Phát huy hiệu quả hệ thống kênh mương phục vụ sản xuất nông nghiệp

TMO - Nhằm đảm bảo cung cấp nước tưới ổn định cho các vùng sản xuất nông nghiệp, tỉnh Lai Châu đẩy mạnh tăng cường cải tạo, nâng cấp hệ thống kênh mương. Nhờ quản lý, duy tu và vận hành đúng quy trình, nhiều địa phương trong tỉnh đã chủ động nguồn nước, nâng cao năng suất cây trồng trong mùa vụ.

Lai Châu hiện có hàng nghìn công trình thủy lợi lớn nhỏ, trong đó hệ thống kênh mương đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo nước tưới phục vụ sản xuất nông nghiệp. Nhằm phát huy hiệu quả hệ thống này, các địa phương trong tỉnh đã chủ động triển khai nhiều giải pháp như nạo vét, sửa chữa kênh mương bị hư hỏng, đắp bờ vùng, bờ thửa, tổ chức điều tiết nước hợp lý theo từng trà lúa, từng thời điểm gieo trồng. Bên cạnh đó, công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người dân trong việc sử dụng, bảo vệ công trình thủy lợi cũng được chú trọng.

Nhiều hợp tác xã nông nghiệp và tổ thủy lợi nội đồng được thành lập để tham gia quản lý, vận hành kênh mương một cách hiệu quả, tiết kiệm. Nhờ đó, nhiều diện tích lúa, hoa màu tại các huyện như Phong Thổ, Tam Đường, Than Uyên, Tân Uyên… luôn đảm bảo đủ nước tưới trong suốt mùa vụ, góp phần ổn định sản xuất và nâng cao thu nhập cho người dân. Phát huy hiệu quả hệ thống kênh mương không chỉ giúp Lai Châu ứng phó với biến đổi khí hậu mà còn là yếu tố quan trọng trong phát triển nông nghiệp.

Được giao nhiệm vụ quản lý các công trình kênh mương thủy lợi trên địa bàn tỉnh có diện tích tưới tiêu phục vụ sản xuất nông nghiệp từ 50ha trở lên, thời gian qua Công ty TNHH một thành viên quản lý thủy nông Lai Châu đã có nhiều cách làm phù hợp để quản lý, vận hành, khai thác hiệu quả các công trình, đáp ứng nhu cầu sản xuất của bà con nông dân.

Hệ thống kênh mương dẫn nước trên địa bàn Lai Châu luôn duy trì ổn định nước tưới. 

Các kênh mương do Công ty TNHH một thành viên quản lý thủy nông Lai Châu quản lý được nạo vét, điều tiết nước phù hợp, đảm bảo cung cấp đủ nước tưới phục vụ nông dân sản xuất nông nghiệp. Cây lương thực được xác định là nguồn thu chính của nhiều hộ dân xã Thèn Sin (huyện Tam Đường).

Chính vì vậy, bên cạnh việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng, đưa các giống ngô, lúa mới, năng suất cao, chất lượng tốt vào sản xuất, bà con còn chú trọng phối hợp với Công ty TNHH một thành viên quản lý thủy nông Lai Châu trong việc bảo vệ, vận hành, điều tiết nước từ các kênh mương.

Với 5 tuyến kênh chính là: Thèn Sin 1, Thèn Sin 2, Thèn Sin 3, Lở Thàng, Na Đông và 2 tuyến nhánh là Thèn Sin 1, Na Đông, có tổng chiều dài 8km các kênh mương giúp mọi cánh đồng, mọi diện tích sản xuất trong xã đều được cấp nước đủ. Giống như hàng trăm hộ dân của xã Thèn Sin, một số hộ dân ở bản Thèn Sin 1 cho biết, họ vui mừng khi được hưởng lợi trực tiếp từ các công trình kênh mương. Được biết, Công ty TNHH một thành viên quản lý thủy nông Lai Châu được thành lập năm 2009.

