Nhân rộng mô hình thu gom, phân loại và xử lý rác thải tại nguồn

TMO - Bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu là vấn đề cấp bách mang tính toàn cầu được các quốc gia quan tâm. Vì vây, việc triển khai các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả trong thu gom, xử lý rác thải sẽ góp phần hạn chế gia tăng tình trạng ô nhiễm môi trường. 

Nhận thức được tầm quan trọng của công tác bảo vệ môi trường trong quá trình phát triển kinh tế xã hội từ năm 2006, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã chỉ đạo triển khai xây dựng các mô hình điểm khu dân cư bảo vệ môi trường, hiện đã được nhân rộng tại các địa phương và trong cả nước.

Đến nay, 63/63 tỉnh, thành phố trong cả nước đã xây dựng các mô hình điểm và nhân rộng. Có thể kể đến các mô hình: “Lồng ghép nhiệm vụ bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu trong cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”.

Mô hình phân loại rác tại nguồn được lồng ghép với nhiều chương trình, hoạt động bảo vệ môi trường khác tại các địa phương 

Mô hình “Khu dân cư tự quản bảo vệ môi trường gắn với cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh” và mô hình "Khu dân cư thực hiện hài hoà giảm nghèo bền vững và bảo vệ môi trường" gắn với nhiệm vụ ứng phó với biến đổi khí hậu...

Hiện nay, Mặt trận vẫn đang duy trì, xây mới và nhân rộng mô hình điểm "vận động nhân dân ở khu dân cư thực hiện tang văn minh, tiến bộ và bảo vệ môi trường”; xây dựng điểm và nhân rộng mô hình thu gom, phân loại và xử lý rác thải tại nguồn...

Tuy nhiên theo đánh giá của ông Phùng Khánh Tài, Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam: Bên cạnh những kết quả đạt được, vẫn còn có những tồn tại hạn chế cần khắc phục trong việc triển khai xây dựng mô hình điểm như: Nhận thức, hiểu biết về tầm quan trọng của việc bảo vệ tài nguyên - môi trường của một bộ phận nhân dân còn hạn chế; ý thức bảo vệ môi trường chưa cao, chưa thực hiện nghiêm túc hương ước, quy ước và cam kết bảo vệ tài nguyên - môi trường.

Các mô hình do MTTQ triển khai thực hiện ban đầu rất có hiệu quả, nhưng do kinh phí hỗ trợ của ngành Tài nguyên và Môi trường để xây dựng và nhân rộng các mô hình điểm về bảo vệ môi trường ở khu dân cư chưa được đầu tư tương xứng và không thể duy trì điểm lâu dài nên một số mô hình chưa đảm bảo tính bền vững.

Vì thế việc tổ chức triển khai xây dựng và nhân rộng mô hình thu gom, phân loại và xử lý rác thải tại nguồn tại khu dân cư;  kinh nghiệm và những cách làm hay sáng tạo trong xây dựng mô hình thu gom, phân loại và xử lý rác thải tại nguồn ở địa phương cần được tích cực đẩy mạnh triển khai. 

Trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang đã xây dựng hơn 4.577 mô hình tổ, nhóm tự quản về thu gom, xử lý rác thải và chống rác thải nhựa ở khu dân cư; tiêu biểu như: Thành lập tổ, nhóm tự quản tuyên truyền, vận động nhân dân hạn chế sử dụng túi ni-lông, đồ nhựa dùng một lần, sử dụng sản phẩm thân thiện với môi trường; thu gom, phân loại rác tại nhà; kho tập kết rác khó phân huỷ...; các trường học có mô hình ngôi nhà kế hoạch nhỏ, ngôi nhà xanh.

Tuyên Quang thường xuyên tổ chức các buổi trao đổi, hướng dân người dân thu gom, phân loại, xử lý rác thải tại nguồn 

Đồng thời, địa phương này phát động phong trào thi đua "Xanh, sạch, đẹp - Bảo đảm an toàn vệ sinh lao động"; đổi rác thải nhựa lấy đồ dùng học tập, lấy cây xanh. Vận động xã hội hóa đóng góp xây dựng hơn 24.000 bể, hố xử lý rác thải hữu cơ;  mua xe chở rác, xây lò đốt rác,... góp phần bảo vệ môi trường xanh, sạch, đẹp, nâng cao chất lượng môi trường sống, bảo vệ sức khỏe cho nhân dân.

