Nâng cao trách nhiệm bảo vệ rừng từ chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng

TMO - Từ nguồn tiền dịch vụ môi trường rừng, người dân tại các địa phương trên địa bàn tỉnh Kon Tum có thêm nguồn thu nhập để cải thiện cuộc sống; đơn vị chủ rừng và quản lý rừng có nguồn tái đầu tư cho phát triển rừng, phát triển hạ tầng, qua đó góp phần quan trọng trong việc bảo vệ, phát triển rừng bền vững trên địa bàn tỉnh. 

Theo Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh, tính đến tháng 6/2024,  đơn vị đã thu 234,6 tỷ đồng từ các đơn vị sử dụng dịch vụ môi trường rừng (DVMTR), đạt 65,2% so với kế hoạch được UBND tỉnh giao; trong đó, Trung ương điều phối là 180,9 tỷ đồng, thu nội tỉnh từ các cơ sở sản xuất thủy điện, sản xuất nước sạch, sản xuất công nghiệp là hơn 52,9 tỷ đồng, thu lãi tiền gửi ngân hàng là hơn 557 triệu đồng và thu tiền DVMTR do chủ rừng nộp trả là hơn 181 triệu đồng. 

Trong năm 2023, Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh đã giải ngân tiền DVMTR toàn bộ qua tài khoản ngân hàng và Kho bạc nhà nước cho 33 chủ rừng là tổ chức, 40 UBND xã, thị trấn, 3.339 hộ gia đình, cá nhân, 147 cộng đồng dân cư thôn với tổng số tiền là 344,5 tỷ đồng, đạt 95,3% kế hoạch được UBND tỉnh phê duyệt.

Đối với năm 2024, Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh đã giải ngân 161,5 tỷ đồng tiền DVMTR, trong đó, giải ngân cho chi phí quản lý là 3,1 tỷ đồng và tạm ứng tiền DVMTR qua tài khoản ngân hàng cho 23 chủ rừng là tổ chức cùng 5 UBND xã, thị trấn là 158,3 tỷ đồng. Hiện, Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh đang tiếp tục tạm ứng tiền chi trả DMVTR năm 2024 cho các chủ rừng theo quy định. 

Đối với các hộ gia đình, cá nhân và cộng đồng dân cư thôn được Nhà nước giao đất, giao rừng năm 2023, thu nhập bình quân từ tiền DVMTR của mỗi hộ gia đình, cá nhân là 10,1 triệu đồng và của mỗi cộng đồng dân cư thôn là hơn 107 triệu đồng. Còn các hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư thôn, nhóm hộ, tổ chức được các đơn vị chủ rừng khoán quản lý, bảo vệ rừng năm 2023, thu nhập bình quân từ tiền DVMTR của mỗi hộ gia đình, cá nhân là 11,1 triệu đồng, của cộng đồng dân cư thôn là 271 triệu đồng, của nhóm hộ là 79,5 triệu đồng và của tổ chức là 302 triệu đồng.

Trong những năm qua, chính sách chi trả DVMTR trên địa bàn tỉnh Kon Tum đã giúp nhận thức về công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng của các chủ rừng và hộ nhận khoán rừng từng bước được nâng cao. Cơ bản người dân cũng đã có ý thức hơn trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ, phát triển rừng trên cơ sở hiểu rõ về quyền lợi, trách nhiệm của mình. Từ đó, người dân yên tâm gắn bó với rừng.

Đáng chú ý, chính sách chi trả DVMTR đã mang lại nhiều đổi thay về kinh tế - xã hội cho các xã vùng sâu, vùng xa, đặc biệt là vùng đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Kon Tum. Đối với những hộ dân tại thôn Tu Ria Peng, xã Đăk Hring, huyện Đăk Hà, sau khi được Nhà nước giao quản lý, bảo vệ rừng thôn đã tiến hành họp dân và tuyên truyền, phổ biến về quy chế hoạt động bảo vệ rừng theo cộng đồng để bà con nắm rõ. Thôn đã chia 4 nhóm, mỗi nhóm 15 - 18 hộ, luân phiên đi tuần tra rừng 2 tuần/lần. 

Với số tiền được chi trả từ DVMTR, thôn đã chi trả cho bà con đầy đủ tiền công đi tuần tra, kiểm tra rừng. Được cán bộ Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh Kon Tum hướng dẫn, thôn đã trích một phần nhỏ để phục vụ hoạt động văn hóa, hội họp trong thôn. Thôn cũng đã thành lập quỹ cho vay vốn để hỗ trợ bà con vay vốn phát triển kinh tế, vươn lên thoát nghèo.

Từ nguồn thu từ DVMTR, cộng đồng dân cư tại các địa phương trên địa bàn tỉnh đã nâng cao trách nhiệm bảo vệ, phát triển rừng. Ảnh: BKT. 

Hay tại thôn Đắk Tông, xã Ngọc Tụ, huyện Đắk Tô đã thống nhất chia thành các nhóm để triển khai đi tuần tra và phát đường ranh cản lửa, phòng chống cháy rừng cho diện tích rừng nhận khoán. Các nhóm sẽ đi 2-3 lần/tháng, số lượt đi sẽ nhiều hơn vào mùa khô vì thời tiết thuận lợi và đó là thời điểm dễ xảy ra cháy rừng hay xâm hại rừng. Người dân tham gia quản lý, bảo vệ rừng được nhận tiền DVMTR tương ứng theo quy định của thôn nên rất có trách nhiệm trong quản lý, bảo vệ rừng. 

Theo đánh giá của các địa phương, chính sách chi trả DVMTR đã giúp công tác quản lý, bảo vệ rừng trên địa bàn ngày càng tốt hơn. Quỹ vay vốn trích từ tiền DVMTR là tiền đề giúp một số mô hình phát triển sinh kế được triển khai và bước đầu đã mang lại hiệu quả như: mô hình nuôi dê, bò, thu nhập, đời sống của bà con được cải thiện rõ. 

Tiền DVMTR cũng đã góp phần tạo việc làm, giảm nghèo, cải thiện sinh kế, nâng cao chất lượng cuộc sống, giúp người dân gắn bó với rừng. Chính sách chi trả DVMTR có tác động rất lớn trong việc cải thiện đời sống của người dân, từ đó nâng cao tinh thần trách nhiệm, ý thức bảo vệ rừng, giúp ổn định an ninh chính trị, góp phần phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh Kon Tum. 

Từ nguồn tiền DVMTR nhận được, các hộ gia đình có thêm khoản tiền để đầu tư sinh kế. Còn các cộng đồng dân cư, có nguồn kinh phí để xây dựng, sửa chữa đường giao thông nông thôn, cổng chào thôn, nhà văn hóa, nhà rông, sân thể thao, kênh mương thủy lợi, đường điện chiếu sáng… qua đó, hoàn thành được nhiều chỉ tiêu trong các tiêu chí xây dựng nông thôn mới.

Với những kết quả đã đạt được, giai đoạn 2021-2025, Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh, các sở, ngành và địa phương, đơn vị liên quan đặt mục tiêu thu và chi dự kiến 1.500 tỷ đồng tiền DVMTR. Từ đó, tiếp tục hỗ trợ ngành Lâm nghiệp của tỉnh một cách hiệu quả trong công tác bảo vệ và phát triển rừng, bảo tồn đa dạng sinh học, giảm thiểu và thích ứng với biến đổi khí hậu, cải thiện sinh kế, nâng cao thu nhập, làm giàu từ rừng cho cộng đồng dân cư thôn, hộ gia đình và người dân sống ở gần rừng. 

Đức Bình