[Phân loại rác tại nguồn]: Chưa xử phạt sau ngày 24/8

TMO – Sau ngày 24/8/2022, mọi hành vi xả thải (vứt rác trên vỉa hè, lòng đường, hệ thống thoát nước, đổ nước thải…) không đúng quy định hoặc không phân loại rác sẽ bị phạt tiền từ 500.000 đồng đến 2.000.000 đồng.

Nghị định 45/2022 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực môi trường có hiệu lực từ ngày 25/8 nêu rõ nội dung, "xử phạt từ 500.000 đồng đến 1 triệu đồng đối với hành vi hộ gia đình, cá nhân không phân loại chất thải rắn sinh hoạt theo quy định". Thực tế, đã có nhiều luồng ý kiến lo ngại việc người dân, hộ gia đình sẽ bị phạt nặng về hành vi không phân loại rác từ thời điểm trên.

Theo Nghị định số 45/2022/NĐ-CP của Chính phủ vừa ban hành về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường. Các hành vi sau đây sẽ bị xử phạt nghiêm. Theo đó, sẽ phạt tiền từ 100.000 đồng đến 150.000 đồng đối với hành vi vứt, thải, bỏ đầu, mẩu, tàn thuốc lá không đúng nơi quy định tại khu chung cư, thương mại, dịch vụ hoặc nơi công cộng. Phạt tiền từ 150.000 đồng đến 250.000 đồng đối với hành vi vệ sinh cá nhân (tiểu tiện, đại tiện) không đúng nơi quy định tại khu chung cư, thương mại, dịch vụ hoặc nơi công cộng.

Về phân loại rác tại nguồn, chưa xử phạt sau ngày 24/8/2022.

Phạt tiền từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng đối với hành vi vứt, thải, bỏ rác thải, đổ nước thải không đúng nơi quy định tại khu chung cư, thương mại, dịch vụ hoặc nơi công cộng. Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 2.000.000 đồng đối với hành vi vứt, thải, bỏ rác thải trên vỉa hè, lòng đường hoặc vào hệ thống thoát nước thải đô thị; đổ nước thải không đúng quy định trên vỉa hè, lòng đường phố; thải bỏ chất thải nhựa phát sinh từ sinh hoạt vào ao hồ, kênh rạch, sông, suối, biển…

Phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 4.000.000 đồng đối với hành vi vận chuyển nguyên liệu, vật liệu không che chắn hoặc để rơi vãi ra môi trường trong khi tham gia giao thông. Phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 250.000.000 đồng đối với chủ đầu tư xây dựng khu đô thị, khu dân cư tập trung có hành vi vi phạm về bảo vệ môi trường sau đây: Không có mạng lưới thoát nước mưa, nước thải riêng biệt; không có công trình vệ sinh nơi công cộng đáp ứng yêu cầu về bảo vệ môi trường; không có hệ thống thu gom, xử lý nước thải đồng bộ, phù hợp với quy hoạch đã được phê duyệt; không có thiết bị, phương tiện, địa điểm để phân loại tại nguồn, thu gom, lưu giữ chất thải rắn sinh hoạt phù hợp với lượng, loại chất thải phát sinh từ hộ gia đình, cá nhân trong khu dân cư tập trung; không đảm bảo diện tích cây xanh, mặt nước, không gian thoáng trong khu đô thị, khu dân cư tập trung theo quy định…

Nghị định quy định hộ gia đình, cá nhân không phân loại chất thải rắn sinh hoạt và không sử dụng bao bì chứa chất thải rắn sinh hoạt theo quy định có thể bị phạt tiền từ 500.000 - 1.000.000 đồng. 

Nghị định 45/2022 cũng quy định các mức xử phạt cụ thể đối với hành vi rò rỉ, thải hóa chất độc vào môi trường đất, nước; vi phạm các quy định về đưa chất thải vào lãnh thổ Việt Nam; hành vi cản trở hoạt động quản lý nhà nước, thanh tra, kiểm tra, xử phạt vi phạm hành chính về bảo vệ môi trường…

Đây là cơ sở pháp lý quan trọng, là chế tài để các lực lượng có chức năng áp dụng xử lý đối với các hành vi gây ô nhiễm môi trường. Tuy nhiên, các chuyên gia quan ngại nếu không quyết liệt, thơ ơ ở “công đoạn” thực thi thì không có hiệu quả hoặc có hiệu quả nhưng không cao.

Chưa xử phạt người dân không phân loại rác từ ngày 25/8

Các chuyên gia cho rằng cần phải xây dựng “mạng lưới” có tính hệ thống và bao trùm toàn bộ. Cụ thể, theo các chuyên gia, cần xây dựng quy chế thực hiện, liên kết, phối hợp thực hiện ở cấp cơ sở. Cần vận động đưa các tổ chức đoàn thể cơ sở như: Cựu chiến binh, đoàn thanh niên, phụ nữ…cùng chung tay và có chế độ hỗ trợ phù hợp cho những đối tượng này. Ngoài ra, các chuyên gia cho rằng cần đơn giản hoá thủ tục trong xử lý các hành vị vi phạm và đẩy mạnh tuyên truyền ở nhiều hình thức khác nhau. Mặt khác, cũng cần phải tính toán gắn trách nhiệm người đứng đầu chính quyền địa phương cấp cơ sở. 

Tuy nhiên, trước băn khoăn “sau ngày 24/8 sẽ xử phạt nếu không phân loại rác”, Tổng cục Môi trường (Bộ TNMT) khẳng định đó là cách hiểu chưa đúng. Nghị định 45 quy định xử phạt hành vi "không phân loại chất thải rắn sinh hoạt theo quy định" nhưng hiện lại chưa có quy định về phân loại chất thải rắn sinh hoạt.

Theo đó, Luật Bảo vệ môi trường nêu rõ, UBND cấp tỉnh dựa vào hướng dẫn của Bộ Tài nguyên và Môi trường để xây dựng hướng dẫn về phân loại chất thải tại nguồn. Trong khi đó, “hướng dẫn” về phân loại rác mới đang được Bộ Tài nguyên và Môi trường chuẩn bị lấy ý kiến các địa phương về hướng dẫn phân loại chất thải rắn sinh hoạt. Sau khi Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành hướng dẫn về phân loại rác thải thì các tỉnh, thành phố sẽ căn cứ vào điều kiện thực tế về hạ tầng kỹ thuật, công nghệ xử lý rác… ở địa phương mình để quy định chi tiết việc này.

Theo Tổng cục Môi trường, khi nào địa phương có quy định cụ thể về phân loại rác thải thì mới có thể xem xét xử phạt người dân, hộ gia đình vi phạm. Vì thế, chưa thể có việc cơ quan chức năng xử phạt hành vi không phân loại rác thải từ ngày 25/8 tới như một số ý kiến lo ngại.

Phạm Dung