Nâng cao trách nhiệm cộng đồng trong bảo tồn đa dạng sinh học

TMO - Sở Tài nguyên và Môi trường Quảng Nam vừa chính thức giới thiệu, đưa vào hoạt động Bảo tàng đa dạng sinh học tỉnh Quảng Nam nhằm quảng bá các giá trị tài nguyên đa dạng sinh học của địa phương và góp phần thúc đẩy lối sống có trách nhiệm với thiên nhiên, phục hồi đa dạng sinh học.

Bảo tàng đa dạng sinh học tỉnh Quảng Nam được xem là công trình bảo tàng đa dạng sinh học cấp tỉnh đầu tiên trong cả nước, sau một số bảo tàng thiên nhiên và đa dạng sinh học cấp quốc gia và vùng. Bảo tàng được đưa vào hoạt động là kết quả của Dự án xây dựng cơ sở dữ liệu đa dạng sinh học tỉnh Quảng Nam, thực hiện từ năm 2015 đến năm 2021. Bảo tàng được đưa vào hoạt động là một trong chuỗi các hoạt động, sự kiện trong Năm phục hồi đa dạng sinh học Quốc gia - Quảng Nam 2024 - Chung sống hài hòa với thiên nhiên. 

Bảo tàng nằm trong khuôn viên Sở TN&MT (số 100 Hùng Vương, TP. Tam Kỳ), có chức năng nghiên cứu, sưu tầm, lưu giữ, bảo quản, trưng bày, xây dựng, quản lý và khai thác cơ sở dữ liệu, tư liệu, mẫu vật về tài nguyên đa dạng sinh học của tỉnh; phục vụ công tác quản lý, nghiên cứu, giáo dục, truyền thông nâng cao nhận thức về đa dạng sinh học.

Thuyết minh viên giới thiệu về loài Sao la tại Bảo tàng. 

Bảo tàng được bố trí thành các không gian trưng bày: khu vực giới thiệu chung; khu trưng bày ngành thực vật (thực vật bậc cao); khu trưng bày ngành động vật (chim, thú, bò sát, lưỡng cư, côn trùng, cá, động vật đáy); khu vực tương tác; phòng tư liệu; phòng nghiên cứu và khu vực lưu giữ - xử lý – bảo quản mẫu. Bảo tàng hiện đã sưu tập, lưu giữ hơn 3.700 bức ảnh; hơn 1.200 mẫu vật, tiêu bản động thực vật (bao gồm thực vật bậc cao; các loài chim, thú, bò sát, lưỡng cư, côn trùng, cá và động vật đáy thuộc 719 loài, 274 họ trên địa bàn tỉnh). Ngoài ra cón có bộ dữ liệu, tài liệu, bản đồ số và các báo cáo khoa học.

Bên cạnh các sản phẩm thu thập từ Dự án xây dựng cơ sở dữ liệu đa dạng sinh học tỉnh Quảng Nam, bảo tàng đã tiếp nhận các sản phẩm, mẫu vật từ nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp tỉnh như đề tài xây dựng cơ sở dữ liệu và hệ thống quản lý thông minh đa dạng sinh học hệ thực vật các khu rừng đặc dụng tỉnh Quảng Nam; tiêu bản đồi mồi dứa từ Khu bảo tồn biển Cù Lao Chàm, bộ xương con vọoc chà vá chân xám do UBND xã Tam Mỹ Tây trao. Bảo tàng bước đầu xây dựng mối hợp tác, chia sẻ chuyên môn với các bảo tàng, đơn vị như Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam, Bảo tàng thiên nhiên duyên hải miền Trung, Trung tâm Green Việt... 

Sở TN&MT tỉnh nhấn mạnh, việc đưa Bảo tàng đa dạng sinh học đi vào hoạt động là điều cần thiết và mang nhiều ý nghĩa. Với hệ thống cơ sở dữ liệu và bộ sưu tập các mẫu vật, tiêu bản hiện có liên quan đến đa dạng sinh học tỉnh Quảng Nam, việc giới thiệu và ra mắt bảo tàng nhằm quảng bá các giá trị tài nguyên đa dạng sinh học, sự phong phú của các loài động thực vật quý hiếm, đặc hữu, đặc trưng của thiên nhiên ban tặng trong không gian sinh tồn trên địa bàn tỉnh. Đồng thời, kết nối với các tổ chức, các nhà khoa học nhằm phát triển phong phú thêm về các mẫu vật cho bảo tàng; góp phần khơi dậy ý thức và trách nhiệm của mỗi cán bộ và người dân trong việc giữ gìn, bảo tồn đa dạng sinh học của tỉnh. 

