Nâng cao nguồn lực cho công tác bảo vệ, phát triển rừng

TMO - Nhiều địa phương trên cả nước với diện tích rừng tương đối lớn, tỷ lệ che phủ rừng cao được đánh giá là lợi thế rất lớn để các địa phương tính toán, có chiến lược tham gia vào thị trường kinh doanh tín chỉ carbon trong tương lai.

Theo Báo cáo của Cục Lâm nghiệp (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), trong năm 2023, cả nước đã trồng được khoảng 250.000 ha rừng, đạt 102% kế hoạch năm 2023. Tỷ lệ che phủ rừng 42,02%, đạt mục tiêu kế hoạch đề ra. Tổng nguồn thu từ các loại dịch vụ môi trường rừng năm 2023 đạt 4.130,4 tỉ đồng. Năm 2023 đánh dấu một cột mốc rất quan trọng, lần đầu tiên tại Việt Nam trong lĩnh vực lâm nghiệp đã bán thành công 10,3 triệu tín chỉ carbon rừng (10,3 triệu tấn CO2) thông qua Ngân hàng Thế giới (WB). Với đơn giá bán tín chỉ 5 USD/tấn carbon hấp thụ, tổng giá trị của hợp đồng lên tới 51,5 triệu USD (khoảng 1.250 tỷ đồng).

Việc bán tín chỉ carbon nằm trong thỏa thuận chi trả phát thải nhà kính (ERPA) vùng Bắc Trung Bộ được ký ngày 22/10/2020 giữa Ngân hàng Tái thiết và Phát triển quốc tế (IBRD) thuộc Ngân hàng Thế giới (WB) và Bộ Nông nghiệp Phát triển Nông thôn. Lần đầu tiên,  sáu tỉnh Bắc Trung Bộ (Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế) nhận được nguồn tiền từ dịch vụ hấp thụ và lưu giữ carbon của rừng để tạo thêm nguồn kinh phí phục vụ công tác quản lý, bảo vệ rừng và hỗ trợ phát triển sinh kế cho người dân sống gắn bó với rừng.

Bên cạnh số tín chỉ đã bán, WB đã xác nhận kết quả giảm phát thải toàn vùng Bắc Trung Bộ kỳ 1 (1/1/2018-31/12/2019) đạt 16,21 triệu tấn CO2 (tương đương 16,21 triệu tín chỉ). Trong đó, lượng chuyển nhượng theo ERPA đã ký là 10,3 triệu tấn CO2. Còn lại 5,91 triệu tấn CO2, WB muốn mua bổ sung 1 triệu tấn CO2. Còn 4,91 triệu tấn CO2, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang xin Chính phủ chấp thuận cho xây dựng phương án trao đổi, chuyển nhượng, thương mại để tạo nguồn lực bổ sung cho công tác bảo vệ và phát triển rừng tại vùng Bắc Trung Bộ.

Tín chỉ carbon rừng được tạo ra từ các hoạt động dự án giảm phát thải nhà kính như giảm mất rừng và suy thoái rừng; tăng cường hoạt động trồng rừng, tái trồng rừng, tái tạo thảm thực vật và hoạt động tăng cường quản lý rừng. Chủ rừng có thể quy đổi diện tích rừng đang quản lý, bảo vệ ra lượng hấp thụ khí CO2, ra tín chỉ carbon và có thể bán tín chỉ này tại thị trường carbon qua cơ chế giảm phát thải khí nhà kính.

Trong giai đoạn 2023 - 2025, tỉnh Quảng Bình sẽ chuyển nhượng hơn 2,4 triệu tấn carbon rừng và được phân bổ khoảng 235 tỷ đồng. 

Tỉnh Quảng Bình có diện tích rừng tương đối lớn với 590.000 ha, tỷ lệ che phủ rừng 68%, đứng thứ hai cả nước. Trữ lượng và chất lượng rừng của tỉnh Quảng Bình khá cao nên có lợi thế cạnh tranh, tiềm năng và cơ hội lớn khi tham gia vào thị trường tín chỉ carbon trong nước và quốc tế. Mỗi năm tỉnh Quảng Bình thực hiện kế hoạch trồng mới khoảng 9.000 ha rừng tập trung và hàng triệu cây phân tán, nhằm tiếp tục giữ vững, nâng cao độ che phủ rừng. Theo lộ trình, đến năm 2025, vùng rừng trồng nguyên liệu của tỉnh Quảng Bình có hơn 100.000 ha; trong đó, diện tích rừng gỗ lớn trên 16.200 ha.