Hiện nay, công ty đang được tỉnh giao quản lý 96 công trình kênh mương thủy lợi, có tổng chiều dài 566,6km trong đó có 459,7km kênh kiên cố, 106,9km kênh đất. Để quản lý, vận hành, khai thác hiệu quả kênh mương, công ty đã thành lập các cụm thủy nông trực thuộc, trực tiếp đảm nhiệm vận hành các công trình.

Vào cao điểm mùa khô, lượng nước tại các sông, suối ít, công ty phối hợp với các xã, các Nhà máy thủy điện điều tiết nước phù hợp. Bên cạnh đó, công ty xây dựng kế hoạch tưới luân phiên giữa các cánh đồng, đảm bảo mọi khu vực sản xuất đều được cấp nước, không để khô hạn kéo dài. Mùa mưa kênh mương hay bị sạt lở, công ty chỉ đạo công nhân thường xuyên kiểm tra, báo cáo tình hình để sớm khắc phục kịp thời, không để ảnh hưởng đến việc sản xuất của bà con. Nhờ các giải pháp phù hợp, các công trình kênh mương do công ty quản lý phát huy hiệu quả, phục vụ tưới tiêu cho 6.255ha lúa mùa, 2.642ha lúa chiêm xuân, 782ha hoa màu, 131ha cây công nghiệp ngắn ngày (chủ yếu dong riềng) và 111ha thủy sản.

Lai Châu chú trọng nâng cấp, cải tạo hệ thống kênh mương. 

Người dân có điều kiện phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập, cải thiện chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên, điều công ty đang trăn trở hiện nay là một số công trình kênh mương đưa vào sử dụng lâu ngày, dưới tác động của thời tiết, thiên tai bão lũ đã bị hư hỏng nhiều. Công ty mong muốn tỉnh tiếp tục quan tâm, bố trí cấp kinh phí sửa chữa, nâng cấp trong thời gian tới để các công trình khai thác tối đa công năng, hỗ trợ nông dân sản xuất nông nghiệp hiệu quả.

Việc phát huy hiệu quả hệ thống kênh mương ở Lai Châu không chỉ mang lại lợi ích thiết thực cho sản xuất nông nghiệp mà còn góp phần nâng cao đời sống người dân, ổn định an ninh lương thực tại chỗ và tạo tiền đề cho phát triển kinh tế - xã hội ở vùng cao.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng diễn biến phức tạp, nguy cơ hạn hán, thiếu nước tưới có thể ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và sản lượng cây trồng, việc chủ động nguồn nước thông qua hệ thống kênh mương là giải pháp quan trọng và lâu dài. Những nỗ lực của chính quyền các cấp, ngành chuyên môn và sự tham gia tích cực của người dân trong quản lý, vận hành, bảo vệ công trình thủy lợi đã và đang mang lại hiệu quả rõ rệt trên thực tế.

Tuy nhiên, để hệ thống kênh mương thực sự phát huy vai trò tối đa, Lai Châu cần tiếp tục quan tâm đầu tư nâng cấp các tuyến kênh đã xuống cấp, mở rộng hệ thống tưới tiêu ở những khu vực còn khó khăn về nguồn nước. Cùng với đó, cần đẩy mạnh chuyển đổi số trong công tác quản lý thủy lợi, áp dụng các giải pháp kỹ thuật hiện đại để giám sát lưu lượng, điều tiết nước kịp thời và tiết kiệm. Việc nhân rộng các mô hình hợp tác quản lý kênh mương cộng đồng, nâng cao năng lực cho tổ thủy lợi nội đồng cũng là hướng đi bền vững.

Để phát triển nông nghiệp hiệu quả thì hệ thống kênh mương giữ vai trò quan trọng với đồng ruộng. Với hướng đi đúng đắn và sự vào cuộc đồng bộ, Lai Châu đã luôn chủ động nguồn nước tưới, đảm bảo sản xuất ổn định trước những thách thức của thiên tai và biến đổi khí hậu.

Phương Mai