Nguồn lực cho bảo vệ và phát triển rừng bền vững

TMO - Chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng (DVMTR) trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi đã góp phần quan trọng để phát huy tối đa lợi thế của rừng, tạo việc làm, thu nhập, cải thiện sinh kế, giúp người dân gắn bó với rừng. Tình trạng chặt phá, khai thác lâm sản trái phép cũng giảm đáng kể.  

Chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng có hiệu lực trên phạm vi cả nước từ ngày 1/1/2011 theo Nghị định số 99/2010/NĐ-CP ngày 24/9/2010 của Chính phủ đã khẳng định hướng đi đúng đắn, góp phần cải thiện sinh kế, tăng thu nhập, nâng cao đời sống của người làm nghề rừng và đồng bào các dân tộc thiểu số ở các vùng miền núi. Cùng với nguồn thu từ hai dịch vụ chủ yếu là thủy điện và nước sạch, thực hiện quy định tại Nghị định số 156/2018/NĐ-CP, hiện nay đã có thêm hai loại dịch vụ môi trường rừng mới là cơ sở sản xuất công nghiệp và dịch vụ nuôi trồng thủy sản đang được áp dụng triển khai rộng rãi trên toàn quốc.

Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Quảng Ngãi, đến nay, diện tích rừng có cung ứng dịch vụ môi trường là hơn 43.300ha, chiếm 40,6% tổng diện tích rừng tự nhiên trên địa bàn tỉnh. Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh đã ký kết 37 hợp đồng ủy thác chi trả tiền DVMTR, gồm 10 hợp đồng với các nhà máy thủy điện, 5 hợp đồng với các nhà máy sản xuất và cung ứng nước sạch, 22 hợp đồng với các nhà máy sản xuất công nghiệp có sử dụng nguồn nước từ rừng. Số tiền DVMTR thu ủy thác đạt trên 96 tỷ đồng. Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh đã chi trả tiền DVMTR cho 2 chủ rừng là tổ chức nhà nước; 349 hộ gia đình, cá nhân; 46 cộng đồng dân cư và 3 UBND xã.

Dịch vụ môi trường rừng được chi trả hiệu quả là nguồn lực quan trọng trong công tác bảo vệ phát triển rừng tại tỉnh Quảng Ngãi. Ảnh: BQN. 

Từ năm 2015 đến nay, Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh đã tiếp nhận hơn 29,86 tỷ đồng của các chủ đầu tư có nhu cầu trồng rừng thay thế. Quỹ đã chuyển kinh phí cho Ban Quản lý rừng phòng hộ tỉnh trồng hơn 399,5ha rừng, giải ngân đạt 57%. Ngoài ra, Quỹ còn tiếp nhận hơn 745 triệu đồng và 27 nghìn cây giống các loại từ các tổ chức, cá nhân để thực hiện Chương trình gây “Quỹ trồng cây xanh” trên địa bàn tỉnh, giai đoạn 2021 - 2025.

Tính riêng trong năm 2022, Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh đã thực hiện chi trả tiền cho bên cung ứng DVMTR hơn 12,2 tỷ đồng, tương ứng hơn 37,9 nghìn héc ta rừng. Mức chi trả tiền DVMTR cao nhất 800 nghìn đồng/ha/năm, thấp nhất 400 nghìn đồng/ha/năm, bình quân khoảng 422 nghìn đồng/ha/năm; với hơn 1.500 hộ gia đình hưởng lợi từ nguồn tiền DVMTR. Trong năm 2023, Quỹ sẽ chi trả trên 15,5 tỷ đồng tiền DVMTR cho các chủ rừng, tương ứng hơn 43,3 nghìn héc ta rừng, chiếm gần 50% tổng kinh phí cho công tác quản lý bảo vệ rừng năm 2023 của toàn tỉnh.