Quảng Nam là địa phương có tính đa dạng sinh học cao, nằm trong vùng cảnh quan ưu tiên của Trung Trường Sơn. Địa phương có nhiều hệ sinh thái rừng và biển rất đặc trưng, nơi có nhiều loài quý hiếm, đặc hữu như: Sao la, hổ và voi châu Á, voọc chà vá chân xám, khướu Ngọc Linh, mang Trường Sơn, sâm Ngọc Linh, san hô, cỏ biển...

Đến nay, tỉnh có bảy khu bảo tồn thiên nhiên đã được thành lập, bao gồm một phần Vườn quốc gia Bạch Mã, Vườn quốc gia Sông Thanh, Khu bảo tồn loài và sinh cảnh Sao La, Khu bảo tồn loài và sinh cảnh voi, Khu dự trữ thiên nhiên Ngọc Linh, Khu bảo vệ cảnh quan di tích lịch sử văn hóa Mỹ Sơn, Khu bảo tồn biển Cù Lao Chàm. Ngoài ra, trên địa bàn tỉnh còn có một cơ sở bảo tồn đa dạng sinh học là Công viên Chăm sóc và Bảo tồn động vật Vinpearl River Safari Nam Hội An.

Công tác bảo tồn đa dạng sinh học trong đó có hoạt động đặt bẫy ảnh để giám sát, phát hiện các loài động vật hoang dã được tỉnh Quảng Nam đẩy mạnh triển khai. 

Quảng Nam là một trong những tỉnh tiên phong trong công tác bảo tồn đa dạng sinh học. Theo đó, địa phương đã sớm ban hành Chiến lược bảo tồn đa dạng sinh học hệ sinh thái rừng phía Tây, phê duyệt Kế hoạch hành động đa dạng sinh học tỉnh... Đặc biệt, địa phương đã tranh thủ được nguồn tài trợ của các tổ chức quốc tế và doanh nghiệp, xúc tiến thành lập Khu bảo tồn loài và sinh cảnh Voi Nông Sơn (2018); Khu Dự trữ Thiên nhiên Ngọc Linh (2019) và thiết lập Hành lang đa dạng sinh học tỉnh (2018); nâng hạng Khu Bảo tồn thiên nhiên Sông Thanh lên thành Vườn Quốc gia (2021); Khu bảo tồn thiên nhiên Cù Lao Chàm… góp phần quan trọng trong bảo tồn đa dạng sinh học của địa phương.

Quảng Nam đã xây dựng kế hoạch cụ thể để thực hiện Phương án bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học trong Quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021 -2030, tầm nhìn đến năm 2025; chương trình kế hoạch triển khai thực hiện Chiến lược quốc gia về bảo tồn thiên nhiên và Đa dạng sinh học đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Trong đó ưu tiên giữ và mở rộng các khu bảo tồn, không chấp thuận triển khai đầu tư dự án khu dân cư để bảo vệ đa dạng sinh học, thể hiện quan điểm không đánh đổi môi trường lấy phát triển kinh tế và thực hiện tôn chỉ phát triển kinh tế với tư duy kinh tế xanh. 

Quảng Nam được chọn là địa phương tiên phong khởi động Năm phục hồi đa dạng sinh học quốc gia 2024 trong bối cảnh Việt Nam đang trong giai đoạn tích cực triển khai các cam kết quốc tế quan trọng như các mục tiêu của Khung đa dạng sinh học toàn cầu (GBF) tại COP15 năm 2022 và cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 tại COP26. Sự kiện cũng là dịp để tôn vinh sự đa dạng của cuộc sống trên hành tinh, tăng cường hợp tác để bảo vệ môi trường sống, đảm bảo sự phát triển hài hoà giữa con người với thiên nhiên, bảo tồn nguồn tài nguyên sinh học vô giá của Việt Nam và nhân loại.

Trong khuôn khổ Năm phục hồi đa dạng sinh học quốc gia, Quảng Nam sẽ tổ chức nhiều chuỗi sự kiện quan trọng như: Các diễn đàn, hội nghị, hội thảo khoa học về đa dạng sinh học từ tháng 3 đến tháng 11/2024; các hoạt động nâng cao nhận thức về đa dạng sinh học; tổ chức các đoàn cho báo chí đi khảo sát và quảng bá đa dạng sinh học; tăng cường công tác phòng, chống tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật có liên đến bảo vệ đa dạng sinh học… 

Ngọc Ánh