Nhiều thách thức trong cấp mã vùng trồng phục vụ thị trường tín chỉ carbon

TMO – Một trong những khó khăn là tại một số địa phương, hồ sơ đất rừng còn sai lệch hoặc chồng lấn, gây khó khăn trong xác định ranh giới và quyền sở hữu – bởi đây được xem là yếu tố then chốt để xác lập quyền carbon.

Với khoảng 14,8 triệu ha rừng, trong đó hơn 4 triệu ha là rừng trồng, Việt Nam sở hữu tiềm năng rất lớn để phát triển thị trường tín chỉ carbon rừng. Tuy nhiên, dù tiềm năng lớn, việc triển khai cấp mã vùng phục vụ tín chỉ carbon vẫn đối mặt nhiều thách thức.

Theo các chuyên gia, thứ nhất là nhận thức của người dân. Đối với nhiều hộ trồng rừng, carbon vẫn là khái niệm trừu tượng, "tài sản vô hình" khó hình dung giá trị. Chỉ khi họ thấy quyền lợi rõ ràng – như bán gỗ qua iTwood hoặc nhận chi trả dịch vụ môi trường rừng nhanh hơn – họ mới quan tâm và chủ động tham gia.

Không chỉ rừng, sản xuất nông nghiệp hữu cơ (nông nghiệp sạch) cũng được xem là tiềm năng lớn có thể tham gia thị trường tín chỉ carbon. Ảnh minh họa.

Thứ hai là dữ liệu rừng thiếu đồng bộ. Tại một số địa phương, hồ sơ đất rừng còn sai lệch hoặc chồng lấn, gây khó khăn trong xác định ranh giới và quyền sở hữu – yếu tố then chốt để xác lập quyền carbon.

Thứ ba là khoảng trống pháp lý. Việt Nam hiện chưa có quy định đầy đủ về quyền carbon, quyền tài sản carbon, cơ chế chia sẻ lợi ích, dẫn đến việc chủ rừng chưa thực sự yên tâm tham gia các dự án carbon. Nếu điểm nghẽn này không được giải quyết, lợi ích từ thị trường carbon khó đến được với người dân – đối tượng trực tiếp bảo vệ rừng.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường hiện đang phối hợp với các cơ quan chuyên môn hoàn thiện hướng dẫn kỹ thuật, bổ sung quy định về quyền carbon, đào tạo năng lực MRV cho địa phương, nhằm chuẩn bị nền tảng thể chế khi thị trường carbon trong nước vận hành.

Với hơn 4 triệu ha rừng trồng, mỗi năm Việt Nam có thể hấp thụ hàng chục triệu tấn CO₂, tương đương hàng chục triệu tín chỉ carbon. Nếu được chứng nhận đầy đủ, đây sẽ là nguồn tài chính mới bổ sung cho hơn 25.000 tỷ đồng chi trả dịch vụ môi trường rừng trong thập kỷ qua.

Không chỉ mở ra cơ hội cải thiện sinh kế bền vững cho người dân miền núi, thị trường tín chỉ carbon còn giúp Việt Nam đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của thị trường quốc tế như EUDR, CBAM, tăng khả năng xuất khẩu gỗ hợp pháp và nâng cao uy tín quốc gia. Triển vọng trong tương lai được các chuyên gia đánh giá rất rõ ràng: khi kết hợp đầy đủ công nghệ – chính sách – người dân, Việt Nam không chỉ bán gỗ mà có thể bán cả giá trị môi trường, đưa lâm nghiệp trở thành ngành kinh tế xanh thực sự.

BÙI HOÀNG