nhận khoán bảo vệ rừng theo chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng. Qua đó, nâng cao nhận thức của người dân trong công tác bảo vệ rừng, trồng rừng, phòng cháy chữa cháy rừng, giảm các hoạt động tác động đến rừng và săn bắt động vật hoang dã.

Cán bộ kiểm lâm phổ biến các quy định pháp luật về bảo vệ rừng và chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng cho đồng bào vùng cao. Ảnh: HP 

Theo đánh giá của UBND tỉnh Quảng Nam, thực hiện tốt Chính sách chi trả DVMTR cũng là điều kiện để tỉnh làm tốt công tác quy hoạch bảo vệ rừng tự nhiên toàn tỉnh. Hiện nay, Quảng Nam có Nghị quyết số 22/2023/NQ-HĐND ngày 22/9/2023 về quy định nội dung và mức hỗ trợ công tác quản lý, bảo vệ rừng tự nhiên ngoài lưu vực thuỷ điện trên địa bàn tỉnh Quảng Nam gia đoạn 2023 - 2025, mức hỗ trợ đến 600.000 đồng/ha/năm. Do vậy, toàn bộ diện tích rừng tự nhiên của tỉnh đều có nguồn kinh phí để thực hiện quản lý, bảo vệ rừng.

Toàn tỉnh có 5 nhóm hộ nhận khoán với 61 người, 51 cộng đồng được giao khoán với 2.550 người và lực lượng lao động hợp đồng chuyên trách bảo vệ rừng là 1049 người thường xuyên tuần tra; kiểm tra rừng, góp phần phát hiện, ngăn chặn và xử lý kịp thời các hành vi xâm hại đến rừng; qua kết quả nghiệm thu diện tích rừng chi trả DVMTR hằng năm cho thấy rừng được bảo vệ tốt. 

Chính sách chi trả DVMTR còn góp phần cải thiện sinh kế cho người dân tham gia bảo vệ rừng, với các hình thức khoán bảo vệ rừng cho nhóm hộ, cộng đồng, lượng lượng bảo vệ rừng chuyên trách mà người tham gia chính là người dân địa phương miền núi. Qua đó giúp họ có thêm nguồn thu nhập ổn định, góp phần cải thiện cuộc sống gia đình, giảm nhanh tỷ lệ nghèo khó.

Để phát huy hiệu quả của chính sách, UBND tỉnh Quảng Nam chỉ đạo Quỹ thường xuyên phối hợp các ban ngành, cơ quan liên quan đôn đốc các đơn vị sử dụng DVMTR chuyển tiền DVMTR về Quỹ đúng quy định; đồng thời xử lý nghiêm các trường hợp chậm nộp tiền DVMTR để đảm bảo việc giải ngân kịp thời. Đồng thời, thực hiện tốt quy định về tạm ứng, thanh toán tiền DVMTR trên địa bàn tỉnh để chi trả đầy đủ, kịp thời nguồn tiền DVMTR theo Quyết định số 09/2024/QĐ-UBND ngày 9/4/2024 của UBND tỉnh Quảng Nam về Quyết định ban hành quy định số lần tạm ứng, tỷ lệ tạm ứng và thanh toán tiền dịch vụ môi trường rừng hàng năm trên địa bàn tỉnh Quảng Nam.

Để xây dựng hệ thống công cụ giám sát chính sách chi trả DVMTR, Quỹ Bảo vệ và phát triển rừng Việt Nam phối hợp với Dự án quản lý rừng bền vững và bảo tồn đa dạng sinh học vừa tổ chức hội thảo triển khai thí điểm phần mềm giám sát quản lý hồ sơ chi trả. Tại đây, các đại biểu đóng góp ý kiến về thí điểm sử dụng phần mềm mới để vận hành giám sát DVMTR thống nhất trong năm 2024. Phần mềm giám sát sẽ giúp Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng từ cấp trung ương đến địa phương cập nhật kịp thời cơ sở dữ liệu thông tin về biến động diện tích, trạng thái rừng, nhật ký tuần tra rừng, chi trả tiền…,giúp nâng cao tính hiệu quả trong quá trình thực hiện chính sách. 

Trần Bình