Mùa hoa tháng 3

TMO - Tháng 3, khi tiết trời chính xuân, đây là thời điểm nở rộ của nhiều loài hoa. Trong đó có những loài hoa không tên, ít người biết đến nhưng cũng có loài hoa từ lâu đã thành biểu tượng, nét đặc trưng của tháng 3.

Tháng 3, tháng của nhiều loài hoa đua nở bởi đây là thời điểm giữa mùa Xuân. Nhưng thật thiếu sót nếu không nhắc đến những loài hoa không những là biểu tượng của tháng 3 mà chúng còn gắn liền với đời sống người dân các vùng miền, là ký ức khó quên với những ai xa quê. Đó là những loài hoa nào?

Gạo

Tháng 3, mùa hoa gạo nở cũng là mùa chở theo thương nhớ về thời thơ ấu êm đềm của bao người. Đây là loài hoa thân thuộc với người dân vùng đồng bằng Bắc Bộ. Cây gạo dân dã, đứng vững chãi, chứng kiến bao thay đổi của xã hội, con người, và trở thành nơi chốn thân thương của làng cảnh Việt Nam đã đi vào thơ, vào văn vào nỗi nhớ của bao người con xa xứ.  

Thân cây gạo thẳng, vươn cao, tán cây rộng. Hoa gạo là loài hoa cánh đơn, hoa có 5 cánh. Mỗi cánh khá dày và không mọc sát nhau nhưng lại nở rộ cùng một thời điểm.  Khi hoa gạo nở rộ, lá cũng rụng hết. Cả cây gạo chỉ là một sắc đỏ rực, rất dễ được nhận biết từ xa. Hoa gạo mỗi độ cuối xuân lại nhuộm rực rỡ những con đường, những bến sông, lại báo hiệu cho sự chuyển mùa. Hoa gạo chẳng rực rỡ quanh năm, loài hoa của tháng ba này chỉ nở một lần, những bông hoa đỏ in ngần trên nền trời xanh, mây trắng, cảnh sắc ấy in sâu vào tâm hồn biết bao thế hệ người Việt. 

Bưởi

Tháng Ba về, những cành bưởi khẳng khiu vươn mình chồi lá, trổ hoa và tỏa hương thơm ngát. Từng cánh hoa bung nở trắng ngần, nồng nàn quyến rũ. Từng chùm hoa đua chen trên cành với lá non xanh mỡ màng. Những bông hoa bưởi chúm chím, e ấp bên trong lớp cánh hoa màu xanh là đài hoa trắng muốt, tinh khôi. Hoa bưởi như thiếu nữ mộc mạc, mang nét duyên thầm luôn tỏa hương thơm thuần khiết làm rung động trái tim của bất kỳ ai.

Tại các vườn bưởi, những ngày này, hoa cũng dần nở rộ, nhuộm trắng cả khu vườn. Từng chùm hoa bưởi hàng chục bông trắng muốt, 5 cánh hoa uốn cong quanh đài hoa, phô toàn bộ nhụy vàng và tỏa hương thơm phủ kín cả một vùng rộng lớn. Không chỉ để cắm trong phòng lấy mùi thơm, thắp hương, đi lễ mà hoa bưởi còn được người Hà Nội sử dụng để ướp trà, ướp mía hay dùng cánh hoa để nấu bánh chay vào những ngày rằm, mùng 1... 

Xoan

Xoan là cây thân gỗ lớn khá nhanh có thể cao hàng chục mét, lá mọc ở phần đầu cành, cuống lá dài chia ra thành 2,3 nhánh, lá có màu lục sẫm ở mặt trên và xanh nhạt ở mặt dưới, mép lá viền răng cưa nhẹ. Hoa xoan nở nhiều vào tiết mưa Xuân, khi tiết trời đã ấm dần lên. Ðầu mùa, những chùm hoa tim tím, be bé xen kẽ giữa những chồi non xanh xanh. Ðến khi bắt đầu thi nhau bung ra, thì bồng lên hệt như những đám mây xôm xốp màu tím nhạt treo đầy trên những cành xoan. Mỗi khi có gió lay là hàng ngàn vạn bông xoan tim tím, nhỏ xíu rắc đầy quanh gốc.

Với nhiều người, hoa xoan còn gợi nhắc biết bao kỷ niệm của tuổi thơ. Những ngày cắp sách tới trường rong ruổi xe đạp dưới những con đường rợp bóng hoa xoan. Những chùm hoa xoan nở rộ cài trên giỏ xe theo bạn bè đến lớp, đựng trong nón lá theo trẻ em ra đồng... Hoa xoan mang vẻ đẹp tự nhiên, thuần khiết, mộc mạc và dung dị như người quê, như hồn quê. Hương hoa xoan thoang thoảng, dìu dịu, không ngào ngạt như hoa sữa, cũng không nồng nàn như hoa bưởi mà man mác như gợi một điều gì đó đã xa. 

Sưa

Mỗi độ tháng 3 về, khi thời tiết vẫn còn vương chút lạnh lúc giao mùa cũng là lúc hoa sưa bắt đầu nở trắng những góc phố, con ngõ. Người ta ưu ái gọi hoa sưa là hoa tuyết tháng 3, bởi những bông hoa trắng muốt, li ti khiến lòng người cứ mê mẩn đắm say nhưng lại mang nét dung dị rất riêng, rất hoài cổ. Chẳng cần đến mùi hương nồng đậm hay sắc màu rực rỡ, những cánh hoa sưa mong manh nhẹ nhàng đủ khiến bất kì ai nhìn thấy đều phải lòng.

