Lai Châu: Kiểm soát chặt chẽ môi trường nước

TMO - Tỉnh Lai Châu luôn chú trọng nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước và huy động nguồn lực cho công tác kiểm soát, bảo vệ môi trường nước trên địa bàn. Qua đó thực thi nghiêm các quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường, tiến tới phục vụ, cung cấp đủ nguồn nước theo nhu cầu của sản xuất và dân sinh.

Theo Lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Lai Châu, tính đến năm 2024, Lai Châu có 96 sông, suối thuộc Danh mục lưu vực sông liên tỉnh và Danh mục sông nội tỉnh. Trong đó, có 04 sông liên tỉnh lớn trên địa bàn tỉnh, gồm: Sông Đà, sông Nậm Na, sông Nậm Mạ, sông Nậm Mu. Mạng lưới sông suối của tỉnh phân phối tương đối đều. Sông, suối trên địa bàn tỉnh Lai Châu vừa có tác dụng dẫn nước cung cấp nước tưới cho ruộng đồng, vừa là nguồn nước cấp cho các nhà máy xử lý nước sạch phục vụ sinh hoạt cho nhân dân.

Đặc biệt sông suối ở đây có địa hình dốc nên có tiềm năng phát triển thủy điện rất lớn. Được biết, tổng lượng nước mưa hàng năm tạo ra trên địa bàn tỉnh là 23,61 tỷ m3/năm; tổng lượng tài nguyên nước mặt nội tỉnh là 13,44 tỷ m3/năm; nước nhận từ các nhánh của sông Đà phần ngoại tỉnh là 7,78 tỷ m3/năm; nước nhận từ sông xuyên biên giới phần diện tích bên Trung Quốc là 24,67 tỷ m3.

Tổng lượng bổ cập nước dưới đất là 3.665.086,14 m³/ngày, tài nguyên dự báo nước dưới đất là 5.686.684 m3/ngày được phân bố ở 18 tầng chứa nước, trữ lượng có thể khai thác nước dưới đất là 1.706.005 m³/ngày. Tỉnh Lai Châu có tổng lượng nước tích trữ trong 3 hồ thủy điện: Lai Châu, Bản Chát, Huội Quảng là 3.442 triệu m³; 17 hồ chứa nước thủy lợi có dung tích trên 1 triệu m³, cơ bản đảm bảo nguồn nước phục vụ sinh hoạt, sản xuất và phát điện theo thiết kế.

Với địa hình dốc nên Lai Châu có tiềm năng phát triển thuỷ điện lớn. 

Chất lượng nguồn nước ngầm chưa có dấu hiệu ô nhiễm kim loại nặng. Mặc dù nguồn tài nguyên nước tương đối phong phú, nhưng nguồn nước của tỉnh chịu tác động và ảnh hưởng rất lớn từ các sông bên Trung Quốc và các tỉnh lân cận. Mặt khác, do đặc điểm địa hình của tỉnh phân cắt, độ dốc lớn, nguồn nước phân bố không đều, lượng nước tích trữ tập trung tại các hồ thủy điện lớn, một số khu vực vùng cao ở các huyện: Sìn Hồ, Phong Thổ, Mường Tè, Nậm Nhùn lượng nước vào mùa khô xuống thấp. Thêm vào đó, biến đổi khí hậu đã tạo ra các hiện tượng thời tiết cực đoan như hạn hán gây thiếu hụt lượng nước.

Cụ thể năm 2023 đã xảy ra hạn hán diện rộng, kéo dài ảnh hưởng đến nguồn nước cung cấp cho sản xuất và sinh hoạt của người dân; lũ quét, lũ ống, sạt lở đất đá… gây nên hiện tượng bồi lắng lòng sông, hồ, giảm khả năng tích trữ nước và ảnh hưởng đến chất lượng nguồn nước. Việc gia tăng dân số và quá trình đô thị hóa dẫn đến nhu cầu sử dụng nước ngày càng gia tăng, kéo theo nguy cơ ô nhiễm, suy thoái, khan hiếm, cạn kiệt nguồn nước.

Đặc biệt, trong hoạt động sản xuất nông nghiệp, người dân sử dụng thuốc trừ sâu, phân bón quá mức quy định, nước thải, chất thải từ hoạt động chế biến nông sản, chăn nuôi gia súc, gia cầm… không được xử lý đã tạo cho môi trường nước có phần bị ô nhiễm. Hay như tình trạng chặt phá rừng làm giảm diện tích che phủ gây nên hiện tượng nước bốc hơi nhanh làm giảm khả năng tích trữ nước. Lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường cho biết, trước thực trạng đó, sở tham mưu UBND tỉnh ban hành các văn bản quản lý, chỉ đạo về bảo vệ, giữ gìn tài nguyên nước.

Phối hợp với các cơ quan chuyên môn xây dựng phương án khai thác, sử dụng, bảo vệ tài nguyên nước; ban hành kế hoạch và tổ chức thành công hội nghị phổ biến, tuyên truyền Luật Tài nguyên nước năm 2023 và các nghị định, thông tư hướng dẫn thi hành luật bằng hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến với 115 điểm cầu của cấp tỉnh, huyện, xã. Sở còn ban hành văn bản hướng dẫn, đôn đốc thực hiện các quy định của pháp luật về tài nguyên nước đối với tổ chức, cá nhân khai thác nước để cấp cho sinh hoạt; công trình khai thác, sử dụng tài nguyên nước phải đăng ký, phải có giấy phép và hướng dẫn xác định thời điểm hiệu lực giấy phép khai thác sử dụng tài nguyên nước.

