Luật Hóa chất 2025: Bảo đảm an toàn, an ninh hóa chất và bảo vệ môi trường

TMO – ‘Việt Nam tiếp tục khẳng định cam kết kiên định với việc loại bỏ hoàn toàn vũ khí hóa học, không dung thứ cho bất kỳ hành vi sử dụng, đe dọa sử dụng hay phổ biến loại vũ khí này dưới mọi hình thức. Đồng thời, Việt Nam cũng khẳng định mong muốn tăng cường hợp tác với OPCW và các quốc gia thành viên trong đào tạo, nâng cao năng lực, chia sẻ thông tin, hỗ trợ kỹ thuật và phát triển sử dụng hóa chất vì mục đích hòa bình’ – Nội dung này được lãnh đạo Cục Hóa chất, Bộ Công Thương nhấn mạnh tại hội nghị các quốc gia thành viên Công ước Cấm vũ khí hóa học lần thứ 30 (CSP30) vừa diễn ra mới đây.

Theo Cục Hóa chất, năm 2025 đánh dấu một bước tiến quan trọng khi Việt Nam đã nội luật hóa đầy đủ các nghĩa vụ liên quan theo Công ướng về vũ khí hóa học (CWC) thông qua Luật Hóa chất 2025. Luật mới phân loại các hóa chất được kiểm soát theo Công ước thành hai nhóm: “hóa chất cần kiểm soát đặc biệt” và “hóa chất cấm”. Đồng thời, áp dụng cơ chế quản lý chặt chẽ đối với toàn bộ vòng đời của các hóa chất này, từ sản xuất, kinh doanh, xuất nhập khẩu, vận chuyển, sử dụng cho đến xử lý, tiêu hủy. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng để Bộ Công Thương (với đầu mối là Cục Hóa chất) tổ chức thực hiện hiệu quả các nghĩa vụ khai báo, thanh tra, kiểm tra và phối hợp hỗ trợ thanh sát quốc tế theo yêu cầu của Tổ chức Cấm vũ khí hóa học (OPCW).

(Ảnh minh họa)

Một điểm nhấn quan trọng khác của Luật Hóa chất 2025 là việc khẳng định rõ ràng nghĩa vụ tuân thủ các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên (trong đó có Công ước CWC). Luật thiết lập cơ sở dữ liệu chuyên ngành về hóa chất, cho phép quản lý thống nhất, đồng bộ, phục vụ hiệu quả công tác cấp phép, khai báo, giám sát hoạt động hóa chất thuộc diện kiểm soát. Trên cơ sở đó, Bộ Công Thương (Cục Hóa chất) có điều kiện tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, từng bước số hóa quy trình quản lý, bảo đảm minh bạch thông tin, nâng cao chất lượng báo cáo và khả năng truy xuất dữ liệu khi làm việc với OPCW cũng như với các cơ quan liên quan trong nước.

Bên cạnh các quy định về phân loại và kiểm soát hóa chất theo CWC, Luật Hóa chất 2025 còn nhấn mạnh yêu cầu bảo đảm an toàn, an ninh hóa chất và bảo vệ môi trường. Các quy định mới về đánh giá rủi ro, lập kế hoạch phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất; trách nhiệm của tổ chức, cá nhân trong quản lý, sử dụng hóa chất nguy hiểm; cơ chế thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm… tạo khuôn khổ pháp lý đồng bộ để Bộ Công Thương phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành trong việc giám sát, phát hiện, ngăn chặn nguy cơ lợi dụng hóa chất vì mục đích quân sự, khủng bố hoặc các mục đích trái phép khác.

Với vai trò cơ quan đầu mối quốc gia trong thực thi Công ước CWC, Bộ Công Thương không chỉ tập trung vào hoàn thiện thể chế, mà còn chú trọng đồng hành, hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp. Thông qua các chương trình tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật, tuyên truyền phổ biến pháp luật, cơ quan quản lý giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về các nghĩa vụ khai báo, chế độ báo cáo, quy định cấp phép, cũng như những rủi ro pháp lý nếu vi phạm quy định liên quan đến hóa chất thuộc diện kiểm soát. Cách tiếp cận “hỗ trợ – hướng dẫn – giám sát” được triển khai nhằm vừa bảo đảm yêu cầu an ninh, an toàn, vừa tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động sản xuất, kinh doanh hợp pháp, lành mạnh.

Tại CSP30, việc Việt Nam nhấn mạnh những bước tiến trong xây dựng và hoàn thiện Luật Hóa chất 2025 cũng cho thấy nỗ lực chủ động, tích cực trong việc “đi cùng nhịp” với các chuẩn mực quốc tế về giải trừ và không phổ biến vũ khí hóa học. Những kết quả này là minh chứng cho sự phối hợp hiệu quả của cả hệ thống chính trị, trong đó Cục Hóa chất giữ vai trò nòng cốt về chuyên môn, góp phần nâng cao uy tín, vị thế của Việt Nam trong cộng đồng quốc tế.

Thông qua việc tham dự và đóng góp tích cực tại CSP30, gắn với việc ban hành và triển khai Luật Hóa chất 2025, Việt Nam tiếp tục khẳng định cam kết kiên định đối với việc loại bỏ hoàn toàn vũ khí hóa học, không dung thứ cho bất kỳ hành vi sử dụng, đe dọa sử dụng hay phổ biến loại vũ khí này dưới mọi hình thức. Đồng thời, Việt Nam cũng khẳng định mong muốn tăng cường hợp tác với OPCW và các quốc gia thành viên trong đào tạo, nâng cao năng lực, chia sẻ thông tin, hỗ trợ kỹ thuật và phát triển sử dụng hóa chất vì mục đích hòa bình.

Trong thời gian tới, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục rà soát, xây dựng các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Luật Hóa chất 2025; đẩy mạnh công tác truyền thông, phổ biến pháp luật; tăng cường kiểm tra chuyên ngành; đồng thời mở rộng hợp tác quốc tế trong lĩnh vực an ninh, an toàn hóa chất. Những nỗ lực này nhằm bảo đảm việc thực thi Công ước CWC được triển khai đồng bộ, hiệu quả, gắn với mục tiêu phát triển bền vững ngành công nghiệp hóa chất và bảo vệ cuộc sống an toàn cho người dân…/.

ĐOÀN VINH