Mỗi độ tháng 3 về, khi thời tiết vẫn còn vương chút lạnh lúc giao mùa cũng là lúc hoa sưa bắt đầu nở trắng những góc phố, con ngõ. 

Người ta mong tháng 3 đến để ngắm nhìn những cánh hoa tinh khôi trong gió nhưng lại sợ loại hoa chóng nở nhanh tàn này vội rụng rơi. Có những nỗi nhớ, những chuyện tình gói ghém trong những cánh hoa sưa, chỉ sợ tháng 3 qua đi những lời chưa nói cứ thế còn bỏ ngỏ. Mùa hoa sưa nhanh đến mà cũng nhanh đi, mỏng manh y như những cánh hoa bé nhỏ. Dưới mỗi gốc sưa, những cánh hoa nhỏ xíu nhẹ đưa mình rồi rơi xuống lòng đường thành từng cụm trắng xóa.

Ban

Khi những nhành đào, cành mận thôi khoe sắc cũng là lúc mùa hoa ban Tây Bắc tháng 3 trổ sắc trên vùng đất này. Cả trời Tây Bắc ngợp một sắc hoa, trên đỉnh núi, trên lưng chừng đồi, trên vách đá…đâu đâu cũng ngập sắc hoa. Hoa ban nở rộ vào dịp tháng 2, tháng 3 dương lịch. Loài hoa mang màu trắng tím và hồng, vừa dịu dàng, vừa thuần khiết chinh phục trái tim bao lữ khách ghé qua. Mùa hoa ban, cả đất trời Tây Bắc bỗng sáng bừng, rực rỡ.  

 Cây ban như loại cây sim sống bền bỉ. Trên đồi cằn cỗi, cỏ tranh khô héo, nhưng cây ban vẫn xanh tươi. Hoa ban năm cánh trắng, phơn phớt hồng tím. Lá ban hình móng bò, người Thái bảo hình “đôi trái tim ghép lại”. Nhụy ban rất ngọt, các loài ong rất ưa thích. Cánh hoa ban vừa ngọt, vừa bùi, người Thái thường lấy về đồ chín trộn với giấm, vừng thành một món nộm, ăn rất lạ. Quả ban giống như quả bồ kết, hạt già đồ chín ăn ngon như hạt đậu. Người Thái rất yêu hoa ban, nên ngày Tết trên bàn thờ luôn có cành hoa ban, dâng cúng, tỏ lòng thành kính với tổ tiên. 

Nhiều đời nay, hoa ban đi vào đời sống văn hoá - tâm linh của người dân Tây Bắc một cách rất tự nhiên, nhất là bà con thuộc nhóm ngôn ngữ Tày - Thái. Với đồng bào Thái, có lẽ không ai là không trải qua tuổi thanh xuân nồng cháy, với những trò chơi thú vị hái hoa ban và hát giao duyên. Trong ký ức của người đi xa, cùng với nỗi nhớ mường nhớ bản, nhớ người yêu, còn có nỗi nhớ da diết hoa ban vào mỗi độ xuân về.

Cà phê

Tháng 3 Tây Nguyên - "mùa con ong đi lấy mật, mùa con voi xuống sông uống nước” như ca từ trong bài hát. Từ cuối tháng 2 đến hết tháng 4 dương lịch, hoa cà phê lại nở rộ, tỏa sắc trắng tinh khôi khắp vùng đất đỏ Tây Nguyên, tập trung chủ yếu ở những khu vực như Pleiku, Buôn Ma Thuột, Đắk Lắk,...Trong đó, tháng 3 được xem là khoảng thời gian hoa nở đẹp nhất. Mỗi đợt, hoa nở từ 7 - 10 ngày.

Nhìn từ xa, hoa cà phê trông giống như những bông tuyết trắng trĩu nặng trên cành, nổi bật giữa sắc xanh của lá. Hoa cà phê nhỏ nhưng mọc thành chùm, kết thành bông, nở trải dọc cành. Cánh hoa mỏng, nở tròn xoe, nổi bật với nhị trắng đan xen Không chỉ mang vẻ đẹp tinh khiết, riêng biệt, hoa cà phê còn có mùi thơm đặc trưng rất quyến rũ, dịu nhẹ, thoang thoảng, hòa với bầu không gian trong lành khiến du khách ghé thăm cảm thấy thư thái. Mùa hoa cà phê nở trắng trời tô điểm cho thiên nhiên thêm phần tươi đẹp, mê hoặc những đàn ong đến hút mật và tỏa ngát hương thơm quyến rũ lữ khách phương xa tìm về.

Để lại nỗi nhớ

Theo lẽ tự nhiên, tháng 3 đến rồi đi, các loài hoa nhanh đua nở khoe sắc nhưng cũng sớm lụi tàn và chỉ đọng lại trong nỗi nhớ của những ai xa quê, nơi có tuổi thơ thấm đẫm để rồi xa quê với bao hoài bão và khát vọng.

BAN MAI