Tại tỉnh Yên Bái, Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh chỉ đạo MTTQ các cấp xây dựng và tiếp tục duy trì 676 tổ tự quản về bảo vệ môi trường với 19.604 thành viên tham. 100% các gia đình thành viên trong tổ tự quản thực hiện tốt việc thu gom, phân loại rác thải tại nguồn, hạn chế việc đổ nước, chất thải ra vỉa hè, lòng đường và những nơi công cộng làm mất vệ sinh và ô nhiễm môi trường tại các thôn, bản, tổ dân phố.

Mô hình phân loại rác tại nguồn được các địa phương trên địa bàn tỉnh Yên Bái tích cực hưởng ứng 

Ngoài ra, Yên Bái còn đẩy mạnh tổ chức hội nghị tập huấn tuyên truyền phổ biến pháp luật bảo vệ môi trường cho 380 đại biểu gồm (đại biểu các tổ chức thành viên, cán bộ chủ chốt làm công tác Mặt trận các cấp).

Năm 2021 toàn tỉnh có 162/173 xã, phường, thị trấn tổ chức ra quân hưởng ứng ngày môi trường thế giới; với trên 45.000 người tham gia thu gom và xử lý trên 3.500 m3 rác thải; phát quang bụi rậm 100 km đường giao thông; tuyên truyền vận động nhân dân đào hố xử lý, phân loại rác thải tại gia đình được trên 90.000 hố rác, chăm sóc trên 100 ha cây xanh; khơi thông trên 12.000m cống rãnh.

Với khối lượng chất thải rắn sinh hoạt nông thôn phát sinh trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn khoảng 125,698 tấn/ngày, phát sinh chủ yếu ở các khu chợ, trường học và khu dân cư tập trung. Việc thu gom và xử lý khối lượng rác thải này được khoảng 45,695 tấn/ngày, đạt 36,35%.

Đối với các khu trung tâm huyện, thành phố, các phường, thị trấn, rác thải được các hộ gia đình, cá nhân tự phân loại và chuyển cho tổ thu gom vận chuyển đến khu tập kết để Ban quản lý chợ vận chuyển đến khu xử lý tập trung theo quy hoạch. Đối các xã, việc phân loại, thu gom, xử lý do hộ gia đình, cá nhân tự thực hiện.

Bắc Kạn đẩy mạnh tuyên truyền, khuyến khích người dân thực hiện thu gom, phân loại rác thải 

Hiện nay, việc xử lý rác thải sinh hoạt tại các trung tâm huyện, thành phố kết hợp công nghệ đốt và chôn lấp. Cấp xã xử lý theo phương pháp đốt kết hợp chôn lấp quy mô hộ gia đình. Trên địa bàn tỉnh hiện có 17/108 xã có tổ/đội vệ sinh môi trường phụ trách công tác thu gom rác thải (đạt tỷ lệ 16%).

Đối với các xã này, rác thải được các tổ, đội thu gom tại các điểm phát sinh bằng xe đẩy tay và vận chuyển bằng ô tô tải đến các công trình xử lý rác thải để xử lý. Còn lại, tại đa số các xã, người dân tự xử lý rác thải sinh hoạt bằng phương pháp thủ công (chôn lấp, đốt) hoặc xây dựng các điểm xử lý rác thải với quy mô hộ gia đình hoặc nhóm hộ gia đình.

Cùng với việc ban hành các chính sách về bảo vệ môi trường, thì việc đẩy mạnh triển khai các mô hình thu gom, phân loại và xử lý rác thải tại nguồn nếu được thực hiện hiệu quả sẽ góp phần quan trọng trong việc giảm thiểu ô nhiễm môi trường ngay tại các khu dân cư- nơi phát sinh lượng lớn rác thải cần được xử lý.

Hoàng Hà