Trong thời gian tới, Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh Quảng Ngãi tiếp tục rà soát các nguồn thu tiền dịch vụ môi trường rừng và nghiên cứu đề xuất các đối tượng thu khác để ký kết hợp đồng ủy thác, nhằm gia tăng nguồn kinh phí cho công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng trên địa bàn tỉnh. Phấn đấu giai đoạn 2024-2030, Quỹ cung ứng dịch vụ môi trường rừng ổn định cho khoảng 80.000ha rừng trở lên và trồng 70.000 cây xanh phân tán; thu dịch vụ môi trường rừng khoảng 175 tỷ đồng; chi cho các bên cung ứng và hỗ trợ các chương trình dự án, đề án từ nguồn dịch vụ môi trường rừng hơn 148 tỷ đồng. 

Theo đánh giá của ngành chức năng tỉnh, nguồn tiền dịch vụ môi trường rừng được hưởng hàng năm là nguồn lực quan trọng góp phần thực hiện chủ trương xã hội hoá công tác bảo vệ và phát triển rừng, góp phần hỗ trợ các chủ rừng cung ứng DVMTR chủ động về nguồn tài chính để triển khai các hoạt động như: Chi cho công tác tuần tra bảo vệ rừng, chi đầu tư lâm sinh, xây dựng các công trình công cộng của thôn bản… góp phần ổn định diện tích rừng hiện có cả về số lượng, chất lượng. Từ đó, đẩy mạnh công tác xã hội hóa nghề rừng, bảo đảm an sinh xã hội, an ninh chính trị và trật tự xã hội được ổn định ở các địa bàn dân cư, nhất là ở vùng sâu, vùng xa của địa phương.

Nguồn tiền dịch vụ môi trường rừng được hưởng hàng năm là nguồn lực quan trọng góp phần thực hiện chủ trương xã hội hoá công tác bảo vệ và phát triển rừng tại các địa phương. 

Bộ NN&PTNT cho biết, 8 tháng năm 2023, cả nước thu gần 2.000 tỷ đồng tiền dịch vụ môi trường rừng, đạt 59,8% kế hoạch năm nay. Kế hoạch thu tiền dịch vụ môi trường rừng năm 2023 là 3.200 tỷ đồng. Trong khi đó năm 2022, tổng số thu tiền dịch vụ môi trường rừng cả nước đạt trên 3.700 tỷ đồng, vượt 23% so với kế hoạch và tăng 17% so với năm 2021. Nguồn thu từ dịch vụ môi trường rừng được đánh giá là nguồn tài chính quan trọng và bền vững của ngành lâm nghiệp, phục vụ đắc lực cho quản lý, bảo vệ rừng. Đồng thời, góp phần cải thiện sinh kế cho người làm nghề rừng, sống phụ thuộc vào rừng mà chủ yếu là đồng bào nghèo miền núi, vùng sâu, vùng xa.  

Với kế hoạch thu đặt ra năm 2023 là 3.200 tỷ đồng sẽ cơ bản đảm bảo, bởi năm nay, Việt Nam sẽ có thêm nguồn thu dịch vụ môi trường rừng mới từ Thỏa thuận chi trả giảm phát thải vùng Bắc Trung Bộ (ERPA). Đến nay, cả nước có 718 chủ rừng đang quản lý 7,65 triệu ha rừng và đất lâm nghiệp; có 417 phương án quản lý rừng bền vững được phê duyệt, đạt 58% tổng số phương án cần phê duyệt; có 445.500 ha được cấp chứng chỉ rừng (rừng phòng hộ 38.565 ha, rừng trồng sản xuất 407.000 ha).

Trong tháng 8, cả nước chuẩn bị được 49 triệu cây giống; trồng được 18.700 ha rừng, giảm 28,9% so với cùng kỳ năm ngoái. Sản lượng gỗ khai thác ước đạt 1.838.800 m3, tăng 2,1%. Lũy kế 8 tháng, cả nước chuẩn bị trên 761,2 triệu cây giống; trồng được 151.800 ha rừng, giảm 3,3%; sản lượng gỗ khai thác ước đạt 12.357.400 m3, tăng 2,9% so với cùng kỳ năm ngoái.

Hoàng Sơn