Ô nhiễm không khí: Phải dự báo sớm để triển khai các biện pháp giảm nguồn phát thải

TMO – Khi dự báo xuất hiện hình thế thời bất lợi, Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ ra công điện đề nghị Hà Nội và các địa phương lân cận khoanh vùng hạn chế phát thải, kiểm soát bụi từ công trình xây dựng, nhà máy xi măng, lò đốt rác và các nguồn thải lớn trên hướng gió.

Tại cuộc họp về hoàn thiện Kế hoạch hành động quốc gia về khắc phục ô nhiễm và quản lý chất lượng môi trường không khí giai đoạn 2025-2030, tầm nhìn đến năm 2045, cùng tiến độ triển khai các nhiệm vụ cấp bách giải quyết vấn đề ô nhiễm không khí tại Hà Nội, Thứ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành cho biết, những hiện tượng thời tiết như nghịch nhiệt khiến chất ô nhiễm bị "giam" dưới lớp không khí nóng, tạo thành một "vòm kính" bao phủ đô thị, làm cho bụi mịn và khí độc không thoát ra được.

Vì vậy, ông yêu cầu phải dự báo sớm hiện tượng này ít nhất 10 ngày để triển khai các biện pháp giảm nguồn phát thải, hạn chế mức độ ô nhiễm trước khi thời tiết trở nên bất lợi. Khi dự báo xuất hiện hình thế thời tiết này, Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ đề nghị Hà Nội và các địa phương lân cận triển khai các biện pháp cấp bách như khoanh vùng hạn chế phát thải, kiểm soát bụi từ công trình xây dựng, nhà máy xi măng, lò đốt rác và các nguồn thải lớn trên hướng gió. Đây là bước chuẩn bị quan trọng nhằm thực hiện mục tiêu giảm 20% nồng độ bụi mịn PM2.5 đến năm 2030.

Phát thải từ sản xuất công nghiệp, xây dựng, giao thông và đốt phụ phẩm nông nghiệp sau thu hoạch được xem là những yếu tố phá hoại môi trường, làm gia tăng ô nhiễm không khí. Do đó, cần giải pháp căn cơ và kiểm soát chặt chẽ những yếu tố này. Ảnh minh họa.

Bên cạnh các giải pháp kỹ thuật, cần coi trọng và nâng cao vai trò của truyền thông trong việc nâng cao nhận thức cộng đồng và tạo sức ép xã hội đối với hành vi gây ô nhiễm. Theo đó, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phối hợp với các cơ quan báo chí để đưa thông tin về chất lượng không khí một cách thường xuyên, giúp người dân nhận thức rõ hơn về tình hình ô nhiễm và chủ động bảo vệ sức khỏe. Thứ trưởng Nông nghiệp và Môi trường khẳng định, kiểm soát ô nhiễm không khí là nhiệm vụ liên ngành, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan môi trường, khí tượng, viễn thám, nông nghiệp và đặc biệt là sự vào cuộc của chính quyền địa phương.

Đốt rơm rạ, phụ phẩm nông nghiệp sau thu hoạch được xác định là một trong những nguyên nhân khiến chất lượng không khí bị suy giảm (ô nhiễm không khí), tại cuộc họp trên, Cục Viễn thám, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, đã triển khai thiết bị bay không người lái (drone) giám sát tại một số vùng có nguy cơ đốt rơm rạ và phát hiện 14 khu vực có dấu hiệu đốt trực tiếp hoặc còn tồn tại dấu tích cháy. Do ảnh hưởng thời tiết, hoạt động đốt năm nay diễn ra rải rác, song dự báo trong tháng 11 có thể gia tăng. Cơ quan này đang hoàn thiện hồ sơ xin gia hạn hoạt động bay để tiếp tục thu thập dữ liệu, đồng thời kết hợp đánh giá các công trình xây dựng lớn.

Trước đó, ngày 11/9/2025, phát biểu chỉ đạo tại cuộc họp về thực hiện kết luận, chỉ đạo xử lý ô nhiễm môi trường không khí, ô nhiễm các dòng sông trên địa bàn TP. Hà Nội và TP. HCM; Kế hoạch hành động quốc gia về khắc phục ô nhiễm và quản lý chất lượng môi trường không khí giai đoạn 2025 – 2030, tầm nhìn đến năm 2045, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Môi trường khẩn trương hoàn thiện, trình Thủ tướng Chính phủ Kế hoạch xử lý ô nhiễm môi trường toàn diện với cách tiếp cận tổng thể đầy đủ các thành tố ô nhiễm (không khí, nước, chất thải rắn,…).

Trước mắt tập trung cho xử lý ô nhiễm môi trường không khí, trong Kế hoạch cần bao gồm 34 bản Kế hoạch cụ thể của các địa phương. Chọn Hà Nội và TP. HCM, hai đô thị chịu áp lực ô nhiễm lớn nhất làm trọng điểm để xây dựng Kế hoạch với các giải pháp đột phá, từ đó nhân rộng ra cả nước theo định hướng “Địa phương làm được thì cả nước mới thành công”, lưu ý Kế hoạch phải dựa trên ý kiến chuyên môn của các bộ, ngành, nhà khoa học, tổ chức y tế, lấy ý kiến doanh nghiệp và đặc biệt là ý kiến của người dân.

Rà soát các Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, tiêu chuẩn về chất lượng môi trường, nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế, sửa đổi, bổ sung theo hướng nâng cao, tiệm cận với tiêu chuẩn của các nước tiên tiến trên thế giới, đảm bảo bảo vệ sức khỏe con người, báo cáo Thủ tướng Chính phủ kết quả rà soát trong Quý IV năm 2025. Cần đánh giá chính xác thực trạng ô nhiễm môi trường không khí với các chỉ số AQI về PM2.5, SO2, CO, NO2… trung bình theo hàng ngày, tuần, tháng, quý, năm để đặt ra chỉ số mục tiêu cần đạt được cho 05 năm và lộ trình phải giảm và đạt được cho hàng năm.

Đầu tư xây dựng, hoàn thiện hệ thống quan trắc môi trường quốc gia theo hướng đồng bộ, tự động, hiện đại, theo Quy hoạch tổng thể quan trắc môi trường quốc gia đã được phê duyệt…. Xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về các nguồn thải (giao thông, dân sinh, nông nghiệp, xây dựng, nhà máy xử lý chất thải rắn, khu công nghiệp, làng nghề và các nguồn liên tỉnh như nhà máy nhiệt điện, xi măng…), kiểm kê phát thải theo thời gian, không gian, làm cơ sở khoa học cho các giải pháp quản lý. Nghiên cứu việc ban hành chính sách về các giải pháp kinh tế tuần hoàn đối với phụ phẩm nông nghiệp, áp dụng công nghệ sinh học hoặc tái chế phát điện sinh khối; đề xuất chính sách hỗ trợ đảm bảo lợi ích cho người dân trong khuyến khích thu gom, vận chuyển, tái sử dụng…/.

PHẠM DUNG