Hướng dẫn thẩm quyền cấp giấy phép khai thác, sử dụng tài nguyên nước; yêu cầu thực hiện duy trì lưu lượng xả thường xuyên, liên tục sau đập của các dự án khai thác, sử dụng nước mặt và các giải pháp giảm thiểu nguy cơ thiếu nước trong mùa khô trên địa bàn tỉnh.

Bên cạnh đó,  việc sản xuất và cung cấp nước sạch trên địa bàn tỉnh với điều kiện tự nhiên hết sức khó khăn, khan hiếm về nguồn nước đã gây ra những bất cập nhất định cho công tác sản xuất và cung cấp nước sạch. Tuy nhiên, với sự cố gắng không ngừng, đơn vị cung cấp nước sạch đã tham mưu Sở Nông nghiệp và Môi trường, UBND tỉnh xây dựng kế hoạch khai thác, sử dụng tài nguyên nước trên địa bàn tỉnh. Qua đó có các giải pháp điều hòa, phân phối nguồn nước phù hợp với thực trạng nguồn nước của tỉnh và đáp ứng nhu cầu cấp nước sinh hoạt của nhân dân. Đẩy mạnh công tác phòng, chống thất thu, thất thoát nước sạch (tăng cường công tác truy tìm rò rỉ, thất thoát; sửa chữa, thay thế các tuyến ống đã cũ hỏng, xuống cấp....).

Hiện nay, người dân Lai Châu đã sử dụng nguồn nước hợp lý, tiết kiệm hơn. (Ảnh: TT).

Tuyên truyền, vận động cơ quan, tổ chức và người dân chung tay bảo vệ nguồn nước, sử dụng tiết kiệm nước, có biện pháp chủ động tích trữ nước, nhất là mùa khô. Trên địa bàn tỉnh, không chỉ các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp mà các hộ dân đã có ý thức giữ gìn, bảo vệ và tiết kiệm tài nguyên nước. Người dân đã có ý thức hơn trong việc sử dụng nước hợp lý trong gia đình và nơi công cộng. Để tài nguyên nước dồi dào và được bảo vệ, giữ gìn, Sở Nông nghiệp và Môi trường tiếp tục tăng cường công tác quản lý tài nguyên nước trên địa bàn theo quy định của Luật Tài nguyên nước.

Hướng dẫn, đôn đốc các tổ chức, cá nhân có liên quan đến quản lý, khai thác, sử dụng tài nguyên nước tuân thủ quy định của pháp luật trong quá trình hoạt động. Triển khai thực hiện nhiệm vụ kiểm kê tài nguyên nước trên địa bàn tỉnh; tiếp nhận, tham mưu thẩm định các hồ sơ đề nghị cấp phép khai thác tài nguyên nước theo hướng cải cách hành chính, tuân thủ pháp luật.

Đáng chú ý, để sử dụng tài nguyên nước hiệu quả, ngày 15/1/2025, UBND tỉnh Lai Châu đã ban hành Văn bản số 255/KH-UBND Kế hoạch khai thác thác, sử dụng tài nguyên nước trên địa bàn tỉnh Lai Châu giai đoạn từ tháng 12 năm 2024 đến tháng 6 năm 2025.

Kế hoạch hướng tới mục tiêu dự báo hiện trạng nguồn nước trên địa bàn tỉnh và nhu cầu khai thác, sử dụng nước của các ngành; đề xuất kế hoạch khai thác, sử dụng nước của từng khu vực. Đề xuất sản xuất các giải pháp điều hòa, phân phối nguồn nước đáp ứng nhu cầu phục vụ cấp nước sinh hoạt, sản xuất trên địa bàn tỉnh, trong đó ưu tiên cho cấp nước sinh hoạt, sản xuất, phù hợp với thực trạng nguồn nước của tỉnh và về bản nguồn nước (lần đầu) trên Lưu vực sông Hồng - Thái Bình đã được Tài Bộ Nông nghiệp và Môi trường công bố tại Quyết định số 3776/QĐ-BTNMT ngày 25/11/2024.

Theo đó, Ủy ban nhân dân tỉnh Lai Châu yêu cầu các cơ sở, chuyên ngành; UBND các huyện, thành phố; các cơ quan, đơn vị có liên quan chủ động tổ chức thực hiện Kế hoạch khai thác thác. Chủ trì, phối hợp trong việc tham mưu, phân phối nguồn nước phù hợp với thực trạng nguồn nước, đáp ứng nhu cầu khai thác thác, phục vụ cấp nước sinh hoạt, sản xuất trên địa bàn tỉnh.

Trên cơ sở hiện trạng nguồn nước, Kế hoạch cũng nêu ra dự báo xu thế diễn biến mưa, dòng chảy, lượng nước tích trữ trong các hồ chứa dung tích từ 1 triệu m3 lên trong kỳ kế hoạch. Từ sự chú trọng đầu tư, hệ thống các công trình trữ nước hay cấp nước sinh hoạt của tỉnh Lai Châu đã có sự ổn định, góp phần hoàn thành tiêu chí môi trường khi xây dựng nông thôn mới, đồng thời nâng cao chất lượng cuộc sống người dân vùng cao, hướng tới bảo vệ tài nguyên nước lâu dài, hiệu quả.

Ngô Tuấn