Diện tích rừng ngày càng mở rộng sẽ góp phần phát triển kinh tế - xã hội, xóa đói giảm nghèo, giảm nhẹ thiên tai; ý thức, trách nhiệm giữ gìn và phát triển môi trường sống trong cộng đồng dân cư cũng được nâng cao. Ngoài ra, phong trào trồng cây phân tán trong cộng đồng dân cư cũng được các địa phương chú trọng thực hiện nhằm tạo bóng mát, cảnh quan môi trường xanh, sạch, đẹp. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Quảng Bình cho biết, trong giai đoạn 2023 - 2025, tỉnh Quảng Bình sẽ chuyển nhượng hơn 2,4 triệu tấn carbon rừng và được phân bổ khoảng 235 tỷ đồng.

Riêng năm 2023, tỉnh Quảng Bình được chi trả 82,4 tỷ đồng từ việc bán tín chỉ carbon rừng. tham gia thị trường tín chỉ carbon rừng sẽ giúp các chủ rừng nâng cao năng suất rừng trồng, cải thiện sinh kế bền vững, góp phần bảo vệ diện tích rừng hiện có và nâng cao độ che phủ, mở ra cơ hội mới để người dân phát triển kinh tế bằng giữ rừng trong khi việc khai thác lâm sản dưới tán rừng đang rất khó khăn. 

Cùng với nhiều địa phương khác trên cả nước, tỉnh Bắc Kạn với tỷ lệ che phủ rừng hơn 73%, cao nhất cả nước. Đây là lợi thế rất lớn để tỉnh tính toán, có chiến lược tham gia vào thị trường kinh doanh tín chỉ carbon trong tương lai. Tỉnh Bắc Kạn có trên 417.000ha diện tích đất lâm nghiệp và hệ thống thảm thực vật dày, phân tầng, có thể hấp thụ lớn lượng khí C02 (carbon dioxide, loại khí gây hiệu ứng nhà kính).

Với lợi thế đó, tỉnh có rất nhiều thuận lợi để kinh doanh các sản phẩm từ gỗ, dịch vụ môi trường, trong đó có kinh doanh carbon rừng, Hiện nay, tỉnh đã và đang vận dụng các chính sách của Trung ương hỗ trợ cho các tổ chức, cá nhân, cộng đồng dân cư giao khoán trông coi, quản lý, bảo vệ rừng theo quy định nhằm giảm thiểu tác động lên rừng. Các mức khoán hỗ trợ thực tế hiện còn thấp so với thu nhập của người dân.

Tỉnh Bắc Kạn đẩy mạnh công tác trồng rừng mới, giao đất, giao rừng, với mục tiêu khai thác hiệu quả nguồn thu nhờ tín chỉ carbon rừng. 

Tại Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV tổ chức vào tháng 11/2023, đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Kạn đã có những kiến nghị về việc nghiên cứu, nâng mức hỗ trợ khoán bảo vệ rừng phù hợp với thực tiễn và điều kiện ngân sách, phát triển đa dạng hệ sinh thái rừng, tạo việc làm sinh kế dưới tán rừng. Cùng với đó, đại biểu còn đề nghị Chính phủ sớm cụ thể hóa Chỉ thị số 13-CT/TW và Kết luận số 61-KL/TW của Ban Bí thư nhằm tăng cường công tác quản lý, bảo vệ rừng, tập trung các chính sách giao khoán bảo vệ rừng, phát triển cây dược liệu dưới tán rừng, phát triển thị trường tín chỉ carbon… để người dân thêm gắn bó hơn với công tác bảo vệ rừng.

Địa phương này cũng đẩy mạnh công tác trồng rừng mới, giao đất, giao rừng, năm 2023, toàn tỉnh trồng mới được 5.203ha, đạt 129% kế hoạch. Phấn đấu đến năm 2030 sẽ giao khoán, bảo vệ 150.000ha rừng tự nhiên sản xuất, đây được xem như giải pháp quan trọng để làm cơ sở xác định chủ quản lý rừng tự nhiên trước khi bước vào thị trường kinh doanh tín chỉ carbon.

Kinh doanh tín chỉ carbon rừng từ giảm phát thải khí nhà kính thông qua nỗ lực hạn chế mất rừng, suy thoái rừng, quản lý bền vững tài nguyên rừng, bảo tồn và nâng cao trữ lượng carbon rừng (REDD+) là hướng đi mới để phát triển kinh tế lâm nghiệp của các địa phương có rừng trong giai đoạn hiện nay… Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, đến nay, các bộ, ngành, địa phương có rừng đang đẩy mạnh các hoạt động liên quan nhằm xây dựng chính sách, quy định, hợp tác phát triển thị trường carbon rừng, góp phần quản lý, bảo vệ rừng hiệu quả, thúc đẩy kinh tế lâm nghiệp phát triển…

Thu Hà